Aktüel (Popüler Makaleler)
Ekonomi Bozuluyor, Otoriterlik Artıyor, Rekabet Kızışıyor
Bu aydan itibaren her ay, Türkiye gündeminin son bir aydaki fotoğrafını çeken, önemli olayları özetleyen ve analiz eden, yazılar kaleme alacağım. Geçtiğimiz bir ayda Cumhur İttifakı koalisyonunca yeni otoriter uygulamalara gidildi ya da gidileceğinin sinyalleri verildi. Öncelikli konulardan bir tanesi sosyal medyaydı. Geleneksel medyayı çok büyük oranda denetim altına almış olan Erdoğan/AKP yönetiminin kısmi bir özgürlük alanı olmaya devam eden sosyal medyayı da benzer biçimde denetlemek istediği biliniyor. Bu yönde adımlar atılacağının ilk sinyalleri verildi, özellikle sosyal medya şirketlerinin...
Mutlak Monarşi’nin Ekonomik Bedelleri
Türkiye Devleti kuruluş tarihi itibariye cumhuriyet rejimini benimseyerek demokrasi ile yönetilmeye başlamıştır. Kuvvetler ayrılığı ilkesi ve liyakat sisteminin düzgün bir biçimde uygulanması ile savaş yaraları hızlı bir biçimde sarılmıştır. 1923-1950 yılları arasında ekonomik büyüme, kurulan sağlam temeller ve alınan doğru kararlar ile çok hızlı gerçekleşmiştir.
1946 yılı itibariyle çoklu parti dönemine geçiş demokratik anlamda atılan çok önemli adımlardan biridir. Parlamenter sistemin demokrasi içindeki yeri; halk ile hükumet arasında kurduğu bağlantıdan dolayı ülkenin gelişmesi, halkın siyasal ve ekonomik beklentilerinin vekiller aracılığıyla...
Kitlesel Popülarite
Değişim, evrenin en önemli kurallarından birisidir. Hiçbir şey aynı kalmamakta ve her şey sürekli bir değişim yaşamaktadır. Yunan filozof Efesli Heraklitos da bu durumu gözlemleyip dile getirenlerdendir. Değişimle ilgili olarak Heraklitos “Aynı nehirde iki kez yıkanılmaz” ve “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir” gibi ifadeler kullanmıştır. Değişim yine günümüzde de her saniyedir. Bunun yansımasını dış dünyada görebileceğimiz gibi insanın duygusunda, düşüncesinde, davranışlarında da görmek mümkündür. Değişimi dar çerçevede düşünmek hatalı olacaktır.
Dünya tarihini etkileyen büyük çaplı değişimler de meydana gelmiştir. Tarımın...
Yeni Döngü: Pandemi
Türkiye’nin bir sorunu vardır: her şeyi, herkes bilir. Bundan doğan hareketle, yazılı, işitsel, görsel ve internet medyasında sürekli boy gösteren ve her konu hakkında fikri olan insanların yaptığı yorumların aksine süreci herkes gibi ben de takip ediyorum. Okuduğum, izlediğim, gözlemlediğim şeylere göre koronavirüs ile ilgili halka verilen bilginin yeterli olmadığını, öte yandan televizyon kanallarında da bu konuyla ilgili demeç veren isimlerin ise nasıl oluyorsa her konu gibi bu konuyla da ilgili bilgisinin olmasına şaşırıyorum. Fakat araştırma raporları, çeşitli makaleler...
Piyanistini Yitirmiş Ülke
Keşke yalnızca piyanistini yitirmiş olsa. Oysa Türkiye, kendini bir arada tutan hemen her şeyi yitirmiş, "aynı masaya oturamayanlar" ülkesine dönüştü. Fazıl Say’ın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı konserine çağırmasını da bu tablonun dışında değerlendirmek imkânsız. Politik uçların yalnızca birkaç şarkılığına paylaştığı masa bile katlanılmaz olmuş. Herkes, masanın üzerindeki tabakların kırılmasını, tarafların birbirlerine saldırmasını istiyor. Buna "kutuplaşma" değil, "katlanamama" demek gerekir.
Londra’ya taşındıktan aylar sonra, geçtiğimiz Aralık’ta, ilk defa Türkiye’ye döndüğüm zaman bu toplumsal hastalığın farkına vardım. Sabiha Gökçen Havalimanı’nın pasaport sırası...
Kitle ve Katakulli
İnsanların bir başlarınayken sergiledikleri uyumlu ve tutarlı davranışları bir grubun, kalabalığın ya da kitlenin içindeyken bir yana bırakıp bambaşka davranışlara yönelebilmeleri bilindik bir olgu olsa da her seferinde dikkat çekmeye ve şaşırtıcı olmaya devam ediyor. Farkhunda Melikzade’nin 2015 Mart’ında Afganistan’ın başkenti Kabil’de muska satan bir kişiyle girdiği tartışma sonrasında Kur’an yaktığı iddiasıyla toplanan kalabalık tarafından dövülüp, üzerinden arabayla geçilip yakılması, Bangladeş’te genç bir kadının tacize uğradığını ifşa etmesinden sonra burka giyen birkaç kişi tarafından yakılarak öldürülmesi, ya da Türkiye’de...
Dünyanın Sonunun Sonundayız; Kimin Umrunda?
Avrupa’da bir süpermarketten alışveriş yaptıktan sonra kasiyerden ya da ödeme otomatlarından torba istemek, büyük bir ayıba dönüştü. Dünden bugüne olmadı elbette bu; tıpkı demokrasinin, liberal düşünce sisteminin, özgürlüğünün öneminin kavranması gibi zamana ihtiyacı vardı. Ama oldu. Bugün marketlerden çıkan insanların kollarında ya sürekli kullandıkları hasır çantalardan görürsünüz ya da çantalarının içini doldurmuşlardır, sinecek muz kokusunu umursamazlar. Hemen bütün mağazalar da artık “poşet” istendiğinde kağıt torbalar verilir, üzerine ücret koyarak elbette.
Bunun sebebi oldukça basit. Hemen herkesin uzunca bir süredir günlük...
Orta Doğu ve Ultimatom
Eski Devrim Muhafızları Komutanı Muhsin Rezai, Süleymani'nin öldürülmesinin ardından Amerika Birleşik Devletleri'nden güçlü bir şekilde intikam alınacağını ifade etse de olası bir savaş durumunda ne olacağını kestirmek güç. İran ise savaşı ve beraberinde getirdiklerini kabul etmek ister mi, işte orası tartışılır ama bu refah seviyesi anlamında çöküş olur. Ki İran, devrimlerin ve değişimlerin şekillendirdiği bir ülke. Savaşın eşiğine gelinmiş olsa da faturanın kime kesileceğini çok yakında göreceğiz. Fakat diplomatik krizler siyasi ve bürokratik hamleler etkin bir rol oynayacak. Bu...
Namus
"Namus" kelimesi Antik Yunan'daki Namos kelimesinden türetilmiştir. Namos kelimesinin kökünde yer alan "nam" hecesi İngilizce’ye "name", Arapça’ya ise "nam" olarak geçmiştir. Namusun kaybedilmesi aslında ismin değerini kaybetmekle özdeşleşmiştir. O dönemlerde erkeğe ait olduğu düşünülen kadının, ait olduğu erkek dışındaki bir başka erkekle ilişki kurarak değerinin düşürülmesi, erkek için kesesindeki altının değerinin düşmesine eşdeğer görülmüştür.
Binlerce yıl önce bile erkeğin namusunu kadın belirlemiş, ancak kadının namusunu kimin belirleyeceği konusu hep es geçilmiştir. Ne yazık ki o günlerden bu günlere çok da...
Trump Üçüncü Kez ABD Başkanı Seçilebilir Mi?
Yolu herhangi bir iktisadî ve idarî bilimler fakültesinden geçmiş biri bu soruya kendinden emin bir biçimde "Hayır!" diyecektir; yaşı Obama'nın başkanlığına yeten herhangi bir kimse ise kolaylıkla öncekinin cevabını onaylayacaktır.
Bu sorunun kendisi dahî bir "oksimoron" örneği olabilir. Nitekim Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nın 1951 tarihli yirmi ikinci değişikliği de hiç kimsenin "Başkanlık görevine iki defadan fazla seçilemeyeceğini" belirtir. 1951'de ne olmuştu da Başkan Truman'ın görev süresinde bu değişikliğe gidilmişti, sorusu gelebilir akıllara. Sebep, Büyük Buhran ertesinde başa geçen ve İkinci Dünya Savaşı'nın,...
Demokrasi Büyük Bir Yalan
Kişiler kendilerinden ve yaşamın gerçeklerinden ölesiye nefret etmeyi öğrendikleri için var olmaktan korkar ve kaçarlar. Yaşamda adalet yoktur. Yaşam acımasızdır. Yaşam karşısında bireyler, savunmasız ve çıplaktır. Bu basit gerçek, yaşamın temelini oluşturur. Crispin Sartwell, "Edepsizlik, Anarşi ve Gerçeklik" adlı kitabında konuya şöyle bir yorum getirir: “Batı felsefe geleneğinde hiç bir değer, şeyleri oldukları haliyle sevmekle bağdaşmaz. Her değer bir dönüşüm talep eder: Olduğumuzdan daha iyi olmamız gerekir, ya da, daha sıklıkla duyulduğu gibi olduğundan daha iyi olman, yani, olduğun...
Değerlerin Müştereken İnşası
Harikulade bir sofra hazırlamışsın ama kimse oturmak istemiyor. Anlatacak harika bir hikayen var ama dinlemek isteyen yok. Dünyanın en sevimli, en eğlenceli oyuncağını yapmışsın ama onunla oynayacak hiç çocuk yok. Külçe külçe altının var ama Pasifik’in orta yerinde, ıssız bir adadasın ve o altınlarla alacak hiçbir şey yok: Gerçek birer kabus! Değerler müştereken inşa ediliyor.
Değerler öyle bir kenarda kendi başına duran, kendinden menkul ve onlarla ilişkiye giren tarafların yokluğunda herhangi bir anlam ifade eden şeyler değil. Bu bakımdan olgulardan...
Kabiliyetin Yüzeysel Yolculuğu
Üniversiteler, bilimin ve nitelikli insanların yetiştirildiği güzel kurumlar. Benzer konularda uğraşan insanlar birbirini besliyor, ortak çalışmalarla yeni bulgulara ulaşıyorlar. Daha sonra bu bulgular endüstride kişilerin veya grupların araştırmalarında ve ticari kaygısı olan kurumlarca kullanılıyor, bazen hayatı kolaylaştırıyor, bazen bir süreci iyileştiriyor. Üniversitelerin faaliyet alanını üçe bölüyorum: Bunlar bilim üretmek, üretilen bilimi kullanabilen piyasa insanı yetiştirmek, kişilerin gelişimine çeşitli şekilde katkıda bulunmak. Bir üniversite bunların üçünü de iyi yapabiliyor olabilir veya çeşitli nedenlerle yapamıyor olabilir. Kaynağını bir dikeye odaklayabilir veya...
Beden İşçiliği İbaresi Etik Mi?
Orta Çağ, aslına bakılır ise Avrupa tarihinin geleneksel ve şematik olarak üç bölüme ayrılmasından sonra ortada kalan çağa verilen isimdi. Fakat yalnızca Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü ile başlayan ve sonrasındaki süreçte Rönesans hareketi ile biten bir dönem içerisinde kademeli olarak son buluyor gibi görünse de durum pek de öyle değil! Bunun için Türkiye İş Kurumu'na bir göz atmamız gerekebilir. Geride bıraktığımız yıl içerisinde açıklanan ve özel sektör firmaları tarafından oldukça benimsenen istihdam seferberliği kampanyalarını kısmen ya da bütünü ile...
Adaleti Beklerken
Hakları, özgürlükleri, doğruları gözetmek, bu uğurda belirlenen kuralları geçerli kılmak, herkese karşı herhangi bir ayrım gözetmeksizin adil olmak, haksızlıklara karşı mücadele etmek gibi olguları içinde barındıran adalet kavramı, insanlığın üzerinde yükseldiği en temel değerlerden birisidir. Ne var ki, adaleti insan yaşamında geçerli kılmaya yönelik tüm arayışlara ve çabalara rağmen, adaletsizlikten şikâyet hiçbir zaman eksik olmamış, çağlar boyunca artarak devam etmiştir. İnsanlık, her zaman adaleti ister, arar, bekler ama adalet dönüşü geciktikçe hasreti artan bir sevgili, ya da insanlığı düze...
Bilim (Popüler Makaleler)
Cansızların Amacı
Cansızlar da canlılar gibi varlıklarını sürdürmek isterler. Bu istekleri bilinçli olmasa da doğanın en temel yasası olan “Enerjinin Korunumu” yasası gereğidir. Klasik fiziğin kurucusu olan Newton kitabında üç yasa ileri sürmüş ve birinci yasayı şöyle ifade etmiştir: Net bir dış kuvvet etki etmediği sürece, her nesne ya durur veya sabit hızla hareket eder. Demek ki durmak ile sabit hızla hareket etmek arasında hiçbir fark yok. Her nesne enerjisini korumak istediğinden, net dış bir kuvvet etki etmedikçe ya duracak veya...
Kozmozdan Kaosa
Deney ve gözlemlerle kavradığımız fizik dünyayı kozmos olarak kabul edilmesini gerekçelendirmek kolaydır: çünkü bu dünyada sürekli bir değişim vardır, fakat bu değişim hep aynı şekilde gerçekleşmektedir. Algılanan değişim sadece belirli kurallar içinde gerçekleşmekle kalmaz, aynı zamanda akılla kavranılabilir bir özellik de taşır. Dolayısıyla sadece bu gibi özellikler bile, algılanan fizik dünyayı bir “kozmos” olarak nitelemek için güçlü birer gerekçedir.
Benzeri bir şekilde, kaosun varlığını gerekçelendirmek de yine zor olmayacaktır. Küçük Zeynep’in gerçeklerle hiçbir ilişkisi olmasa da bir hikâyeyi her akşam...
Dolanıklık ve Evrim
Her nesnenin hem dalga hem de parçacık özelliği gösterdiği deneysel olarak da kanıtlanmıştır. Nesne olarak tanımladığımız tüm varlıklar birer yerel enerji paketleridir. Enerji ise dalgalarla yayılır. Dış dünyadan yayılan enerji dalgaları beyne ulaştığında beyin gelen etkiye bir tepki gösterir. Beynin yorumladığı bu enerji dalgalarına biz “gerçek” diyoruz. Genelde gerçek: “İnsan bilincinden bağımsız, somut ve nesnel olan her şey” şeklinde tanımlanır. Oysaki insan bilincinden bağımsız hiçbir şey yoktur. Dışımızda sadece enerji dalgaları vardır. Bu dalgaların beyindeki yorumları bizim gerçekliğimizi oluşturur....
Tanrı Zar Atmaz
1700’lerin başında, Londra’da yaşayan Abraham De Moivre adındaki bir matematikçi, kumarbazlar için olasılıklar hesaplayarak geçimini sağlamış. Yaklaşık on yıl bu işi yaptıktan sonra, teorilerini Şans Doktrinleri isimli, elli iki sayfalık küçük bir kitapta toplayan De Moivre, Olasılık Teorisi'nin temellerini atmakla kalmıyor, matematiği zarlar ve oyunlarla açıklıyordu. Moivre, kitabında şansın aslında yanılsama olduğunu, gelişigüzel gibi görünen her şeyin fiziksel bir nedeni olduğunu iddia eder.
Nobel ödüllü fizikçi Wolfgan Pauli gibi pek çok fizikçinin, “Tanrının ayırdığını hiçbir kul bir araya getiremez.” diye...
Görüngü ve Hipergerçek
Görüngübilim felsefesinin kökünü Edmund Husserl'ın yaklaşımında bulmaktayız. Husserl'e göre varlığın aslı hakkında fikir ileri sürerken daima “tırnak içinde” konuşmak gerekir. Çünkü öz, tam olarak bilinemez. Ancak teğetsel veya asimptotik olarak yaklaşabiliriz. Bir eğrinin asimptotu o eğrinin sonsuz uzaklıktaki bir noktasına ait teğetidir. Demek ki “öz” bize sonsuz uzakta fakat aynı zamanda sonsuz yakında olan bir yapıdır. Yakında oluşunun nedeni, dış dünya olarak tanımladığımız nesnelerle olan ilişkimizde onları, bir bakıma, kendi isteğimiz doğrultusunda şekillendirmekte olduğumuzdan dolayıdır. İnsanlar için önemli olan nesnelerin kendi...
Kuantum Tarihçesi
Klasik mekanik çok başarılı olmasına karşın, 1800'lü yılların sonlarına doğru, "Kara Cisim Işıması", "Tayf Çizgileri", "Fotoelektrik Etki" gibi bir takım olayları açıklamada yetersiz kalmıştır. Açıklamaların yanlışlığı bilim insnalarının yetersizliğinden değil, aksine klasik mekaniğin yetersizliğinden kaynaklanıyordu. Klasik mekanikteki sorunun ne olduğunu anlatmak aşırı teknik olacaktır ancak en yalın halde klasik mekanik evreni bir süreklilik olarak modelliyordu.
1900 Yılında Max Planck, enerjinin, 1905 yılında ise Albert Einstein, bazı deneyleri açıklayabilmek için ışığın paketçiklerden oluştuğunu, yani süreksizlik gösterdiğini, bir varsayım olarak kullanmak zorunda...
Bütünsel Evren
Öznenin dışında kalan her şey nesnedir. Özne ise "ben" dediğim, kendi özüme ait olan tözdür. Fakat her insanın tözü vardır. Her insan bir öznedir. Benim için diğer canlı veya cansız varlıklar birer nesne iseler, diğer insanlara ne demeli? Onlar da birer nesne olmaları gerekmez mi? Evet, onlar benim için ne kadar nesne iseler, ben de onlar için o kadar nesneyim. Çünkü o özneler için ben de bir şeyim. Demek ki, insan hem bir öznedir hem de bir nesnedir. Öznedir,...
Heisenberg ve Matris Mekaniği
Kuantum kuramının keşif damarlarından birisi Heisenberg’in matris matematiğidir. Kuantum kuramının öncülerinden Max Born şöyle demiştir: “Eğer tanrı dünyayı mükemmel bir mekanizma yapmışsa en azından mükemmel olmayan zihnimize onun küçük kısımları hakkında kestirimde bulunabilmek için sayısız diferansiyel denklem çözmemiz gerekmeyecek, zarı oldukça başarılı şekilde kullanabilecek kadar ihsanda bulunmuştur.”
Kuzey Almanya’nın sanayi kenti Hamburg’dan pek uzak olmayan Helgoland isminde küçük bir ada vardır. Werner Heisenberg matris mekaniğini, yeni kuantum kuramının ilk adımını burada geliştirmiştir. Heisenberg, Birinci Dünya Savaşı’nda eski nesle güvensizlik dahil...
Nanomateryal ve Nanoteknoloji Alanları
Taş Devri'nden uzay çağına dek materyaller sanayileşmenin ve dünya genelinde ekonomik büyümenin bel kemiği olduğu tartışması bir gerçek. Bugün de günlük hayatta kullandığımız akıllı telefonlar, bindiğimiz ya da sürdüğümüz araçlar dahil olmak üzere pek çok elektronik ya da mekanik sistemin sorunsuz, güvenli ve uzun ömürlü işlemesi için materyallere fazlası ile bağımlıyız. Özet ile materyaller birçok açıdan, günümüzün ileri düzeyde sanayileşmiş ve dijital toplumunun ardındaki itici güçtür.
Araştırma keşifleri son hızla devam ediyor ve mikroelektronik, güneş enerjisi, havacılık, optoelektronik, bilişim ve...
Kuantum Mekaniği, Matematiği ve Felsefesi
Klasik mekanik, nesnelerin konum ve momentum bilgilerini kullanarak, çeşitli kuvvet alanları altında nasıl hareket etmeleri gerektiğini bulmaya çalışır. Kökleri çok eskiye dayansa da başlangıcının Newton’un Principia’sı olduğunu kabul etmek yanlış olmaz. Daha sonra Euler, Lagrange, Jacobi, Hamilton, Poisson, Maxwell, Boltzman gibi birçok isim tarafından çok çeşitli bakış açıları geliştirilmiş ve birçok alanda başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Klasik mekaniğin tamamlanmasını Einstein’ın görelilik kuramları ile gerçekleştiğini söylemek gerek. Klasik mekanikteki sorunun ne olduğunu anlatmak aşırı teknik olacaktır.
Zaten biraz önce bu konuya...
Kuantum Sıçraması ve Kuantumu Anlamak
İnsanlığın en eski sorularından birisi, “Madde sonsuza kadar bölünebilir mi?” sorusudur. Aristo, maddenin özelliğini kaybetmeden sonsuza kadar bölünebileceğini savunmuş, Demokritus gibi atomcu felsefeciler ise atomun maddenin bölünmez en küçük temel yapı taşı olduğunu savunmuşlardır. 20'inci yüzyılın başlarında kuantum mekaniğinin de gelişmesiyle bu soru da çözülmüş oldu. Maddenin özelliğini kaybetmeden sonsuza kadar bölünemeyeceğini, “atom” denilen temel yapı taşlarından oluştuğunu öğrendik. Ancak, Demokritus’dan farklı olarak, her ne kadar maddenin temel özelliklerini taşıyan en küçük parçacık olsa da atomun da bir iç...
Sosyolojinin Termodinamigi
“Sosyolojinin Fiziği” başlıklı bir yazımda “Enerjinin Korunumu” yasasından söz etmiştim. Sosyoloji, insan toplumlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Termodinamik ise çok parçacıklı sistemlerin ölçülebilen sıcaklık, basınç ve enerji gibi bütünsel değişkenleri ile ilgilenen bir fizik bilimidir. Bu iki bilim arasında ortak yasalar olabileceği ve fizik biliminin toplum davranışlarını anlamakta yardımcı olabileceği görüşündeyim.
Termodinamigin birinci yasası bir sistemin iç enerjisi bulunduğunu ileri sürer ve bu enerjinin kapalı sistemlerde korunduğunu söyler. Birinci yasa "Bir kapalı sistemin iç enerjisindeki değişim, sisteme eklenen ısı miktarı...
Sınır Kavramı
Bilimde sınır kavramı önemli yer tutar. Bir nesneyi tanımlamak için onu diğer nesnelerden ve çevreden ayırıp yalıtmak ve sınırlamak gerekir. Ancak ne evren ne de insan sınırlanabilir. Evrenin sonlu fakat hudutsuz olduğundan söz ettim. Hudutsuz demek aynı zamanda sınırları belli olmayan ve sınırlandırılması mümkün olmayan demektir. İnsan da evren gibi sonlu fakat hudutsuzdur. M.Ö. 384 ile M.Ö. 322 yılları arasında yaşamış olan Aristoteles nesnelerin on tane kategoriye adını verdiği özelliklerle tanımlanabileceğini ileri sürmüştür. Bu özellikler cevher, nicelik, nitelik, görelik,...
Kaos ve Kozmos Döngüsü
Dünyamızda karbon elementi bol miktarda olduğu için yaşam ortaya çıktı. Karbon atomunun özel bir yapısı vardır. Karbon atomunun en diş elektron halkasında dört elektron bulunuyor. Bu dış halkaya ''valens bandı'' denir. Tüm atomların amacı valens bandını doldurmaktır. Her atom bu dış halkanın kabul edebileceği maksimum sayıda elektrona sahip olmak ister. Nedeni de yine Enerjinin Korunumu ilkesidir. Atomun bir özgür iradesi yok. Evrenin temel ilkelerine uygun olarak davranıyor. Valens bandını doldurup maksimum elektrona sahip bir atom doymuş olur. Bunun için...
Sonsuzun Kavranılması
Sonsuz, felsefenin dışında özellikle matematik ve teolojide önemli yeri olan bir kavramdır. Çünkü sözkonusu alanların birçok önemli problemi ile sonsuz kavramı arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Nitekim varlık, zaman, sayı, yaratılış gibi çeşitli kavramlar ve bu kavramların içerdiği problemler sonsuz kavramı ile de örtüşürler. Sonsuz kavramının farklı sorunlarla iç içe geçmiş olması ve onlarla olan doğrudan veya dolaylı ilişkisi, bu kavramı tanımlarken dikkate alınması gereken bir özelliğidir. Sonsuz kavramıyla diğer kavramlar arasındaki bu çok yönlü ilişki, onun tanımının verilebilmesini...
Ekoloji (Popüler Makaleler)
Ekolojik Tahakküm
İnsanın doğa üzerindeki baskısının giderek artması ve bunun sonucunda ekolojik dengenin bozulmaya başlaması, önemli bir sorun olarak kendisini fazlası ile hissettirmeye başladı. Hızlı nüfus artışı, artan popülasyon, kentleşmedeki yoğunlaşmalar gündeme taşımış; başta sanayileşmiş ülkelerde görülen çevre sorunları zamanla tüm dünyaya yayılmış, hatta günümüzde tüm evreni tehdit eder hale bürünmüştür. Fransa’da bu konuda epey çalışmalar yürüttüğünü de söyleyebiliriz. Ekoloji sorunlarının yoğun bir şekilde artması, bu alanda acil önlemler üretilmesini zorunlu hale getirdiği ve çevreyi koruma ve sağlıklı ortamlarda yaşamanın gerekliliğine...
İklim Değişikliği Yediklerimizi Nasıl Etkiler?
Bir süre önce bilim insanları, hayvan türlerinin altıda birinin iklim değişikliği nedeniyle ortadan kalkabileceği uyarısında bulunmuştu. Peki, aynı tehlike tarım ürünleri ve gıda maddeleri açısından da geçerli midir dersiniz? Dünyanın birçok bölgesinde tarım üreticilerinin gelecek yıllarda daha fazla zorluklarla karşılaşacağı doğrudur. Bu konuda, bitkilerin kuraklığa karşı dayanıklı hale getirilmesi doğrultusunda çeşitli çalışmalar yapılıyor.
Nesli tükenebilecek besinler ile ilgili bazı abartılı haberlere rağmen, temel besin maddelerinin ortadan kalkacağına dair herhangi bir veri bulunmamakta. Bazı uzmanlar bitkinin ortadan kalkması diye bir şeyin...
Şehirleri Doğaya Açmak
Şehirleri tümü ile insanlar şekillendiriyor. Bunu yapar iken bazı canlı türlerine kapılarını açıp diğerlerinin ise yaşamasına izin vermiyor. İnsan yarattığı beton ve cam yığınları ve sanayi etkinliği ile şehrin sınırları içinde tutulabilir ise dünyanın geri kalan kısmı da yeniden doğal ortamına dönebilir, ama şehirler etrafından izole değil. Büyük tarlalarda üretilen ürünlerle beslenir, ormandan kereste, yerden mineral, denizden balık, nehirden su alır. Tüketimin boyutuna bağlı olarak bir şehir kapladığı alanın kat kat üstünde, çevrede izini bırakıyor.
Uzmanların hesabına göre, dünya nüfusunun tamamının...
Devletler Gezegenimizi Kurtarmıyor; Biz Kurtaracak Mıyız?
Londra’ya taşınacağımı haber alıp arayan hemen herkesin yaptığı şaka aynıydı: “Şemsiyeni unutma!” Notting Hill’den tanıdığımız romantik kent, sokak aralarına sıkışmış parklarda insanların ansızın yağmaya başlayan yağmurlarla sırılsıklam olduğu yerdi. Mimarisi güzeldi ama havası, pek değil. Benim de burada yaptığım ilk alışveriş, iyi bir şemsiyeye para bayılmak oldu. Çantama atıp taşımak için küçük, ucuz bir şemsiye de aldım. Fakat geçtiğimiz altı ay içerisinde büyüğü ile evden bir yahut iki kere çıkmışımdır; küçüğünü çantama koymayı bırakalı da ne kadar zaman geçti,...
Arıtma Tesisleri Ekolojik Mi?
Atıksu arıtım teknolojilerin değişimi, atıksu tesislerinin kurulmasına ve bu tesislerden arıtım sonrası ortaya çıkan kalıntılarında sorunlara sebep olduğunu ortaya çıkardı. Evet; ama arıtılan atıksular hem çevre, hem ekonomi, hem de sürdürülebilirlik açısından yararlar sağlamaktaydı. Fakat, arıtımlar için kurulan dev tesislerin kurulumu ve işletimleri sonrasında ortaya çıkan atıklar ayrı sorunları gündeme getirdi. Bu sebeplerden dolayıdır ki, atıksu arıtma sistemlerinin planlama, tasarım ve işletim sistemleri karmaşık ve kapsamlı bir konu başlığı olarak zihnimizde yerini koruyor.
Arıtma için kurulacak bir sistem, pahalı ve...
Çevre Tahribatı
Dünya nüfusu yüz elli milyon yıl önce bir milyardı. Şimdi ise bu rakam yedi buçuk milyara ulaştı. 2050 yılı tahminlerinde ise bu rakamın dokuz milyar olacağı hesaplanıyor. Nüfusla beraber dünya ekonomisi son elli yılda beş kat büyüdü. Nüfus ve ekonomi büyüdükçe doğa ve çevreye verilen tahribat katlanarak büyümeye devam ediyor. Dünya nüfusunun yüzde yirmisini oluşturan kalkınmış ülkeler, dünya kaynaklarının yüzde seksenini kullanıyor ve bu oranda da dünyayı kirletiyor.
Dünyamız hızlı bir şekilde kirleniyor iken, biyolojik çeşitliliğimiz gittikçe azalıyor. Dünya ormanları...
Bitki Yaratma Çabası
Yangına dayanıklı ormanlardan, açlığa son verecek sahte muzlara varan ve bilim insanlarının 21'nci yüzyılın sorunları ile baş edebilecek süper bitkiler geliştirmeye çalışılıyor. Bitkileri yeme, giyme, vazoya koyup estetik zevk alma amaçlı kullanıyoruz, ama bütün potansiyellerini değerlendirebiliyor muyuz? İngiltere'deki Kew Botanik Bahçesi'ndeki araştırmacılara göre, bitkilerin gücünden tam olarak yararlanamıyoruz. İşte bitkilerle dünyamızı dönüştürmenin bazı yolları var.
Yemek tabağımızdaki sebzeler çiftlikte, tarlada üretiliyor, ama bu bitkilerin bir zamanlar vahşi doğada akrabaları vardı. Evet, evet vardı. Tarlada yetiştirdiğimiz ürünler daha fazla mahsul verir...
Organik Hayat
Organik hayat son dönemin en çok kafa yorulan kavramlarından biri. Özellikle de organik annelik. Zira bebeğini doğal, organik bir şekilde büyütmek şimdilerde neredeyse tüm annelerin en büyük hayali! Metropollerde çocuk yetiştirmek başlı başına zor iken bunu bir de organik bir şekilde hayata geçirmek daha da güç bir durum oluyor. Organik pazarlar, mamalar, giysileri, deterjanlar, oyuncaklar, kozmetik ve yağlar. Bu liste uzadıkça uzuyor. Peki, gerçekten organik bir hayat mümkün mü?
Eskiden toprakla bağımız bu denli kopmamıştı; semt pazarları, bakkallar bize her...
Çevreye Zararlı Besinler Nelerdir?
Küresel ısınma tehlikesi ile karşı karşıya olduğumuz dönemlerde, tattığımız her zevkin çevreye bir maliyeti olduğunun farkına daha fazla varmaktayız. Bu özellikle yediğimiz gıdalar açısından geçerli. Tarım, fabrikada üretim ve üretilen malların taşınması sırasında çoğunlukla fosil yakıt kullanıldığı için sera gazları ortaya çıkıyor ve bu gazlar atmosferde ısıyı tutuyor. Bilim insanları bunun etkisini "karbon ayak izi" olarak ifade ediyor ve yüz gramlık gıdanın ürettiği karbondioksit hacmi şeklinde ölçülüyor.
Her tür yiyeceğin neden olduğu zarar ile çevreye etkisi bir piramit haline dönüştürüldüğünde,...
Metropol Yaşamda Doğa Yoksunluğu
Metropol yaşamı, yanlış kentleşme politikaları ve beraberinde gelen yeşil yoksunu bir çevre, çoğumuzun doğa ile düzenli bir ilişki içinde olmasına nerede ise hiç olanak vermemekte. Binalar, otomobiller, ofisler ve alışveriş merkezleri, yaşamımızda doğal ortamlardan daha fazla yer kaplamaya başlarken, insanoğlunun doğa ile olan etkileşimi giderek azalıyor. Yeşile yakın yerlerde olsak bile, iş yaşamından ve koşuşturmadan doğaya çıkmaya vakit bulamıyoruz veya evde zaman geçirmeyi tercih ediyoruz. Çünkü yoğun nüfus artışı hayatı epey zorlaştırmakta ve gürültüden ile trafikten uzaklaşmayı, binalar arasından...
Organik Tarım Düşüncesi ile Barışıklık
Organik tarım, sadece tarımsal bir üretim şekli olarak değerlendirilemez. Konvansiyonel tarımdan organik tarıma geçiş sonrası, daha yeşil bir dünya mümkün olacaktır; ama bu değişimin tek başına yeterli olacağını söylemek zor. Asıl değişimin insanların düşünce yapılarında gerçekleşmesi gerekmektedir. Organik tarım, bir yaşam felsefesi olarak algılanmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Organik tarım bizlere ne söylüyor, bunu ortaya koymamız gerekmekte. Organik tarım, doğaya zarar vermeden de bir şeylerin üretilebilmesinin mümkün ve hatta daha sağlıklı, daha karlı olduğunu söylüyor.
Bu söylemi hayatımızın hemen her noktasında kulağımıza...
Felsefe (Popüler Makaleler)
Eklektik Metot ve Eklektizm
Yeni bir öğreti meydana getirmek üzere, çeşitli sistemlerin en kabul edilebilir tezlerini seçip toplamaya dayanan metottur. Eklektik sözcüğü Yunanca ve Latince "seçmek" anlamına gelen "eligere" kökeninden gelir. Ayrıca eski Yunanca “eklektikos” veya “eklegein” seçmek demektir. Seçmeci ve kaynaştırıcı sisteme tekabül etmektedir. Sözlük anlamı olarak da “seçmecilik yanlısı, seçmeci” olarak geçer. Felsefik anlamda "Her sistemin sunduğunun en iyisini almak" gibi algılanabilir. Farklı düşünce sistemlerinden seçilen öğretilerin ayrı bir sistem içinde birleştirilmesidir. Dogmatik tek bir sistemi değil sürekli kendini yenileyebilen ve...
Düşünebilmek Üzerine
PISA sınavında Türkiye, on iki yıl önce aldığı puanların da altına düştü. Uzmanlara göre, ezberci eğitim ve öğretmen niteliğine önem verilmemesi sebeplerin başında geliyor. Peki, gerçekte de sorun bu mu? Nietzsche, "Putların Alacakaranlığı" adlı eserinde, “Düşünmenin bir teknik, bir öğretim planı, bir ustalık istenci gerektirdiğinin en küçük bir anısı bile kalmamış, düşüncenin de dans etmenin gerektirdiği gibi bir tür dans etme olarak öğrenilmeyi gerektirdiğinin...” diyor. Düşünmeyi bilmeyen bir gencin, doğal olarak başarılı olamayacağı aşikâr zaten. Bunda tüm suç öğretmenlerin demek...
Bir Bina Kente Ne Söyleyebilir?
Bina denilince, barınmak, iş yeri, toplantı, eğlence gibi çeşitli amaçlar için kullanılan mekânları düşüneceğiz. Bir binanın mimari formu başta olmak üzere onun görünüşü, yapımında kullanılan malzemesi, planı, statik yapısı gibi o binayı karakterize eden algılanabilir özellikleri, yani fizik özellikleriyle bu binanın kullanılış amacı arasında ilişki kurmaya çalışacağız. Kullanılış amacını, aynı zamanda o yapının anlamını belirleyen bir özellik olarak düşüneceğiz. Diğer bir deyişle, bir binanın fizik özellikleriyle bu binanın kullanılış amacı arasında bir “anlamlandırma bağıntısının” olduğu veya olması gerektiği düşüncesi bu yazının ilk ana problemi olacaktır.
Üzerinde duracağımız bu problemi, yani “bir binanın...
Pisagor ve Pisagorculuk
Bilindiği üzere Pisagor, MÖ 570 - MÖ 495 tarihleri arasında yaşamış filozof ve matematikçidir. "Sayıların babası" olarak bilinir. Sisam adasında doğmuştur. Pisagor, Delf mabedinde inisiye edildikten sonra sırlar öğretisini Orfe gibi kaynağından öğrenmek amacı ile genç yaşta Menfis’e giderek Osiris kardeşlik örgütünce kabul görmüştür. Mısır da yirmi iki yıl kalmış, ardından Babil’de on iki yıl sürgünde yaşamış ve burada kadim Babil öğretisini de öğrenmiştir. Hindistan’da Brahma ve Ön Asya’da Kabalacılarla temas etmiştir.
Mısır'da Osiris dinine bağlı aldığı eğitim ve daha...
Toplumsal Değerler ve Birey
"Demokrasi" kelimesi etimolojik olarak "halk iktidarı" anlamına gelmekle birlikte, günümüz toplumlarında çok farklı anlamlar kazanmış ve birbirinden farklı uygulamaları nitelemede kullanılan bir kavram halini almıştır. Bu farklılık demokrasi kavramının genel bir tanımının verilmesini de güçleştirmektedir. Bu sebeple, söz konusu kavram ele alınırken, ister istemez bazı çerçevelerin çizilmesi ve bu çerçeve dahilinde konunun işlenmesi gerekmektedir. Amacımız, Batı tipi bir demokrasi anlayışını çıkış noktası olarak almak, bu çerçevede söz konusu kavramı incelemek ve Türkiye'deki durumu da bu açıdan değerlendirmek olacaktır.
Batı tipi...
Pozitivizmin Mirası
Pozitivizmin mirası, uzun bir zamandan beri pozitivizimle aralıklı da olsa uğraşan bir kişi olarak hep ilgimi çeken bir konu olmuştur. Çünkü entelektüel planda karşımıza çıkan bir takım sorunların, bu felsefe anlayışıyla bir şekilde ilgi içinde olduğunu sanıyorum. Pozitivizm derken Viyana Çevresini kastediyorum; yani Aguste Comte pozitivizmi veya Antik çağ’dan falanca filozofunun pozitivist felsefeye yakın düşüncelerini dikkate almıyorum. Viyana Çevresi, 1910’lu yıllarda Viyana’da ortaya çıkmış hepimizin, adını sıkça işittiğimiz bir akım. Tabii yalnız Viyana’da değil Almanya’da da bunun bir kolu...
Tanrı, İnsan, Bergman ve Spinoza
Karısının ölümüyle altüst olan bir papaz, hayatın anlamsızlığıyla yüzleşir. Tanrının sessizliği onu rahatsız eder. Kilise cemaati için düzenlediği ayinlere, ettiği dualara artık kendisi de inanmayan bu din adamı, yeryüzünde vuku bulan onca kötülüğe rağmen tanrının sessiz kalışından yakınmaktadır. Tanrının bu denli uzak duruşu, onda sağlam bir zeminden yoksunluk hissi doğururken papaz, kendisine aşık olan kadının rahatlığı karşısında iyiden iyiye bocalar. "Tanrı yoksa ne fark eder ki?" diye sormaktadır kadın.
Tanrı sessiz ve uzaktır, çünkü yoktur, hepsi bu. Aslında hakikât...
Sokak, Şehir ve İnsan
Bazı kavramlar birbirlerini adeta gizemli bir şekilde tamamlıyor ya da içerdikleri karşıtlıklar aracılığıyla sınırlayıp anlamlandırıyorlar. Bu özelliğin, günümüz dil felsefesi açısından bakıldığında, kolayca anlaşılabilir olduğunu söylemek zor görünmektedir. Çünkü sarmal kavramlar, bileşeni her bir kavramın tek başına sahip olduğu anlamın dışında bir içerik taşıyorlar. Farklı özellikte sarmal/ikiz kavramlardan söz etmek mümkündür. Burada, ne gibi sarmal kavramlar olduğunu ve aralarındaki ilişkileri ele almayacağım. Bir kavram başka bir kavramla eşleştirilmedikçe, tek başına, sarmal ilişkide sahip olduğu anlama sahip olmamaktadır. Bir kavramın...
Cüzi Fertten Bütünün Armonisine
Tabiat içerisindeki biz insanlar, cüzi oluşumuzu idrak ile varlığımızı da idrak etmiş oluruz. Yani bir fert bilir ki cüzidir ve fertlerde toplu bir küllilik vardır. Toplum külli olsa da fertler cüzidir ve cüzi fertlerin gönülden yansıttıkları ruhi değerler veya hisler külliye etki ederek ancak bu şekilde bütünün armonisine ulaşabilir. Kandinsky “Sanatta Ruhsallık Üzerine” isimli eserinde der ki: "Sanatın görevi bütünün armonisini kurmaktır. Uzmanlar, yeteneğe hayran olur, resmin vasıflarının tadını çıkarırlar. Oysa ruhlar aç gelir aç giderler." Peki, bütünün armonisi...
Bireyin Kalabalıklar İçinde Dasein’dan Ulus Özneye Kısa Yolculuğu
Nasıl ki su sonsuza kadar su, bir tay da sonsuza kadar tay olarak kalmak isterse ateş de fıtratındaki yakım ve yıkım enerjisiyle direnir sonsuza kadar; çünkü her şey kendi varlığında direnir. Kitleler de öznenin son özerk alanlarını işgal edene kadar kendi varlığında direniyor. Anlamın kaygan sathına tutunmaya çalışan, dikotomilerin dışarda bıraktığı özne, uzun zamandır bir savunma pozisyonundadır. Eğitilmiş cahilliğin iktidar olduğu, onu politik kimliğinden sıyırıp kitlesel tüketime elverişli zararsız bir ikon haline çevirmeye dönük günümüz çabalarına karşı özne bir...
Tahakküm Altındaki Hayallerimiz
Bugün, pek de kimse istediğini yapmıyor. Bir şeyleri istiyoruz, hep istedik, ama belki de hiç bu yüzyılda olduğu kadar istediğimiz şeyle oldurduğumuz arasındaki fark bunca açılmadı. Aşağı yukarı kime sorsak istediği şeyi yapmıyor. "Neden?" diye sormuyoruz bile, çünkü zorunda olduğunu söyleyeceğini biliyoruz. Nasıl bir zorundalık bu? Yaşamak mı? Evet, yaşıyor, yaşamak için çalışıyor. Kimi zaman, daha hâlâ umut var iken, "çalışıyorum çünkü ancak bu şekilde istediğimi yapabileceğim" deniyor. Burada hâlâ daha yaşamın bir gayesi söz konusu; ama o bile...
Çelişkili Önermeler
Düşüncenin, özellikle sistematik düşüncenin, kurallarına mantık diyoruz. Evet, mantık sadece bir kurallar dizisidir. Bu kuralları biz insanlar koyuyoruz ve koyduğumuz bu kurallar çerçevesinde önermeler ürettiğimizden dolayı da birbirimizle anlaşabiliyoruz. Bu kurallara uymadan ileri sürülen fikirlere de “mantıksız düşünce” deyip çıkıyoruz.
Mantık kuralları çerçevesinde düşünen insan çelişik önermelerden hoşlanmaz. Daima açık, seçik ve belirgin önermeler ister. Örnek olarak, “Ben hep yalan söylerim” önermesine A önermesi adını verelim. A önermesi mantıksal olarak mümkün müdür? Eğer bir kişi hep yalan söylüyorsa bu söylediği...
Bedensel Aidiyetin Özgürlüğü
Her canlı organizma türüne özgü rahim evresini tamamlarken ebeveynlerinin adaptasyonlarını tamamladığı, hali hazırda da yaşadığı koşullar içerisine doğar. Doğal seçilim evresinde hayatta kalmayı başarıp, türün ve ailenin üyesi haline geldiği takdirde; ekolojik sistem içerisindeki besin zincirinde tek halkalık yerini alır. Türden türe değişebilen ebeveynler tarafından korunma süresi geride kalır kalmaz, etrafını keşfetmeye başlar. Keşifle birlikte yapmak zorunda olduğu, gözlem ve beslenme ihtiyacı kendisini tanımasına fırsat vermediği için karşısındaki devasa sistemin yetişkinlerini taklit etmeye yönelir. Taklidin kendisini hayata tutuğunun farkına...
Bir Alet Çantası Olarak Felsefe
Felsefenin üzerine uzlaşılan ortak ve tek bir anlamı yoktur. Bazılarına göre düşünsel her işlem, bazılarına göre her türlü problem çözme aktivitesi, bazılarına göre belirli bir tarihsellik içinde gelişen sınırlı sayıdaki düşünce akımı, bazılarına göreyse çok başka bir şeydir felsefe. Ancak felsefenin hayattan uzak, akademinin duvarları arkasına tıkılmış bir uğraş olduğu fikri özellikle bizimki gibi felsefeyle ilahiyat arasında seçim yapmaya zorlanıp ilahiyatı tercih etmiş toplumlarda ne yazık ki yaygındır. Böylesi durumlarda felsefeye toplumda işlev bulmak zordur. Türkiye’de felsefe ya batıdan...
Hermetik Gelenek ile Ezoterizm Bağlamı
15'nci yüzyılın İtalyan hümanist düşünürlerinden Marsilio Ficino’nun Platon ve Plotinus’un yapıtlarıyla ilişki tüm yorumları, 1482 tarihli "Platon İlâhiyatı" adlı yapıtıyla Hermetik metinlerden yapmış olduğu çeviriler, Neoplatonizm veya Yeni Eflatunculuk akımının yeniden canlanmasını sağladı. Bu durumda da Eski Mısır inançlarına ilgiyi bir kez daha ateşlemiş oldu. Marsilio Ficino, Mısırlı, Platoncu, Hıristiyan tavırları arasında bulduğu tarihsel ve maneviyat bazlı ilişkilere dair görüşlerini sunarken, üst düzeyde din ile felsefenin aslında aynı şey olduğunu savunuyordu. Hatta Platon ve İbrani geleneklerinin aynı yüce amaca...
Reklam
Gezi (Popüler Makaleler)
Yasaklar Ülkesi: Singapur
Albukhary Üniversitesi'nin kültürel değişim ve liderlik programı nedeniyle iki aydır Malezya’dayım. Singapur’a da yolumuz düştü. Singapur, Sanskritçe’de ‘Aslan Şehri’ anlamına geliyor. Malay yarımadasının güneyinde yer alan ülke dünyanın nadir şehir devletlerinden biri. Yedi yüz on kilometrekare yüz ölçümüne ve beş milyon nüfusa sahip. Ülkenin büyük kısmı Budist. Yüzde on beş Müslüman ve yüzde on beş Hristiyan nüfusu bulunuyor. Uzun yıllar sömürüsü altında kaldığı İngilizlerin etkisi kendini her yerde hissettiriyor. Trafik soldan akıyor.
Yolculuk öncesinde Singapur hakkında hiçbir şey okumadım. Yılın...
Çıplaklaştıkça: Arnaoutchot
Çıplaklığın her zaman şeffaflık olduğuna inanan biri olarak, kendimizi anlamanın yolununda, hep çıplaklıktan geçtiğine inandım. Ruhumuzu soymak istiyorsak, buna bedenimizden başlamamız gerektiğini savundum. Aynada kendimize çırılçıplak bakamıyorsak, kendimize karşı dürüst olmamızın da zor olduğuna inandım. “Kadın Bedeni Soyarsa” adlı romanımda, ‘Bir kadın kendi kendine soyunabilir mi?’ sorusu ekseninde çıplaklığı ele almıştım. Bu romanı yazmadan önce sadece çıplakların girdiği plaj ve spa merkezlerinde bulunmuştum. Ancak hiç bir zaman, çırılçıplak on gün geçirmemiştim; bu yıl Fransa’da Arnaoutchot Natüralistler Kampı’na gidene kadar…
Türkiye’de...
İmparatorluk Başkenti: Semerkant
Dünyanın en korkulan fatih ve hükümdarlarından biri olan Timurlenk, imparatorluğuna Semerkant’ı başkent seçmişti. 1370-1405 yılları arasında hüküm süren Timurlenk, dünyanın en korkulan fatih ve hükümdarlarından biriydi. Tarihçiler, 14'üncü yüzyıl sonlarında Avrasya’da imparatorluk topraklarını genişletir iken Timur’un dünya nüfusunun yüzde beş gibi bir kısmın ölümüne neden olduğunu söylüyor. Yirmi beş yıldır bağımsızlığını almış olan Özbekistan, Timur’u milli kahraman ilan ederek onun döneminden kalan birçok tarihsel anıtı restore etti.
Timur, imparatorluğunun başkenti olarak Semerkant’ı seçmişti. Bunun üzerine şehir gelişmiş ve önemli bir...
Abhazya: Anhua Köyü
Abhazya’da çok uzun süredir gitmek istediğim bir köy vardı; Anhua Köyü. Epeyce vakit Sohum’da, köyden tanıdığı olan birilerini aradım ve tabii beni oraya kadar götürebilecek birini de. Sordum soruşturdum, sonunda bir arkadaşım oranın muhtarına ulaştığını söyledi. Adama telefon edip hızlıca “Sana yarın sabah 8’de bir misafir getireceğim. Afon’da buluşalım oradan al,” dedi ve kapattı. “Müsait miymiş bir sorsaydık falan” gibi bir şeyler geveledim. “Tamam, tamam o iş,” deyip gitti.
Her iş tamamdı. Her iş. Ne sorarsam sorayım “o iş tamam”...
Kasvetinde Ruhumu Buldum: Prag
Ruhumu sattığımın farkına vardığımda Prag’a gitmeye karar vermiştim. Öncesinde hep, yıllar boyunca en güzel olanı biriyle paylaşmıştım. Paylaşmanın mutluluğu, sevgiyi artıran yönünü aslında yaşıtlarımdan evvel keşfetmiştim. Hiç unutmam bir sevgilime bir keresinde "sen en güzellerine layıksın diye, bildiğim tüm güzellikleri ufkuna saçmak için yaşıyorum!’’ demiştim. Bu benim görgümdür; körkütüklük ile hiç ama hiç alakası olmayan. Sevdiklerimin bildiklerimi bilmelerini isterim hep. Fakat belki de beni seven biri bana, yalnız kalamadığımı, kendimi yeterince dinlemediğimi fark ettirdi. Uzun soluklu bir ilişkinin azabından...
Toprak ve Doku: Endülüs
Köprüler, solukları ırkları ve ideolojileri birbirine bağlar. Avrupa’dan Asya’ya uzanan köprüde geçen beş senenin ardından, İspanyol ve Arap ırkları Müslüman ve Hristiyan teolojilerini buluşturan Endülüs köprüsündeyim. 1492'ye kadar sekiz yüz yıl boyunca Müslüman egemenliğinde kalan Endülüs’ün en ünlü Arap padişahı Sultan Ebu Velid bin Nasr oğlu Sultan Ebu Haccas Yusuf bölgeye pek çok kütüphane ve medrese kurdurdu. Bölgenin bilim, ilim ve kültürünün gelişmesine büyük katkıda bulundu. Uzak topraklardan Avrupa’ya gelen Arap benliğinden hiçbir şey kaybetmedi, İspanyol da öyle. İki...
Rengin Arasında Gri: Katmandu
Şu an Filipinler’den kalkan uçağımın Kore’ye gidişini izliyorum. Güneşin bulutları kırdığı maviyle oluşan morlukları ve diğer bu tonları arayışa koyuldum. Normal şartlarda uyur yahut film izlerdim. Bu sefer böyle olmadı. Dedim o zaman, madem bilgisayarı açtın yaz. Size Filipinler’den ve Kore’den tabii ki bahsetmeyeceğim. Bahsetmek istediğim yer Nepal, bilhassa başkenti Katmandu. Hindistan’ın kuzeyinde Tibet’in güney kısmında ve Butan arasında kalan, sizin Everest’i ile tanıdığınız ama daha dokuz büyük dağı olan, odun kokan bu ülkenin UNESCO mirası tapınaklarıyla kaplı şehri Katmandu. Neden mi...
Tekila Diyarı ve Tekilanın Gerçek Öyküsü: Meksika
Meksika gezilerinde tekila sık sık karşımıza çıkar. Ya yemeklerde sunulur ya da bu ülkeye özel bu içki hakkında ilginç sorular sorulur bana. İsterseniz yanlış bilinenleri düzelterek, bilinmeyenleri sıkmadan açıklayarak bir içkinin marka değeri çerçevesinde ülke ekonomisi ve tanıtımına nasıl katkıda bulunduğunu, Meksika'ya gittiğimde edindiğim deneyimler ışığında anlatayım sizlere. Konuyu sadece bir içki ya da içki içmek olarak düşünmeyin, alkol kullanmayanların da çok ilginç bulacağı bilgiler vermeye özen gösterdim.
Tekila aslında Guadalajara’nın yetmiş kilometre kadar kuzeybatısında yer alan Jalisco eyaletine bağlı...
Anlaşılamamaktan Korkan İnsanlar: Kanada
Ömrümün bir yerinde, "iyi ki görmüşüm!" diyebileceğim bir yeri daha gördü gözlerim. Gördüklerinden bahset diyenleri nasıl bir övgü bombardımanıyla karşılasam? Bazen kendimi Avrupa sevici, övücü bir tiplemeden alıkoymak için çok fazla sorguluyorum. Lakin Kanada topraklarında gördüklerim, Avrupalının kendi bölgesine sokmamak için herkese saygı duyuşundan çok, tüm dünyaya yön verebileceklerini zannettikleri saflıkları ve saf iyilikle çabalamalarıydı. Bu uhreviyatı bir topluma; ne dinin ne de imamların, papazların, hahamların kazandırmamış olması ise oldukça ilgi çekici.
İllüzyon bir orta doğu ülkesi vatandaşı olarak, dünyanın...
Derin Afrika Köyünde: Zimbabwe
Afrika için sıklıkla söylediğim bir söz, yaptığım bir uyarı vardır. Afrika'ya bir kez ayağınızı basarsanız, sizi yine çağırır, tekrar çağırır. Defalarca gidersiniz, yolunuz sandığınızdan sık kesişir. Benim kaderim de farklı değil. On yıllar önce yaptığım ilk Afrika gezisi sonrası düşündüğümden fazla geldim kara kıtaya. Kimi zaman safari oldu dönüşlerim, kimi zaman ülkemizin resmi heyet gezileri. Bu günlerde ise kendi özel gezilerim için sıklıkla gelip gidiyorum. Geçtiğimiz ay büyük bir kuruluşu Güney Afrika’da ağırladıktan sonra Türkiye’ye dönmeden, yapmayı düşündüğüm bir...
Bağbozumu: Colmar
Şirin kasabalar albümüm var; Kasabalar, köyler, hatta bazen kentler. Bir yenisi bir öncekini eskitmiyor. Süslemenin bin bir türlü hali olduğunu gördüm bu yerlerde. Süslemenin, süslemeden süslü olabileceği sade naiflikte. Onların gözüyle göremediğimden hiç turistik süremde onlardan fazla bildim kıymetini. Tarih boyunca ara sıra Alman, ara sıra Fransız toprağı olmuş; fakat şimdilerde kesinlikle dünyaya Fransız kalmış bir yere gittim: Colmar! Fransızlar, özellikle Alcase Lorianne denilen bu bölgede, tüm bağlarda üzümler hep ıslakmış hissiyle yaşıyor gibiler. Hiçbir şey daha önce hiç...
Masallar Diyarı: Giethoorn
Giethoorn, Hollanda'nın Overijssel eyaletinde bir köy. Steenwijkerland Belediyesi'nde yer almakta ve Güney batısındaki Steenwijk'e yaklaşık beş kilo metre mesafededir. Hikâyesini dinleyip resimlerini inceledikten sonra ilk fırsatınızda gezmek, görmek isteyeceğiniz bu köy, yirminci yüzyıl ortalarından itibaren ünlenmeye başlamış olsa da özellikle 2000'li yıllar sonrası turistlerin ilgi odağı olmaya başlamıştır. Mevsim ayırt etmeden misafirlerini huzurlu kucağına kabul edebilen bu doğal güzellik, aynı zamanda yanınızdan selam vermeden geçmek istemeyen insanların samimiyetiyle beraber, cennete daha çok benziyor. Flemenkçe konuşulan Hollanda topraklarında buraya Masal...
Yürümeyi Öğrenmek: Galler
Dağın tepesine tırmandığımda gerçekten artık bir adım daha atacak halim kalmamıştı. Bir yandan nefes nefese kalmıştım, bir yandan dönen başımın etkisiyle dengemi bulmaya çalışıyordum, bir yandan da Britanya’nın güneyinin en yüksek dağının üzerinde ne işim var benim diye de düşünüyordum. Gerçekten de benim Galler’de Brecon Beacon milli parkındaki Pen Y Pan dağında, hem de Kasım ayında ne işim vardı?
Bugünlerde bir yazar olarak kendi kendime sürekli “yaşamın kurgusu edebiyata on basar” diyorum. Üstelik yaşam biz edebiyatçılardan daha özgün ve özgür....
Kathmandu’nun Yaşayan Tanrıçası: Kumari
Gerçekleştirdiğim Deluxe Nepal Hindistan gezisinde, konuklarımı çok özel bir deneyime davet ettim. On yıllardır benim de sadece birkaç kez tanık olabildiğim ilginç dakikaları birlikte yaşayabildiğimiz için çok mutluyum. Belirli günlerde, o da canı veya bakıcıları isterse bir pencereden üç beş saniye biz ölümlülere görünen bakire Tanrıça-Prenses Kumari’yi, saat 16:30’da gezideki dostlarımla bekledik ve gördük! Hatta bize göz kırpmış gibi bile geldi.
O zaman geçen yıl üç yaşında seçilen, Trişna Şakya ve Kumari Olabilmek ile ilgili size biraz bilgi vereyim. Kumari,...
Belçika’nın Çikolatadan Kalbi: Brugge
Huzurun şehrini herkes arar. Arayanlar elbet bir yanındakine sorar. Ben de gezilerimde, belki de içsel huzurumun eksikliğini dengelemek amacıyla sıklıkla sakin yerler ararım. İnsan kendinde olmayanı ararmış ya hep, sizde de eksik olan bir şeyler illa ki hep var iken Brugge’de muhakkak size yarayan bir şeyler bulacaksınız. Yılın on ayı sağanak ve çiselemek arasında sürekli demlenen çay gibi bir şehir... Demlendikçe yeşili artan gözlerine bu benim kaçıncı diyebileceğim yeni bir yeşilin tonu dedirtecek harikalıkta... Pastel diyorlar bu tonlara... İnsana...
Reklam
Röportaj
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Iskandar Widjaja
Tarzının kompleksliği ile bilinen ve yeni jenerasyonun en yaratıcı keman sanatçılarından biri olarak kabul edilen Iskandar Widjaja ile konuştuk. Müzisyen bir aileden gelen ve daha çok küçük yaşlarda keman çalmaya başlayan Widjaja, farklı müzik tarzlarını klasik müzik ile harmanlıyor. Son teklisi ‘Hip-Hop Symphony’yi 2 Ekim’de piyasaya süren Iskandar Widjaja ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Yeni jenerasyonun en ilgi çekici keman sanatçılarından biri olarak görülüyorsunuz. Bu sadece ‘klasik crossover’ müzisyeni olduğunuzu için değildir muhtemelen. Sizi ilginç kılan nedir?
Her zaman yenilikçi ve kalıpların...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
Koronavirüs Günlükleri: Hakan Başar
İlk konserini henüz on yaşındayken veren, Türkiye’nin en genç caz piyanisti Hakan Başar ile bir röportaj gerçekleştirdik. Daha önce İstanbul Caz Festivali, İzmir Avrupa Caz Festivali, Akbank Caz Festivali ve EFG Londra Caz Festivali’nin de içinde bulunduğu önemli festivallerde yer alan Başar, London Jazz News’dan Mike Collins’ten de performansı ile tam not aldı. Chick Corea ile çalışma fırsatına da erişen Hakan Başar’ın tanıştığı isimler arasında önemli caz müzisyenlerinden Ron Carter, Russell Malone, Eddie Gomez ve Donald Vega bulunuyor. Henüz...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Hack The Fool
Tantana Records etiketiyle ilk albümleri The Fool’u yayınlayan Hack the Fool, Türkiye’nin rock müzik ortamına başarılı bir giriş yaptı. Vokalde Mert Avcı, davulda Sinan Kutluay ve gitarda Berk Çavdar’dan oluşan grup, yanlarına bas gitarist Zafer Toker’i de alarak üretim süreçlerine devam ediyorlar. Grubun üyeleri Berk Çavdar, Sinan Kutluay ve Mert Avcı ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Hack the Fool nasıl bir araya geldi? Grubunuzun oluşma aşamaları nasıl gelişti?
Sinan Kutluay: Mert ile (Avcı) çok uzun zamandır çalıyoruz. “Mosquito” adında bir grubumuz vardı...
Kültür (Popüler Makaleler)
Savana’dan Mars’a Mekan
Yer, bulunulan yer, ev, yurt hatta eskimiş manasıyla uzay anlamını taşıyan mekân, insanın yaşadığı, bağ kurduğu, kendi ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda değiştirmeye çalıştığı yeryüzü parçası ile ilişkisini anlayabilmemiz için dikkatle incelememiz gereken çok yönlü bir kavramdır. Yaşanılan çevreye uyum canlılığın olmazsa olmaz koşullarından biridir. Bu uyumu en yüksek düzeyde sağlayan canlının yaşama şansı artarken uyum sağlayamayan canlılar yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Ne var ki insan çevreye uyum sağlamakla kalmayıp onu kendisine uyumlu hale getirme konusunda büyük...
Aidiyet ve Kültür
"Kültür" kavramı etimolojik olarak artmayı, çoğalmayı ifade etmektedir. Antropoloji açısından bakıldığında öncelikle maddi kültür dikkate alınmakta, kullanılan giysiler, yenilen yemekler o toplumun kültürünü karakterize eden özellikler olarak kabul edilmektedir. Edebiyat açısından, yazılı ve sözlü eserler, yani şiir, roman gibi eserlerin yanı sıra efsaneler, masallar bir toplumun kültürünü oluşturan unsurlar olarak öne çıkmaktadır. Sosyoloji açısından ise yaşam biçimleri, örf ve adetler, toplumsal ve bireysel davranışlar “kültür” kavramının içinde düşünülmektedir. Yani kısaca kültür, bireysel ve toplumsal yaşam adına hemen hemen tüm...
Beden Kültür Sömürgesidir
Beden, insan varlığının en doğal ve en elle tutulup gözle görülen, somut; cismani hali olmasının yanında, kültürün yaşam bulup kendisini gerçekleştirdiği, ifade ettiği ve gözle görünür kıldığı bir etkileşim alanıdır. Diğer bir deyişle, insanın yaratımı olan kültür, bununla kalmayıp bir anlamda insanı yeni baştan yaratıp şekillendirir ve bunu yaparken çoğu zaman kendisini beden üzerinden ifşa eder.
İnsan bedeni sınırsız gökyüzünün altında istediği görünüme bürünme ya da arzu ettiği sonsuz çeşitlilikteki davranışları gerçekleştirme potansiyeline sahip olsa bile, en eski topluluklardan başlayarak...
Öteki Dünyadan Önce
Anıt mezarlara ve ölülerin eşyaları, mücevherleri, hatta atları ile birlikte gömüldükleri mezarlıklara dünyanın hemen hemen her yerinde rastlanabilir. Çin İmparatoru Qin Shihuang, ordusundaki askerlerin tek tek heykellerinden oluşan Terracota ordusuyla birlikte gömülmüştür. Türklerin kurganlarından Romalıların sacrophaguslarına kadar ölülerin eşyalarıyla ve kıyafetleriyle birlikte gömüldükleri birçok yapı bulunmaktadır.
Ölüm, eskiden beri insanoğlunun kafasını kurcalayan bir meseledir. Madde ötesine dair düşünceler taşıyan bütün doktrinler insanın beden ve ruh olmak üzere iki parçadan oluştuğunu iddia ederler. Esas olan ruhtur ve beden sadece ruhun geçici...
Saklanamayan Sır: Cinsellik
Doğadaki canlılığın devamını sağlayan en temel eylem olmasına karşın insanlar âleminde gün ışığına çıkarılmaması gereken bir sırmış gibi karanlıklara saklanan ama bastırılıp derinlere gömüldükçe adeta azgın bir hayalete dönüşüp başımıza daha çok bela açan bir gerçekliktir cinsellik. Onu doğrudan dile getirmektense develere hendek atlatmayı yeğleriz. Mümkün olduğunca sakınır, çocukların öğrenmemesi için “seni bize leylek getirdi yavrum” masallarına varıncaya kadar uydurmacaların sınırlarını zorlarız.
Bizlerin birey olarak uyguladığı otosansürün dışında toplumları yöneten kimi kurumlar da kitapları, filmleri, dizileri, televizyon programlarını, reklamları, şarkıları,...
Endülüs Ruhu
İspanya'nın incilerinden Endülüs, görkemli sarayları ve etkileyici atmosferi kadar; herkesin birbirinin dilinde felsefe yaptığı çok kültürlü yapısıyla da medeniyet tarihine apayrı bir katkı sağlamıştı. Bu özel kültür, kendini değiştirip dönüştürür iken, bütün bilgisini kendinden sonrakilere aktarmayı da başardı. Emeviler'in ünlü komutanı Tarık bin Ziyad'ın 711 yılında, ordusu ile Afrika'dan İspanya'ya geçişi ile başlayan Endülüs dönemi, bugün bile yarattığı kozmopolit hava ve birlikte yaşama sanatına yaptığı katkılar ile hatırlanıyor. Bu ünlü seferde, yerel Berberiler'den biri olan Tarık bin Ziyad, ordusuna...
İnsanınızı Nasıl Evcilleştirirsiniz?
Ait oldukları toplumdan bir şekilde koparılıp vahşi hayvanlar tarafından büyütülen çocuklara ilişkin mitler, masallar, edebi eserler onların heyecan dolu maceralarını, kahramanlıklarını ve olağanüstü başarılarını anlatır. Gılgamış destanındaki Enkidu, Yunan mitolojisindeki Atalanta, Roma’nın kuruluş hikayesindeki Remus ve Romülüs, Türklerin türeyiş efsanesi, İbn-i Tufeyl’in Hay’ı, Edgar Rice Burroughs’un Tarzan’ı, Rudyard Kipling’in Mowgli’si bunlara dair akılda en çok kalan örneklerdir. Ne var ki, gerçek hayatta yaşanılan deneyimler bizi bu hikâyelerden bambaşka gerçeklerle karşı karşıya bırakıyor.
Hindistan’ın Bengal bölgesinde bir yetimhane kuran Rahip J....
Vampir Hastalığı: Porfiria
1700-1800’lü yıllarda Amerikalı bilim insanları tarafından keşfedilen bu hastalık, daha çok Asya ve Orta Avrupa’da görülen bir tür kan zehirlenmesidir. Bilinen iki yüz civarında türü vardır. Mikroptan değil, hastalıklı genlerden meydana gelir. Belirtileri, kalıtsal hastalıklardan olan Porfiria hastalığında hastaların kan içmeye eğiliminin olmasının yanında güneşe karşı aşırı hassasiyetleri vardır. Bu da vampir hastalığı olarak anılmasına sebep olur. Porfiria'nın etkilerine bakacak olur isek de, çok farklı izlenen bir hastalıktır. Sarımsakla etkileri kat kat artan bu hastalığın, güneş altında kalma sonucunda...
Piri Reis Haritaları
Piri Reis hem Osmanlı deniz amirali hem de haritacı olarak ün salmıştır. Haritaların çoğunu 1513 yılında çizmiş ve "Kitab-ı Bahriye" adlı eserinde toplamıştır. 1516’dan itibaren denizlerde çeşitli savaşlara katılmış, Mısır'ın fethinde, Rodos adasının kuşatmasında, Yemen'deki Aden ve Oman'daki Muscat şehirlerinin alınışında başrol oynamıştır. Altta 16'ncı yüzyıl sonlarında Osmanlı İmparatorluğunun hudutları görülüyor.
Piri Reis’in haritaları arasında en çok ilgi uyandıran 1513 tarihli dünya haritasıdır. Ancak, bu haritanın sadece altıda birlik parçası bulunabilmiştir. Geri kalan parçaları kayıptır. Bulunan parça incelendiğinde kadim dünya...
Şubat Ayı Neden Yirmi Sekiz Gün?
Roma imparatoru Jül Sezar’ın asıl adı Gaius Yulius olup, “imparator” unvanı olan Kaysar veya Caesares adı dilimize Fransızcadan Sezar olarak geçmiştir. Zira Latince C harfi K olarak okunurken Fransızca S olarak okunur. Yulius adının ise Truvalı prens Aeaneas’ın oğlu Lulus’tan geldiği iddia edilir. Truva adı Tur-öyü adından dönüşüp Troia olmuştur.
Etrüsklerle Truvalılar aynı Tur halkının kolları olup, konuştukları dil Türkçe ile akraba Asya kökenli bitişken bir dildir. Yulius adının da Etrüskçe kökenli “Ulu-us” olması çok daha akla yakındır. Fakat batılı...
Masonların Tarihi Bilinmezliği
Masonlar ile ilgili pek çok sayıda komplo teorisi ortalıkta dolaşıyor, ama İskoçya'nın gerçek masonluk tarihi yüzlerce yıldır unutulmuş olsa da herkesin ulaşabileceği bir yerde güpegündüz duruyor. İskoçya'nın başkenti Edinburgh'daki ünlü kale ve esrarengiz çıkmaz sokaklarına kıyasla parke taşlarıyla kaplı sakin Hill Street sokağı pek sır barındıracak bir yer görünmüyor. Sokağı yavaşça adımlar iken bir kapının üstünde altın yaldızla yazılmış "Edinburgh Locası" yazısı gibi ilginç sayı ve işaretlerle dolu bir levhayla karşılaşabiliyorsunuz.
Hill Street, 19 numaradaki bu şapel dini bir mekân...
Babil’in Kapıları
Bugünkü Irak sınırları içinde, Dicle ve Fırat nehirlerinin arasında yer alan Babil, 6'ncı yüzyılda kral İkinci Nebukadnezar tarafından yeniden inşa edilerek, mavi, kırmızı, sarı renkli ve sırlı tuğlalar kullanılmıştı. Heredot’un yazdıklarından Eski Ahit’e kadar birçok antik metinde şehrin görkemli tapınak ve saraylarından söz edilmiş, en canlı olduğu zamanlarda kentin nüfusu iki yüz bini bulmuş, dünyanın en büyük şehri haline gelmişti. Bu ihtişamlı kente ilk girişte kullanılan İştar Kapısı da bir o kadar görkemliydi. M.Ö. 575 yılında çini mavisi ve...
Komün Apartmanları: Komünalka
SSCB çöktü çökmesine ama bazı uygulamaları yer yer devam ediyor. "Komünalka" dedikleri, büyükçe bir daireyi birden fazla aile ya da bireyin paylaşmasına dayanan uygulama St. Petersburg’da hâlâ sürüyormuş. Muhtemelen başka şehirlerde de vardır. Diyelim ki bir evin beş odası varsa, her odada, birbiriyle kan bağı olmayan aileler veya bireyler kalıyor. Mutfak ve banyo ise ortak kullanım alanları. Daha eski olanlar kıdemli sayılıyor ve daha büyük odalar onların oluyor. Eve sonradan gelenler veya yalnız olanlarsa küçük odaları alıyor. Ortak kullanım...
Maya Medeniyetinin Yıkımı
Mayalar ilk yerleşim alanlarını M.Ö. 1000 yıllarında kurmuş, M.S. 600’lü yıllarda ise medeniyetleri doruğa ulaşmıştı. Maya şehirleri Meksika’nın Yucatan yarımadası, Belize ve Guatemala’da yoğunlaşmıştı. Arkeologlar buralarda binlerce yerleşim yeri buldu. Bölgedeki yoğun tropik ormanın derinliklerinde de hala keşfedilmemiş yerler olduğu tahmin ediliyor. İki yüz yıl süren ciddi arkeolojik incelemenin ardından Mayaların sanat ve mimarlık alanında oldukça gelişkin olduğu biliniyor. Piramit ve tapınaklarını gezegenlerin konumuna, matematik ve astronomi bilgilerine dayanarak inşa ettiler. Yazı yazmak içinse Maya hiyeroglifleri olarak da bilinen...
Başkent’in DNA’sı
Sarı bahar gelmişti. Yalnızca yaprakları değil, insanların yüzlerini de solduran bir yalancı güneşle içimiz ürperiyor. Ankara ve sonbahar zaten oldum olası yakışırlar birbirine. Kasvet de var içinde, gelecek baharlara özlem de. Bir oturmuşluk, bir yorulmuşluk, bir yaşanmışlık da; rehavet, vehâmet, hazan, hüzün... Başkent güz renkleriyle kuşatılmışken, içime ağır ağır kaplayan sarıya inat, geçen gün aniden parlak bir turkuazla sarsıldım; Ruhumu ve gözümü şaşırtan bir İtalyan aşık, baştan çıkaran bir Arjantin tangosu yapıyordu; Domingo Notaro...
Notaro, 1939’da İtalya’da doğmuş, on yaşından...
Mitoloji (Popüler Makaleler)
Türk Toplumundaki Üç Harfli Mitosu ve Kökenleri
İnsanlara musallat olan ve zarar veren bedensiz varlıklara birçok inanışta rastlanmaktadır. Karayip inançlarında çocukları kandırarak uzak yerlere götüren Douenlerden Maori mitlerinde yer alan insan yiyen Erintjalara kadar birçok figürü buna örnek gösterebiliriz. Özellikle şaman ayinlerinde bu varlıklardan korunmak için yapılan ritüeller büyük yer tutmaktadır. Ancak bugün dâhi toplumumuzda yaygın olan cin inancının birçok farklı etkileşimi mevcuttur.
Öncelikle cin kelimesi her zaman doğaüstü bir kavrama atıf yapmayabilir. Cin aynı zamanda görünmeyen anlamına gelmektedir. Örneğin, Anadolu’da yemeğin ağzı kapatılmazsa cin gireceği söylenir. Burada kast edilen...
Nergis Çiceği
Yunan mitolojisi insanı insana anlatan hikayelerde doludur. Büyük filozofları bağrından çıkartan bu medeniyet anlatmak istediklerini büyük kitlelere hikayelerle aktarmıştır. Bu sayede bu mitolojik hikayeler bu gün bile kimsenin kelimelere dökemeyeceğin şeyleri ustalıkla ve anlaşılır bir şekilde anlatır; tabi görmesini bilene...
Nergis çiçeği, ismini mitolojik kahraman Narcissus'tan almıştır. "Narsizm" kelimesi de aynı etimolojik kökenden gelir. Narsis'in öyküsü kısaca şöyle anlatılır: Narsis, ırmak ilahı Kephissos ile arındırıcı suların bekçi perisi Liriope’nin oğlu olarak doğar. Bir kahin, ebeveynlerine Narsis’in dünyada, kendi yüzünü görmediği sürece...
Aidiyet İflasının Türk Korku Filmlerinde İnşası
Toplumları bireyler oluşturur, bireyler ise toplumu oluştururken bazı gereksinimleri doğrultusunda birleşirler. Maslow hiyerarşisinde üçüncü sırada yer alan ait olma yani aidiyet bireyin diğer bireyler arasındaki ilişkisinin temelini oluşturur. Birey, ilk iki sırada yer alan fizyolojik ihtiyaçlarını ve güvenlik ihtiyacını gidermesinden sonra ait olma ve sevgi ihtiyacını karşılamak zorundadır. Bu durum da bireyin diğer bireylerle ve toplumla temasının bu bağlamda ilk noktasını oluşturur. Bireyin toplumla ve diğer bireylere temasını sağlayıp, bu ihtiyacını gidermesi sonrasında ise değer ihtiyacı ve son basamak...
Burhanizm ve Akdin Şamanizmi Güncelleme
Son dönemde güncelleme kavramı oldukça gündemde olduğu birçok insan tarafından işitilmektedir. Biz de kendi çapımızda bu konuyu irdelemek istedik ve bu bağlamda kadim Şaman dini ve kültürü ile ilgili olarak bu yazıyı kaleme aldık. Bu yazımızın konusu ise Sibirya’nın yerlisi Türk budunlarından Hakas ve Altaylarda 20’nci yüzyılın başında en az kırk bin yıllık geçmişi olan çoktanrıcı Şamanizmin güncelleme girişimiyle ilgilidir. “Ak Din” veya “Ak Dyan” olarak da bilinen Burhancılığın veya Burhanizm’in temelinde “burhan” sözcüğü yatmaktadır. Burhan sözcüğü ise Altay...
Arketip Kavramı ve Mitos İle İlişkisi
İnsanın 500 bin yıla yakın bir evrimsel geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte modern insan anatomisine ait en eski bulgular 195 bin yıl öncesine aittir. Medeniyet kavramı insanlığın son 10 bin yılına ait bir mesele. Bu rakamlar evrimsel geçmişin ancak ellide birini medeniyete ayırabildiğimiz anlamına geliyor. Yaptığımız muazzam teknolojik buluşlar, edindiğimiz meslekler, inşa ettiğimiz görkemli şehirler, muazzam edebi eserler, ahlaki gelişimimiz ve yasalarımız bu zaman içinde ortaya çıktı. Ancak tüm bu gelişmeleri sağlamışken türümüzün 490 bin yıllık tarihini tamamen...
Toprağa Üflenen Ruh
Çamurdan yaratılış mitosu, semavi dinlerden önce Sümerlerden Yunanlılara kadar bu birçok toplumun efsanelerinde geçen bir söylencedir. Semavi dinlerin yayıldıkları havzadaki birçok inanıştan etkilendiği, hatta bazı hikâyelerin Tevrat, İncil ve Kur'an’da aktarıldığı bilinmektedir; ancak bu durumu tek başına semavi dinlerin kendilerinden önceki inançlardan alıntı yaptığıyla açıklamak mümkün değil. Çünkü, buna benzer hikâyeleri eski Asya mitlerinden Kızılderili inanışlarına kadar görmekteyiz.
Bu mitosu açıklamadan önce insanın yaratılış hikayelerindeki yerini bilmek elzemdir. Kitabı Mukaddes’teki yaratılış hikayesi tanrının evrende yalnız başına otururken bir değişikliğe karar...
Kitlelerin Rüyası: Mitin Toplumsal Kimlik Kazanması
Hepimiz rüya görürüz. Gündelik hayatta rastladığımız nesneler, olaylar aşina olduğumuz imgelerle ve doğuştan taşıdığımız davranış kalıplarıyla birlikte zihnimizin süzgecinden geçtiğinde bir sembol diline dönüşerek rüyaların temelini oluşturur. Nesneler ve olaylar burada, fiziksel dünyada olduklarından farklı bir forma bürünebilir ve farklı bir temsiliyete sahip olabilir. Sözgelimi, Ay ekseninden ayrılıp bir evin salonunda belirebilir veya rüyayı gören kişi tek adımla farklı bir ülkeye seyahat edebilir.
Mitoloji, bir anlam arayışının sonucudur. Tıpkı rüyalar gibi deforme edilen ve kendi gerçekliğinden uzaklaşarak farklı kavramları temsil...
Asya Şamanlığı
Asya kıtasında binlerce yıldır devam eden şaman kültürü, hem zengin bir inanç dünyasını hem de topluma yararlı pratik sonuçların oluşmasını sağlamıştır. Gökteki ve yeraltındaki ruhlarla ve tanrısal güçlerle ilişki kuran şamanlar gündelik sorunlara çözüm getiren ve yönlendirip şifa sağlayan kişiler olarak topluma ve kişilere pratik yararları dokunmuştur. Asya toplumlarından Altay, Tuva, Teleüt, Telengit ve Kuman Türkleri bu tür görev yapan kişilere Kam, Kırgızlar ve Kazaklar Baksı, Tunguzlar, Nanaylar ve Mançular Sam veya Sama adını vermişlerdir. Şaman sözünün de bunlardan...
Yunan Mitolojisi ve Mitolojik Anlatım
Yunan mitolojisi, Antik Yunan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hallerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için de bazen zamanın sanatındaki ipuçlarını dahi toplar.
Genel olarak Yunan mitolojisi Yakın Doğu ve birçok Avrupa mitolojisini etkilemiştir. Yunan tanrılarının her biri Romalılar tarafından kabul görmüş ve farklı isimler kullanılmıştır. Roma mitolojisi neredeyse tamamen Yunan mitolojisini baz almıştır. Yunan mitolojisindeki efsanelerde çoğu eski Yunan tanrıları insan şeklindedir. Yunan...
Tanrılar Yok Ama Tanrıçalar Olabilir
Antik Çağ'ın şafağında, on iki İyonya şehir devletinden Efesos ile Samos epey didişmişler. Samos’un denizlerdeki hakimiyeti, Efes’in Akdeniz’e serbestçe açılmasını önlemiş muhtemelen. Kültürel alanda da rekabet kıyasıya sürmüş. M.Ö. 550 yılından az önce Samoslular, tanrıça Hera’nın doğum yeri olan İmbrasios Irmağı'nın denize kavuştuğu yerde Antik Çağın mermerden ilk anıtsal tapınağını inşa etmeye girişmişler. Efes durur mu? MÖ 550 dolayında, tanrıça Artemis’in doğum yeri olan Kenkhrios ırmağının denize kavuştuğu yere mermerden görkemli bir Artemis tapınağının temelini atmışlar.
Efes’teki sonradan antik dünyanın...
Mu Kıtası Hakkında Varsayımlar
Pasifik Okyanusunda yaşanan bir tufan sonucu sulara gömüldüğü söylenen Mu kıtası "söylence bilim" anlamında kullanılan bir kavramdır. James Churchward'ın Mu Kıtası ile ilgili araştırmaları da bu söylencelerin derlenmesine dayanır. James Churchward'ın Tibet'te yaptığı araştırmalara dayanan ve bunlar hakkında yazdığı beş kitabına konu edilmiş olan ilk bulgularda Churchward, Hindistan tapınaklarında bulduğu yazı tabletlerini oradaki rahiplerden on iki yılda öğrendiği Naga Maya dili ile tercüme ederek elde ettiğini açıkladığı efsaneye göre Büyük Okyanus'ta, Asya kıtası ve Amerika kıtası arasında ve Avustralya'dan birkaç misli büyüklükte olup, yüksek bir uygarlığa evrildiği süreç sonrasında...
İlkelin Mistik Deneyimi
Miti inceleyebilmek için, onu yaratan psikolojiyi anlamak ve en ilkel köklerine kadar inmek gerekir. Esasında mitin ortaya çıkışı antropolojinin konusudur ve bu kökeni kısaca özetlemek gerekirse işin temelinde ilkelin mistik deneyimi yatmaktadır. Ancak başlarken bugün bir anlam karmaşası sonucu çoğu kişinin aklında gerçek anlamından sapmış bir anlam ifade eden bu kavramları açıklığa kavuşturmak faydalı olacaktır.
Mistik kelimesi Yunanca "mysteria" kökünden gelir ve bugün kullandığımız dilde gizem, gizemli gibi anlamlara sahiptir. Yani mistik bir deneyim yaşamak için doğaüstü bir deneyim değil, doğaüstü olarak algılanacak bir...
Paganlar Romanında Kitlelerin Dönüşümü
Göçebe kültürün yerleşik kültüre geçişinin hayli sancılı olduğunu ifade eder Anatoly M. Khazanov “Göçebe ve Dış Dünya” adlı eserinde. Bu geçişi sayfalar dolusu makalelerin etkisine denk romanlarda görebilmek, irdeleyebilmek mümkündür. Şayet okuduysanız Yaşar Kemal’in “Binboğalar Efsanesi” romanının konargöçer kültürle yerleşik kültürün, göçen kitlelerle yerleşik olanın çatışmasını, çağın getirdiği dönüşüm sancılarını başarıyla işlediğini görebilirsiniz. Daha romanın başlangıcında Melih Cevdet Anday’ın “Ağlar bu mezarlıkta yörükler her gece / Bıkıp iri yıldızları davar sanmaktan / Düşünür eski günleri… iskândan önce / Geride...
Ritüel Kavramı
İlkel insan, ruhlar alemi ile devamlı iletişim halindeydi. Ruhanî dünya onun için yaşadığı dünyadan ayrılabilmiş değildi ve onlar ile olan etkileşimi günlük hayatında önemli bir yer tutuyordu. Nasıl beslenebilmek için avlanmak, balık tutmak veya ekin yetiştirmek zorundaysa, beslenme kaynaklarının tükenmemesi için onları kontrol eden tanrı ve ruhlarla iletişimini iyi tutmak zorundaydı. Birçok halkın ve kabilenin dilinde din sözcüğünün bir karşılığı yoktur. Çünkü, bu halklar için ibadet ettikleri, şamanları aracılığıyla iletişime geçtikleri ruhlar bir dinin veya sistematik bir inancın parçası değil, bizzat yaşamın...
Demircinin Örsünden Yeniden Doğuşa: Nevruz
İlkbahar insanlarda her zaman iyi duygular uyandırmıştır. Toprağın rengârenk olduğu ve ağaçların meyveler verdiği bu mevsim hemen hemen bütün kültürlerde kutsanmış ve coşkulu ritüellerle karşılanmıştır. Çinlilerden Kuzey Amerika yerlilerine kadar birçok toplumda baharın coşkulu bir şekilde, büyük törenlerle kutlandığını görmek mümkündür. Özellikle Kelt-Germen Pagan geleneklerinde bahar bayramları büyük önem taşır. Kışın ilkbahara döndüğü Ostara ile baharın yaza döndüğü Beltaine bu coğrafyalarda hâlâ kutlanmaktadır. Hıdrellez Bayramı, bunlara yakın bir karakterdedir. Ancak Türkiye’nin de dâhil olduğu geniş bir coğrafyada kutlanan Nevruz,...
Müzik (Popüler Makaleler)
Alaturka Nağmeler
Almanya'da yabancılara Türk sanat müziğini anlatır iken "Türkische Kunstmusik" diyoruz. Türk Sanat Müziği ismi sizce uygun mu? Yoksa bu da uydurulmuş bir isim mi? Türk sanat müziği TRT'nin yanılmıyorsam 1960'larda, hatta 1970'lerde uydurduğu bir bürokratik kamuflaj tabiridir. Sanat olmayan müzik mi var? Varsa hangisi? Bence bu kasten yanıltıcı başlık altında birbiri ile alakasız üç müzik türü bir araya getiriliyor. Aralarındaki ilişki aşağı yukarı Beethoven ile Beatles arasındaki kadardır. Aynı coğrafya, benzer perde dizileri, o kadar.
Birincisi Osmanlı saray müziği, "Osmanische Hofmusik"...
Karakter Özelliklerinin ve Yaş Gruplarının Müzik Zevkine Etkisi
On iki ya da on üç yaşlarımdayken şarkı listelerimin vazgeçilmezleri hard rock ve metal parçalardı. Ev içinde yüksek sesle dinlediğim şarkılar, kendimi ifade etmeyi bilemediğim her metrekareyi dolduruyordu. İfade etmeyi bilemediğim duygularım ve giderek genişleyen duygu haznem ile nasıl başa çıkacağımı da bilmediğim için işler daha da karışıyordu. Şimdi ergenlik dönemime sevgilerimi ve şefkatimi göndermekten başka bir şey elimden gelmiyor. O geçiş dönemini anlamlandırmaya çalışmak halen boyumun ölçüsünden bir hayli büyük. Kendi seçimlerimizi yapmanın ya da yaptığımızı sanmanın verdiği...
Protest Müziğin Babası Kim?
Geçen yıl Martin Luther'in Hristiyanlık dininde yaptığı önemli reformların beş yüzüncü yıl dönümüydü. Bu konuda onlarca kitap yayımlanıp, sergiler açılıyor. Luther, Katolik Kilisesi'nin birçok öğretisine karşı çıkmış, İncil'i Almancaya çevirerek Avrupa'yı modern dünyaya taşımıştı. Fakat Luther'in siyasi ve dini mirası Avrupa'yı hala titretiyor iken onun müzikteki katkıları daha az biliniyor. Aslında müzik Luther'in ideolojisinde önemli bir yer tutmuş ve ölümünden sonra da radikal şarkıcıları teşvik etmişti. Onun popüler müzik tarzı ile günümüzdeki protesto hareketleri arasında bağlantı yok mu?
1517 öncesinde...
Plastik Sanatlar ve Müzik
Sanat, toplumun içinde birey tarafından üretilmesine rağmen, bireyin toplum tarafından kültürleşme süreciyle bilincinin kazanılması, sanatın aynı zamanda anonim özelliğini de göz önüne getirir ki, bu bireyin ürettiği eserin tam olarak kendisine ait olmadığını da söylemek demektir. Bireyin ürettiği eserin kendisine ve topluma ait olması demek aynı zamanda herhangi bir sanat dalıyla da ilişkili olması demektir. Bir sanatı başka bir sanat dalından ayrı düşünmek doğru değildir.
Sanat, asla toplumun çelişkilerini yansıtmayan bir görünümde değildir. Belki toplumun anlayamadığı şekilde ürünler veren sanatçılar...
Kavvali Müziği
Genel müzik bilimi anlamında müzikoloji, yaklaşık yüz yıldır bilimsel yöntemlerle müziği incelemektedir. Müzikoloji, tüm müzik türleri ve biçimlerinde, profesyonel ve amatör müzik etkinliklerinin üretimi, icrası, dağıtımı ve tüketimi alanlarındaki müzik kültürü süreçleri ve sonuçlarını araştırır, müzik kültürü içindeki işlevsel ve yapısal yasallıkları ortaya çıkarmayı dener, müziğin niteliği için önerilerde bulunur. Müzikolojinin elde ettiği sonuçların, müzik ile din, töre, mitoloji, gelenek ve benzeri toplumsal kurumlarla arasındaki etkileşimi inceleyen müzik sosyolojisi için de zemin hazırlar.
Mme de Staël; edebiyat ile din, gelenek,...
Kaotik Müzikal Atmosfer
Günümüzde olduğu düşünülen olayların tarih içinde farklı şekillerde kendini gösterdiğini savunan bir gerçeklik var. Böyle bir düşüncenin kısaca “tarih tekerrürden ibarettir” sözü ile anlatıldığını hepimiz biliriz. İnsanlığın başladığı andan beri sürekli var olan toplumsal olaylar, özde aynı olsa da biçimsel farklılıklar gösterebilir. Gerçi bazıları böyle bir anlayışa karşı gelebilir ve tarihteki olayların birbirinden bağımsız olduğunu savunabilir.
Kaos kavramı bu konuda bizleri en çok meşgul eden kavramlardan biridir. Tarihin her döneminde çeşitli nedenlerden ötürü kaos yaşandığı bilinir. Bu konuda ciddi kuramsal...
Sufizmin Müzik ile İlişkisi
İslam dini içinden ortaya çıkan sufi düşünce sisteminin Pakistan’daki ibadet müziği kavvalidir. Sufi kelimesi, tasavvuf kelimesine kaynaklık eder. Tasavvuf, sözlük anlamı ile yün giyen ve beyaz giyen olan “sufi” kelimesinden türemiştir. Fakat, bu kavramlar bazen aynı anlamda kullanılır. 8'inci yüzyılda İran topraklarında tohumları atılan sufi inancı, Hindistan ve Pakistan’a kadar yayılmıştır. Sufiler, fakir fukara diye de bilinirler. Fakir denme nedeni, maddi benliklerinden ve dünya nimetlerinden uzaklaşmalarıdır.
12'inci yüzyılda Hindistan’a kadar uzanan gezileri ile Kwaja Muen Ud Din Chisti, dokuz milyon insanı...
Ayık ve Sarhoş: Yüksek Sanat ve Kült Üzerine Deneme
Yüksek sanat olarak hayat pratiğinden uzaklaşmış ve içi doldurulmayan, çalışılırken iyice kurumsallaşmış olan tür ile sanatın içeriğinin bağımsızlaşarak kültleşen yapısı, tarih sahnesinin şartlarında avangarda varana dek hep sosyal/tarihsel/kurumsal yapılar içinde tartışılmıştır. Şayet kültün en belirgin gereksinimi tapınma eylemi ise, kült bu eylemi ilk etapta sanatın ayinsel bağından başlayarak ta Walter Benjamin’in ikili bir sonuç üzerinden bahsettiği halesini kaybedene kadar yaşadı. Popüler kültürün ve eğlence sektörünün pazarlama stratejilerine kadar girmiş olan günümüz popüler kült sanat kavramı için bu denli bir...
Müzik Eğitimi
Müzik hakkında genel olarak ortaya sunduğumuz düşüncelerimiz; kendi birikimlerimiz, dünyayı anlama çabamız, insana ve doğaya bakma açımız, tarih ve coğrafyadaki konumumuz ile orantılıdır. Farklı bir ifadeyle müziğin ne olduğuna dair tanımlama ve kavramsallaştırmalar, bizim kişisel düşüncelerimizi ve hayatı kavrama becerimizi ortaya koyar. Müziği tanımlamaya çalışmanın hiç de kolay olmadığı yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Çünkü müzik de kültür ve benzeri kavramlar gibi muğlak bir anlam ve kültür merkezli kodlar içerir. Bu kodların çözümünde müziğin içkin yapısını anlamak önemli bir rol...
Müzik ve Edebiyat İlişkisi
Müziğin edebiyat ile ilişkisini irdelemeden önce, aslında sanatın kendi içinde ciddi olarak yapısal bir bağlantı ağı olduğunu söylemeliyiz. Her sanat alanı kendini bir başka sanat alanı ile besler. Sanatın kendi içindeki ilişkisini hiyerarşik olarak da ayırmak mümkündür. Gerçi bu ilişkinin hiyerarşisi nereden baktığınıza göre değişir. Arthur Schopenhauer müziği sanat hiyerarşisinde en üste koyar. Ona göre müzik ontolojik olarak katarsis görevi üstlenmiştir. Schopenhauer’e göre müzik önem ve değer açısından diğer sanat dallarını aşar. Çünkü müziğin yapısal özelliği, metafizik bir karakter...
Yeniler ve Yenilikçiler
Ustalarımız durur iken bana laf düşer mi bilemiyorum, ama yine de aflarına sığınarak halk müziğine dair birkaç cümle kurmak istiyorum. Sürçü lisan eder isem af etmeyin ki, bir daha etmeyeyim.
Türkü tınıları ile karıştırılmış Arap tadındaki bir garip müzik türünün yayılmasına ses çıkarmayan bazı müzik otoriterleri, yıllarca bağlamayı ‘üç telli tıngırtı’ benzetmesi ile önemsizleştirip türkülerin ve bağlamanın ana kentlerde küçümsenmesine ve hatta yıllarca varoşların haricinde yok sayılmasına neden oldular. Türküleri armonik zenginliğe taşıması gereken o müzik adamları, çok bilmenin değil,...
Sesleri Görebilmek: Müzikal Sinestezi
“Duyuların birleşimi” anlamına gelen sinestezi kavramı, duyuların birbirine karışmasından dolayı ortaya çıkan bilişsel durumu ifade eder. Sinestezi sahibi insanlar renkleri koku, sesleri renk olarak algılayabilirler. Sinestezi, duyuların herhangi birini içeriyor olabilir. Örneğin; sinestezi sahibi olan bir insan “soyut” kelimesini kar beyazı olarak algılayabilir veya “12” rakamını kan kırmızısı olarak görebilir. Aslında yaşanılan durum bir nevi duyuların kombinasyonudur diyebiliriz. Bu durum her ne kadar literatürün tabiri ile bilişsel ya da beyinsel bir “hastalık” muamması olsa da, bana göre sinestezi, algıyı...
Müziğin Öncüleri
Müzik tarihi dediğimizde aklımıza yayınlardan edindiğimiz bilgilerin çerçevesindeki olaylar gelir. Tarih, yazılanların bize sunduğu, taraflı belgelerin derlendiği derin ve geniş alanın sadece bir boyutudur. Müzik tarihinde yazılanların yanında, seslendirilenler de olduğu için bazen yorum kısmını bizler yapma şansına sahibiz. Tıpkı Şeref Bigalı’nın resimleri hakkında konuşma, yorum yapma özgürlüğümüzün olması gibi. Nasıl bir yorum yapar isek yapalım, bazı eserler, besteciler, olaylar tüm çıplaklığı ile karşımızda durur. Bunlardan biri şüphesiz Dimitri Şostakoviç’tir. Kendisi ile ilgili müzikoloji ve siyasi alanda çeşitli yorumlar...
Fantastik ve Sihirli Melodiler
Fantasy, 16'ıncı yüzyılda belirginleşmiş emprovizasyonun baz alınarak oluşturulduğu bir müzikal fikirdir. Fikir derken hayal gücüne de vurgu yapıyoruz. Barok dönemde de romantik dönemde de fantasy'e rastlarız. Bu fikirler çoklu pasajların çoklu duygu biçimleriyle iç içe geçtiği bestelerdir. Ama fantazyayı besteleyen müzik ile fantasy birbirlerine ne derecede uyacaktır? Müzikal form ile besteyi dolduran fikir ve bestenin yönlendiği konu arasında belirgin bir ayrım yapabilir miyiz? Yoksa fantastik müzik doğal olarak yönlenmesini başka mecralardan ödünç aldığı öğelerle mi belirleyecektir? İşte, bu soruların bizi bir kez daha...
Dark Ambient Sinematik Referans Mı, Anlatı Mı, Dil Mi?
Dark ambient, ses kirliliğini, gürültüyü, ve de sessizliği bir sinema kadrajının içine yerleştirmek gibi bir çaba sarf etmemelidir. Aksine her ne kadar kimi zaman kendini sinematik olarak adlandırmayı yeğlese de, dark ambient müziğin bir imgelemi de yoktur. Bu sanat biçimi kendi mikro-anlatısını, arkasına meta-anlatıları almadan ifade etmeyi başarmıştır. Elektronik verilerin hiperrealize ettiği bir düşünce yapısı olan dark ambient müziğin, postmodern sürecin içinde belli başlı bir diğer sanat yapıtının ya da biçiminin içine hapsolmaması gerekir.
Neo-klasisizmin içinde kendini yeniden üretebilen dark ambient'ın daralttığı bir imge dizini bulunmamaktadır;. bu anlatı sabit imgeler diziminin sınırları altında...
Psikoloji (Popüler Makaleler)
Aidiyeti Düşünürken
İnsanın dünya üzerinde kendisini keşfetme ve inşa etme süreci, genel bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde, ben ve öteki arasında koyduğu sınıra ve kendi kültürünü diğer kültürlerden ayırma becerisine dayanır. Benzerlikler üzerinden kurduğu ilişki ise kendisini bir grup veya topluluğa ait hissetmesine etki eder. Bu oluşum çoğu zaman hayali bir süreç olsa da insanın kendini güvende ve huzurlu hissetmesi için gerekli görünmektedir. Bu kadar hayati ve çok yönlü bir kavramı anlamak ve açıklamak için görüşler öne sürülmüş olsa da, kavramların gündelik...
Varoluş Probleminde Yol Haritası
Varoluşun ekstatik bir etkisinin olduğuna duyduğum inanç kuvvetlendi. Öncelikle, her nasıl herhangi bir kavrayış için gerekiyor ise, bireysel bir terminoloji yarattığımızı ve bunun kendi varoluşumuz için gerekli olduğunu kabullenmemiz gerekiyor. Kişinin varoluş problemiyle karşılaşması, problemin üzerinde durması ve problemi çözdüğüne inanması gibi üç temel safhanın oluşuna dikkat çekmeden evvel, kişinin terminolojisinin temeline inmekte fayda var.
Kişi kendi terimlerini var ederken birincil sosyalleşme evresinde, bilinç ve de bilinçaltı vasıtasıyla bazı ifade ve işaretleri sahiplenir. İkincil sosyalleşme ve resosyalizasyon evrelerinde ise hâlihazırda sahiplenmiş...
Uzaktan Eğitim Yüzyüze Eğitimin Yerini Tutar Mı?
Uzaktan eğitim tabirini uzun zamandır duyuyorum. En başından, uzaktan eğitim denildiğinde kasıt edilenin ne olduğunu netleştirelim. Arama sonuçlarında en üst sıradan çıkan tanımda şu şekilde açıklamışlar: "Uzaktan eğitim, fiziksel olarak öğrencilerin bulundukları yerlerde olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkânlarından yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin bir internet ortamında eşzamanlı ya da eşzamanlı olmadan değişik şekillerde ders işledikleri, planlı bir öğretim şeklidir."
İlginç bulduğum nokta ise, uzaktan eğitim denilen şeyin yeni bir kavram olmadığı. Gerçekten de tarihte öğrenciler ve öğretmenler birbirleri ile aynı noktada olmadan...
Depresyonda Kadınlara Özgü Risk Faktörleri
Araştırmalar depresyonun kadınlarda daha çok görüldüğünü gösteriyor. Peki, depresyonda kadınlara özgü risk faktörleri nelerdir? Bazı genellemeler yapma pahasına da olsa toplumsal cinsiyet ve psikoloji çalışmaları ışığında kadınları depresyona götüren bazı risk faktörlerini gözden geçirmek için toplumsal eşitsizliklerden bahsetmek ile başlayabiliriz. Ki bu, belki de en önemli faktör de denebilir. Çünkü toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin yaygın olduğu toplumlarda kadınların hayal kurmasına izin verilmez, verilse de bu hayallerin gerçekleştirilmesi desteklenmez.
Erkekliğin yüceltildiği toplumlarda kadınların ekonomik ve sosyal anlamda ilerleme çabaları bir tehdit olarak algılanabilir....
Kavramsal Açıdan Mutluluk İmgesi
Masalların klişeleşmiş son cümlesi, insanın gerçek dünyadaki mutluluk arayışına vurgu yapar. İnsanlığın temel duyguları arasında başköşeye oturtulan mutluluk, üzerinde en çok kafa yorulan ve tanımı yapılan kavramlardan biridir. Örneğin Aristo hayattaki tüm eylemlerimizin mutluluk için olduğunu söyler. En genel hali ile özlemlere ve eksikliklere ulaşılmasından doğan sevinç olarak ifade edilen mutluluk, beklentilerin kişiden kişiye değişmesi, bir isteğin elde edilmesinin ardından yeni bir isteğin ortaya çıkması nedeniyle yakalandığı an tekrar kaçan, nanik yapıp kahkahalar atarak sizi bir kez daha peşine...
Cin Korkusunun Evrimsel Kökenleri
PEW Düşünce Kuruluşu’nun Müslüman ülkelerde yaptığı araştırma, Türkiye’de cin gibi doğaüstü fenomenlere duyulan inancın %63’lerde olduğunu gösteriyor. Doğu Avrupa, Balkanlar ve Orta Asya’da yaşayan Müslüman nüfusa kıyasla oldukça yüksek bir oran olduğunu söyleyebiliriz. Öyle ki; Çad, Senegal, Gana, Nijerya, Mozambik gibi ülkeler bile Türkiye’nin gerisinde kalıyor.
Türkiye’de cinlere duyulan inancı yalnızca din ile ya da Kuran’daki referanslarla açıklamak mümkün değil. Her ne kadar Kuran’da cin adını taşıyan, insandan farklı bir yaratılışa sahip olan varlıklar hakkında kesin ifadeler kullanılsa da, halk...
Akıl Yürütme ve Karar Verme Mekanizmaları
Akıl yürütme ve karar verme mekanizmalarımızı anlamada beyin taramaları ve hayvan deneylerinin ön plana çıktığını görmekteyiz. Beynimizde görme, işitme, hareket gibi fiziksel faaliyetleri kontrol eden özelleşmiş bölgeler olmasından yola çıkarak hafıza, karar verme, algılama gibi zihinsel faaliyetlere ayrılmış bölgeler olup olmadığını belirlemek öncelikli yapılacak şey. Araştırmalar karar alma sürecinde prefrontal korteksin ön plana çıktığını ve etkin olduğunu göstermekte ve yine de akıl yürütme ve karar mekanizmalarını, prefrontal kortekste elektrik titreşimlerine indirgemek o kadar da kolay olmuyor.
Nöronlar deneyimleri, bilgileri taşıyor...
Cherophobia: Mutluluk Fobisi
Yaptığımız, yapmakta olduğumuz ve yapacağımız eylemlerin bizi hayatımızın amacı olarak kıldığımız mutluluğa ulaştırması için uğraşıyoruz. Başka bir deyişle seçimlerimiz, hayallerimiz, geleceğini kurduğumuz yaşamlarımızın önemi sonunda ulaşacağımız mutlulukla belirleniyor. Hedefimiz sosyal çevremizde, iş hayatımızda, aşk hayatımızda mutluluğu yakalamak ve onu korumak çünkü insanoğlunun kendini ve çevresini arayışı, algılayışı; mutlulukla, zevkle, neşeyle, başarıyla anlam kazanıyor, tatmin oluyor. Peki ya mutlu olmak istemiyorsak? Mutluluk arzuladığımız değil kaçtığımız bir olguysa, herkesin dilinde dolaştırdığı, uğruna mücadele ettiği mutluluktan korkuyorsak?
"Cherophobia", Yunancada "sevinirim" anlamına gelen "chairo"...
Püriten Ahlak ve Toplumsal Etkileri
İnsanı hayvandan ayıran en önemli özelliği kültürel yapısı, kollektif bilinçaltı oluşturarak kültürel miras bırakmasıdır. Bin yıl önceki örümcek, yuvasını nasıl yapıyor ve nasıl yaşıyorsa, şimdiki örümcek de aynı şekilde yaşar. Ancak insan bin yıl öncesi gibi yaşamamaktadır. İnsanoğlu bilgi ile gelişir, inanç ve kültürle yaşamını şekillendirir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında biri Fransa’da, diğeri Japonya’da iki çocuk ormanda kayboluyorlar. İleriki yıllarda bu çocuklar ergenlik dönemlerinde nihayet bulunuyorlar. Konuşma öğrenmemiş, insanca yaşamayı öğrenmemiş bu gençlere insanlık değerleri öğretilemiyor. Bu olay tıp literatürüne...
Aidiyet Sarmalı
Tüm canlıların temel amacının hayatta kalmak olduğu bir dünyada, biyolojik donanımı açısından yeterli avantaja sahip olmayan insan, ihtiyaçlarını karşılamak ve önüne çıkan engellerin üstesinden gelebilmek için bir arada kalıp işbirliği yapmış; diğer bir deyişle, sosyal bir organizasyon kurup kendine özgü bir kültür oluşturma yoluna gitmiştir. Bu sayede, hayatta kalmanın ötesinde, çevresini istediği gibi yeniden tasarlayıp düzenlemekle kalmamış, diğer canlıların tümüne hükmetme gücüne de kavuşmuştur. Kısaca doğanın yarattıklarına karşı insanlığın yaptığı ve yarattığı her şey olarak tanımlanabilen kültür, insanın hayatta...
Ruh Bütünlüğü ile Kadın
Ekonomik ve sosyal tüm koşulların kadının lehine ilerlediği günümüz tarihinde, kadınlardaki ruhsal değişime, bu değişimin ilişkilere nasıl yansıdığına bir birey olarak her vakit şahit oluyorum. Üstelik bu ruhsal değişim fizyolojimizi de etkilemiş durumda. Utah ve Indiana Üniversiteleri'nde yapılan araştırmalar; rekabetçi, erkek egemen sektörlerde çalışan kadınların testosteron düzeylerinin arttığını ortaya çıkarmış. Yani ruhumuz kadınlık ile kopuk bir ilişki içindeyken, hormonal durumumuz da erkekliğe yakınlaşmış durumda. Çözüm için bir takım soruların cevaplarını kendimize veriyor olmalıyız.
Kadın olmanın madde ve mana boyutunu kapsadığını...
Aşağılık Kompleksi
Hayat mücadelesinde tek başına yetersiz kalan ve topluluklar halinde yaşayarak bu sorunun üstesinden gelen insanın sosyal bir canlı olması onu birçok açıdan etkiler. Bir toplum içinde yaşıyor olmak, tek başına çözülemeyen birçok sorunun kolayca aşılmasını sağlar. Bununla birlikte bu durumun beraberinde getirdiği karmaşık etkileşimler bireyi çok çeşitli zorluklarla karşı karşıya bırakır ve doğaya karşı yetersizlik duygusunun yerini toplumsal yaşamın gerekliliklerine karşı yetersizlik hissi alır.
Psikolojinin öncü isimlerinden birisi olan ve bu alanda yaptığı birçok katkıya rağmen Sigmund Freud’un gölgesinde kalması...
Renkler ve Davranış Etkileşimi
Ev ve iş yerlerimizi ve daha bir çok özel alanı doğru renkler ile boyamak seçmek için çok uğraşırız. Hastaneler temizlik ve hijyen hissi vermek için beyaza, hapishaneler saldırganlığı azalttığına inanıldığı için pembeye boyanmakta. Tüm bu renklere atfedilen özellikler batı kültürüne aittir. Peki renklerin gerçekten de davranışlar üzerinde herhangi bir etkisi var mı? Bu konudaki araştırmalar karmaşık ve bazen de çelişkili sonuçlar veriyor. Üzerinde en çok çalışma yapılan kırmızı renk genellikle de mavi ve yeşil ile kıyaslanıyor. Yaptığınız herhangi bir...
İçsel Yalnızlık
Yalnızlık, günümüzde birçok insanın bir dönem de olsa yaşadığı bir ruh hali. Zaman zaman hepimizin yalnız kalmaya ihtiyacı vardır. Kimi insanların ise diğerlerinden pek daha fazla yalnız kalmaya ihtiyaç duyabilir. Fakat bu yalnızlık kendini dış dünyadan soyutlamak için değil, kendi içine, kendini tanımak için yaptığın yolculuklar için işlevseldir. Bağımsız bir birey olma ihtiyacı ile birlikte ait olma ihtiyacını düşünelim.
Bireyler kimi zaman yalnız olsa da bundan şikayetçi olmayabilir. Çünkü hayatlarını dolduran faaliyetleri vardır veya yaşadıkları yaşam beklentilerini karşılar. Yani mevcut durumlarından...
Pasif Agresyon
Oluşma nedeninin temelinde çocukluk çağında yaşanan olaylardan kaynaklanabilmekte olup, o dönemlerde savunmasız ve tepkisini dile getiremeyen bireylerin yaşadığı bir vaka türü olarak düşünülüyor. Ailesi tarafından ilgisiz davranışlar ile karşılaşan ve bundan ötürü kararsız olan çocuklar, yaşadıklarının dışa vurumu oluşunun yanı sıra, kendi içlerinde bu tür davranışlara kızgınlık duyarak, tüm bunları içi olaylar bütününü içine atıyor olması büyük resmin oluşmasını sağlıyor ve ilerleyen dönemlerde bireyin psikolojik sorunlar yaşamasına zemin oluşturuyor.
Edilgen ve saldırgan davranış sergilemeyi kendine misyon edinen pasif agresyon sahipleri,...
Röportaj (Tümü)
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Hakan Başar
İlk konserini henüz on yaşındayken veren, Türkiye’nin en genç caz piyanisti Hakan Başar ile bir röportaj gerçekleştirdik. Daha önce İstanbul Caz Festivali, İzmir Avrupa Caz Festivali, Akbank Caz Festivali ve EFG Londra Caz Festivali’nin de içinde bulunduğu önemli festivallerde yer alan Başar, London Jazz News’dan Mike Collins’ten de performansı ile tam not aldı. Chick Corea ile çalışma fırsatına da erişen Hakan Başar’ın tanıştığı isimler arasında önemli caz müzisyenlerinden Ron Carter, Russell Malone, Eddie Gomez ve Donald Vega bulunuyor. Henüz...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
Koronavirüs Günlükleri: Iskandar Widjaja
Tarzının kompleksliği ile bilinen ve yeni jenerasyonun en yaratıcı keman sanatçılarından biri olarak kabul edilen Iskandar Widjaja ile konuştuk. Müzisyen bir aileden gelen ve daha çok küçük yaşlarda keman çalmaya başlayan Widjaja, farklı müzik tarzlarını klasik müzik ile harmanlıyor. Son teklisi ‘Hip-Hop Symphony’yi 2 Ekim’de piyasaya süren Iskandar Widjaja ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Yeni jenerasyonun en ilgi çekici keman sanatçılarından biri olarak görülüyorsunuz. Bu sadece ‘klasik crossover’ müzisyeni olduğunuzu için değildir muhtemelen. Sizi ilginç kılan nedir?
Her zaman yenilikçi ve kalıpların...
Koronavirüs Günlükleri: Ediz Hafızoğlu
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin beşinci konuğu müzisyen Ediz Hafızoğlu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Sinema (Popüler Makaleler)
Soğuk Savaş Hollywood’unda Amerikan Solunun Tasfiyesi
Soğuk Savaş dönemi Hollywood'undaki politik atmosferi kavramak için; Cumhuriyetçi Parti'nin senatörü 1947 ile 1957 yılları arasında görev yapan Joseph McCarthy'nin çoğu önemli aydın, bilim adamı ve sanatçıyı komünist olmak ile suçlayarak giriştiği temizlik politikası ile Temsilciler Meclisi tarafından kurulan; Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi, HUAC'ın yüzlerce aktör, aktris, senarist ve yapımcıyı aynı sebeple fişlemesi, fikir verici iki hazin gelişme olarak tarihlenebilir. Yale Üniversitesi'nden Ralph Brown'un tahminine göre senatörün aktif olduğu dönemde tahminen on bin kişi işini kaybetmiştir. Özellikle 1940'lı yılların...
2000 Yılında Yaşayan Hamlet’in Başına Gelenler
Hamlet, Michael Almereyda’nın filminde, 17'nci yüzyıl Danimarka sınırlarından çıkıp, 2000 yılı New York şehir atmosferine adapte olmuş bir şekilde karşımıza çıkıyor. Hamlet için gelecek, günümüz izleyicisi için yakın geçmişte geçen film, siyasi, kültürel ve sosyo-ekonomik göstergelerinin her birini, ana kahraman Hamlet ile birlikte 2000 yılının New York’una taşımış durumda. L. Gianetti’nin uyarlama tanımına göre, aslına sadık bir uyarlama şeklinde tanımlayabileceğimiz Hamlet filmi, aynı zamanda, G. Wagner’in sınıflandırmasına göre Commentary kapsamına da yerleştirilebilir. Filmin yönetmeni Almereyda’nın, Wagner’in tanımıyla örtüşen birtakım...
Yeni Nesil Türk Sinemasında Kadının Yeri
Clarissa P. Estes’in “Kurtlarla Koşan Kadınlar” adlı kitabı güçlü kadının adeta yol göstericisi niteliğindedir. Son zamanlarda yeni nesil Türk sinemasına göz atmam gerekti. Tabii yeni nesil Türk sineması diyerek bütün bir sinemayı kastetmiyorum. Bu kümede yaptığım senaryo incelemeleri sonucunda sadece romantik komedi filmlerini tartışacağız. İşte bu noktada “Kurtlarla Koşan Kadınlar” kitabı bizim yardımcımız olacak.
Bu konulara kafa yorarken, geçtiğimiz haftalarda önüme bir araştırma şeması düştü. Hatta birçoğunuzun önüne düşmüş olabilir çünkü bu şema kadının Türk televizyonundaki yerini ve davranış biçimlerini...
Quentin Tarantino ve Şiddet
Şiddet ve suç türü genellikle birlikte anılmakta, türün beklenti ve geleneklerinin bir parçası olmaktadır. Suç filmlerine gösterilen tepki genellikle filmin bir yapı olarak statüsünü görmezden gelir. Bu da yoğun ihtilaflara ve ahlaki paniğe neden olur. Perdede izlediğimiz şiddet üzerine yazılan yazılar; erkeğin temsili, kadına şiddet, şiddetin karakterin bir parçası olduğu yönündedir. Bu tarz eleştiriler filmin anlamlandırılmasını zorlaştırır. Özellikle son dönem Amerikan sinemasının önemli isimlerinden, ilk filminden bu yana bütün bu eleştirilere göğüs geren Quentin Tarantino ve sinemasını bu yazıda...
Suçluluğun Gençlik ve Yaşlılık Hâlleri: Julieta
"Julieta bir Pedro Almodóvar filmi mi?" diye sorabilir seyirciler Julieta'nın seyri boyunca. Filmin ilk birkaç sahnesinde “Bir Almodovar Filmi" ile karşı karşıya olduğunun ayırdına varsa bile, sahneler ilerledikçe bir Almodóvar filminden yer yer uzaklaşmaya başladığına ilişkin güçlü belirtiler ağırlığını hissettirebilir. Tam da bu noktada seyirci, izleme deneyimiyle ilgili ilginç bir karar vermek durumunda kalabilir: Julieta'yı dram türüne ait bir film olarak mı, bir Pedro Almodóvar filmi olarak mı seyredip değerlendirmeli?
Bazı yönetmenler vardır ki, filmografileri boyunca itinayla inşa ettikleri tarzları,...
İki Tarafın da Galip Olduğu Yarış: Film Mi Dizi Mi?
Son zamanlarda hangi sohbet ortamına girsem sonunda hep aynı konuya geliniyor: Film mi yoksa dizi mi? Aslında her ikisini de birbiriyle yarıştırmak ne kadar yanlış olsa da hayatımıza giren online platformlar sayesinde dizileri ve filmleri aynı potada eritir olduk. Peki görsel rekabetin arttığı günümüzde hangisi bayrağı en önde taşıyor? Bu, cevabı verilmesi zor bir soru. Her iki alan da kendi izleyicisini yaratarak sadık bir kitleye sahip oldu. Dizi elbette hayatımıza yeni giren bir olgu değil fakat eskiden bu kadar...
Balina Sırtındaki Kızın Hikayesi: Whale Rider
Savaşçılık, Maori toplumunda önemli bir yere sahiptir. Bu durum ister istemez ataerkil bir düzenin ortaya çıkmasına ve kadınların geri plana atılmasına yol açmıştır. Ancak savaşçı sıfatını edinebilmek için de ciddi anlamda çaba göstermek gerekir. Buluğ çağına gelen her erkek, çeşitli seremonilerle yetişkinliğe geçiş yapar ve toplum içerisindeki konumları bu dönemde gösterdikleri becerilere göre belirlenir. Bununla birlikte kimin lider olacağını da tanrılar belirlemektedir. Lider ana rahmine düştüğü andan itibaren seçilmiştir ve tanrılar bunu çeşitli alametlerle halka duyururlar. Elbette tanrılar bu...
Sinemada Cinsel Devrimin Kültürel Uzantısı Olarak Erotik Korku Türü
Amerikan gotik edebiyatının ilk yazarlarından olan H. P. Lovecraft, “Supernatural Horror In Literature” isimli çalışmasına “İnsanlığın en eski ve en güçlü duygusu korkudur; en eski ve en güçlü korku ise bilinmezliğin korkusudur” vurgusuyla başlar. Korku, insanlığın en eski duygusu olmasının yanında aynı zamanda insanın tarihsel ve toplumsal gelişimiyle de ilişkili olan bir olguyu ifade eder. İnsanın ilkin doğaya karşı olan ölüm içerikli korkuları, asırlar geçtikçe yerini toplum içinde ortaya çıkan yeni korkulara bırakmıştır. Bilinmezlikle beslenen ölüm korkusu Sanayi Devrimi’nden...
Andrey Tarkovski: Şiirin Sineması
1917 Bolşevik İhtilali’nden sonra Rus sinemacılara geniş imkânlar tanındı. Özellikle 1920-1930 yılları arasında Sovyet sineması kendisini dünya sahnesinde kabul ettirmiş ve Rus sineması çağının en önemli gösterimlerine sahne olmuştur. Vertov’un Kameralı Adam filmi, Eisentein’in Grev, Potenkin Zırhlısı, Pudovkin’in Ana filmi filmler devrimin propagandasını yapmıştır. Sinemada devrim niteliği taşıyan kurgunun teorik hale gelmesiyle bu dönemin Rus sinemacıları tarafından geliştirilmiştir.
Sinema şirketlerinin hızla devletin eline geçmesiyle birlikte Sovyet sineması kendi film stüdyolarını kurmuştur. Sovyetlerin politik anlayışını yansıtan yönetmenler yetiştirilmeye başlanmış bu da...
Tony Manero Film İncelemesi
Pablo Larrain’in 2008 yılında çektiği, Post Mortem (2010) ve No (2012) ile birlikte Pinochet Üçlemesinin ilk halkasını oluşturan Tony Manero filminin incelemesi yapılacaktır. Tony Manero ismi, sinemaseverlere John Travolta’nın 1977’de John Badham’ın yönettiği Cumartesi Gecesi Ateşi filminde oynadığı baş kişinin ismi aynı zamanda. Peki Larrain’in Pinochet anlatısı ile John Travolta arasındaki ortak özellikler ya da daha doğru bir ifade kullanmak gerekirse, ikisini yakınlaştıran unsurlar nelerdir?
İncelemeye ayrıntılı bir şekilde devam etmeden önce, Larrain’in filminin baş kişisi olan Raul Peralta ile...
Kitle Kültürü, İdeoloji ve Sinema
Coğrafyanın sömürgeleştirilmesi eski imparatorlukların yayılmacılık girişimlerinin sonucuyken; bayrak, para, anıtlar gibi unsurlar hâkimiyetin simgesi konumundaydılar. Ancak günümüzde coğrafyaların sömürgeleştirilmesinin yanı sıra zamanın sömürgeleştirilmesi de söz konusu olmaktadır. Teknolojinin gelişmesi, askeri uyduların varlığı, teknolojiye hâkim olanın egemenliğini küresel anlamda ilan etmesini sağlamaktadır. Bilimkurgu filmleri gibi yapımlarla geçmişe bakışımız, tarihsel belgelerin medyadaki yansımalarıyla belleklerimiz toplumsal olarak bir yeniden kurgulanmaya sürüklenmektedir.
Toplumda yaşayan bireylerin gerçekliği anlamlandırmada kullandıkları araçlar, egemen ideoloji ya da kendilerini içinde gördükleri grubun ideolojisi ile biçimlenmektedir. Günümüz toplumlarında ana ideoloji,...
Home Ludens ve Oyunlaşan Dünya
İnsanlığın evrimi yüzyıllar boyunca sorgulanmıştır. Biyoloji dünyasında “homo sapiens” sınıflandırması mevcut olsa da filozoflar tarafından “homo faber” adı da yeni bir kavram oluşturulmuş, üstüne de Friedrich Nietzsche’nin bir insanın gelebileceği en üst mertebe sayılan “üst insan” kavramı da karşımıza çıkagelmiştir. Lakin çok da zikredilmeyen fakat üstüne okumalar yapıldığı zaman sorgulatan başka bir mertebe de mevcut. O da: Homo Ludens, yani oynayan insan.
Ludens kelimesi, Latincede ludus yai oyun, eğlence anlamına gelen kelimeden türemiştir ve özellikle iletişim alanında kullanılan “Ludification” kavramı da...
Sinemada Büyünün Temsili
Orta Çağ’da, yani Avrupa’nın dogmatik düşüncelerle kendini çerçevelediği, Hıristiyanlığın en karanlık çağında kilisenin insanları sınırlamak için engizisyon, endüljans ve aforozu kullandığı dönemde, paganizmden gelen ve masum insanların ölümüne neden olan büyü, birçok batıl inancıyla birlikte günümüze kadar gelmiştir. İlk çağlardan, çok tanrılı inanışlardan bu yana halen varlığını ve konumunu güçlü bir şekilde koruyan büyü, hem korkutucu bir öğe, hem de kötülüklerden korunmanın en kolay biçimi sayılmaktadır.
Çocukluğumuzda dinlediğimiz ya da okuduğumuz masalların hemen hemen hepsinde büyünün izleri bulunmaktadır. Bu da...
Logan: Yaşlı Kurt Post Apokaliptik Diyarlarda
X-Men evreninin en aykırı karakterlerinden birisi olan Wolverine’in sinema macerası 2017 yılında beyazperdede izlediğimiz, James Mangold filmiyle şimdilik tamamlanmış gözüküyor. Karakteri canlandıran Hugh Jackman ile Wolverine’in birlikteliği on yedi yıl önce çekilen ilk X-Men filmine dayanıyor. Yeni bin yılın başı süper kahramanların sinemadaki hâkimiyetinin ayak seslerini yeni yeni duyduğumuz bir dönemdi. X-Men filmi insanların mutantların varlığından haberdar olduğu bir dünyayı tasvir ediyordu.
Film, mutantlar ile insanların bir arada ve eşit şartlarda yaşayabileceğine inanmayan Magneto ve bu birlikteliğe dair umudunu asla yitirmeyeceğini hissettiğimiz Charles Xavier’in nam-ı diğer Profesör X’in mücadelesini gözler...
Beyaz Adamın Aydınlanmacı Objektifi
Ekonomik, siyasal, toplumsal ve kültürel bağlamların hepsini kapsayan bir kavram olarak karşımıza çıkan modernizm, sinemanın doğuşuna ev sahipliği yapmış bir paradigmadır. Bu yüzden sinemanın modernizmin bu bahsedilen bağlamlarından etkilenmesi kaçınılmazdır. En başta elektiriğe bağımlı bir sanat olan sinema, yapımı için gerekli sermayesini mevcut ekonomik sistemin üzerinden karşılar. Yirmi birinci yüzyıl teknik imkanlarının gelişmesiyle kamera, ışık, mikrofon gibi çekim ekipmanlarına ulaşım daha kolay olsa da, filmin çekilmesinden sonraki dağıtımı ve küresel sinema endüstrisinde kendine yer bulabilmesi gibi konular, yapımcıları egemen...
Sosyoloji (Popüler Makaleler)
Şehirleşme: Köksüzleşme Kavramı
Şehir ve şehirleşme kavramları insanlık tecrübesinin çok uzun birikiminin bir neticesi. Keza şehir, yapısal olarak sadece bir ekonomik örgütlenme ve değişmiş bir fiziki çevreyi değil, aynı zamanda insanın düşünce ve davranışlarına da etki eden farklı bir sosyal düzeni ifade etmektedir. Bu noktada şehirleşme, ikamet bölgesinin değişmesinden öte, organize edilmiş bir sosyal hayata geçiş ve organizasyonu bozmayacak ya da aksatmayacak şekilde gündelik hayatla bütünleşme şartına bağlanır, ama söz konusu bu durum, teorik düzlemde tanımlandığı gibi her ülkede aynı seyri takip...
İhtiyaç ve Ötesi
İnsan, diğer tüm canlılar gibi yaşamını sürdürebilmesi için birtakım ihtiyaçlarını karşılamak zorunda olan bir varlıktır. Ne var ki, diğer canlılar gereksinimlerini genellikle anlık ya da kısa süreli olarak karşılamakla yetinirken, insan tüm davranışlarını şekillendiren istikrar duygusunun etkisiyle gelecekte oluşacağını öngördüğü ihtiyaçlarını da önceden karşılamanın yollarını arar ve kendisini bu alanda sonu gelmeyen bir uğraşın içinde bulur.
Başlangıçta kendisinden çok daha güçlü ve hızlı olan vahşi canlılardan sakınması gereken bir ortamda bulduğu bitki, böcek ve küçük hayvanlarla yetinen, avlanan hayvanların geride...
Bakıştan Savaşa Şiddet
İnsanlık idealinin sevilmeyen ama asla vazgeçilemeyen yan ürünüdür şiddet. Diğer bir deyişle insanların çok büyük bir çoğunluğunun başkalarında görmekten hoşlanmadığı, kullananları eleştirip kötülediği ama gerekli gördüğünde başvurmaktan çekinmediği bir eylemdir. İnsanlık tarihinin her bir sayfasında hatta her bir satırında ona ya da ondan izlere rastlamak mümkündür. Kişiler arası ilişkilerden toplumlar arasındaki rekabete, sosyal düzenin işleyişinden doğan kültürden dinsel inanış ve pratiklere kadar her yerde vardır. Edebiyattan sinemaya, müzikten tiyatroya insanın en yüce üretim ve etkileşim alanı olarak düşünülen sanat...
Kozmogonik Bir Mit: İkicilik
1789 Fransız İhtilali'nden sonra ulus devletin ortaya çıkmasından itibaren, devletlerin hem ulusal alanda hem de uluslararası alanda tam egemenliğinden bahsedilmeye başlanmıştır. Devletin yalnızca içeride değil, dışarıda da üstünlüğü söz konusu edildi. Ancak bir yandan da devletin uluslararası ilişkilerini yürütmek mecburiyeti vardır, dolayısıyla mutlak egemenlik anlayışı ile uluslararası hukukun uzlaştırılması gerekir. Bu sebepler ile de çeşitli görüşler ortaya atılmıştır.
İlk zamanlarda düalist görüş çerçevesinde devletin ulusal ve uluslararası hukuk kurallarına uyması, ulusal ve uluslararası hukuk kuralları arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi mutlak egemenlik...
Toplumsal Gerçekliğin İkiliği
Her şeyin teşhir edildiği günümüz dünyasında aslında görülecek pek bir şey kalmadı. Siber gerçeklik ve uzay ve zaman geçişkenliğinin internet adı altında sosyal yaşantıya yedirilmesi gerçekliğin ancak ve ancak teşhir edilerek sağlanabileceğine inanan bir neslin doğuşunu sağladı. Gündelik hayatın kopyalanarak aktarıldığı sıradanlıkların aynasından yansıyanlar ötekinin yok oluşunu hızlandırdı. Hatta ve hatta bu ayna insanların bireysel varlıklar olmadıklarını kanıtlayan en kestirme yollardan birisidir. Bir hazır nesneler öbeğinin çarpıtılmış ve değişime uğratılmış modellerini aktaran bu araç kontrolü bireye atfediyormuş gibi gözüken...
Liberalizm
Liberalizm, son iki yüz elli yılda Batı düşüncesinin ana akımıdır. Liberalizm hakkında ne okuyayım demek, modern Batı medeniyeti hakkında ne okuyayım demekle bir. Ne yersen yarar. Otoritenin ve geleneğin taleplerine karşı sırtını dayayacak bir yer bulma ihtiyacından doğmuştur. O dayanak, özgürlük fikrinde bulunmuştur. Der ki; bireyin aklı ve vicdanı özgürdür. Doğuştan gelen bir takım haklara sahiptir. O haklar kutsaldır. Devletin ve organize dinin taleplerine koz basar.
Mittir elbette, masaldır, ama çok kuvvetli bir mittir. İnsanlığın yüz küsur bin yıllık tarihinin...
Giddens Sosyolojisinde Kürelleşme Kavramı
Son yıllarda hiçbir konu küreselleşme kadar dikkate değer bir konu olmamıştır. Küreselleşme modernite ile birlikte çok boyutlu bir etken yaratmış ve tüm dünyada ilgi görmüştür. Özellikle ekonomi ve siyasi boyutlu düşündüğümüzde küreselleşmenin tahayyülü her geçen gün daha bir önem kazanmaktadır. Günümüzde, tüm dünyaya mal ve hizmetler sağlayan küresel bir piyasaya dayalı küresel bir ekonomide yaşadığımız fikri yaygındır. Bu durumda ise hem siyasi hem de ekonomik bağlamda ülkelerin durumu küreselleşme bağlamında tartışmaya bir o kadar açık hale geldi. Dünyada özellikle...
Alternatif Normlar İkilemi
Normlar içinde olunan toplumsal yaşamı şekillendirirken bir yandan toplumsal yaşam da normları şekillendirir. Önceden norm dayatmak değişimin dinamolarından biridir fakat aynı zamanda öngörülemez sonuçları da olabilir. Var olan normlar setini başka bir setle değiştirmek için girişilen çabalar neredeyse bir doğa kanunuymuşçasına toplumsal tepki oluşturacaktır ve bu tepkinin bilinmezliği ya da önceden kestirilemezliği belki de toplumsal dönüşümü öngörülebilir bir süreç olmaktan çıkaran en büyük etkendir.
Deleuze’ün Nietzsche yorumunda öne sürdüğü aktif ve reaktif kuvvetler kavramsallaştırmaları toplumsal dönüşüm mekanizmalarına dair faydalı bir...
Toplumsal Özel Günler ve Bayramlar
Her toplumda, o topluma bir “toplum” olduğunu hatırlatacak, toplumdaki dayanışma ve bir aradalık duygularını güçlendirecek, bu şekilde toplumun mensuplarına belki biraz daha az yalnız hissettirecek, kutsallıkla bezeli ve belli periyotlarla tekrarlanan “özel günler” olur. Bu “özel günler” aynı zamanda o toplumu “o toplum” yapan, onu diğerlerinden ayıran, bu şekilde toplumun parçası kişilere varoluşsal bir “yer” ve aidiyet kazandıran günlerdir.
Tek tanrılı dinlerden önce, tarıma dayalı pagan toplumlarında bu özel günler mevsimlerle ve tarım hasadıyla ilgilidir. Özellikle kıştan bahara geçiş, doğanın...
Kültür ile Benzeşme
Bizden daha koyu ten rengine sahip insanlara, özellikle siyahilere göz ucuyla bile olsa dönüp şöyle bir bakarız. Eşcinsel olduğu çok belli olan bireyler için de bakış açımız ve yargılarımız anında devreye girer. Bu kimselerin bizden farklı olduklarını, toplumun uygun gördüğünün dışında durduklarını fark ederiz belki; ama kaçımız böylesi farklılıkların onların elinde olmadığı üzerine durup düşünürüz doğrusu hep merak etmişimdir.
Söz konusu çok zayıf, çok şişman biri olduğunda karşımızdakine “Ama böyle olmaz rejime başla, spor yap zayıfla!” ya da tam aksine, "Biraz kilo al çok...
Devrimcileşen Nesneler
Bundan onlarca yıl önce yapılması çok zor, hatta lüks görünen şeyleri, içinde yaşadığımız zaman diliminde hemen her sınıftan insan yapabilir, erişebilir duruma geldi. Misal; içinde jakuzileri, açık büfe sınırsız yeme içme alanları, eğlence parkları, lüks odaları bulunan bir konsept gemiye doluşup okyanuslar aşmak, ihtiyaç duyduğunuz pek çok ikonlaşmış markayı tek çatı altında toplayan, alışverişten sıkıldığınızda sizi kahve içmeye veya sinema salonlarında başka bir dünyaya girmeye davet eden mega alışveriş merkezlerinde zaman öldürmek, müzikten tutun da Amazon ormanlarına, Uzak Doğu...
Mutlak Ötekiliğin Kıskacındaki Varlık
Nesnelere hiçlik vurdurup geriye yansıyanın fotoğrafını çekiyoruz. Gerçekliğin hiç olmadığı, hiç kurulmamış olduğu noktadan dünyaya doğrulttuğumuz fotoğrafın kadrajı kusursuz bir bakışa olanak tanıyor. Hitlerin Yalta’dan sonra Stalingrad’a saldırısı, çadırında ağırlanıp seçim kampanyasını onun parasıyla kotardıktan sonra Sarkozy’nin Kaddafi’ye saldırması, ailece tatilini Bodrum’da geçirmesinden Şam Emevi camisinde namaza uzanan süreçte aile dostu Esad’ın başına gelenler, mollalara karşı savaşan kahramandan rögarda yakalanan sefil adama uzanan çizgide Saddam’ın trajik hikayesi; buna benzer olaylardan esinlenen bir sanatçı atölyesinde “Juda’nın Öpücüğü“ adlı bir yapıt...
Doğuştan ve Sonradan Oluşan Kimlikler ile Aidiyet
Aidiyet kavramı birçok alanla ilişkilendirilmiş, buna bağlı olarak farklı tanımlamaları bulunan bir kavramdır. Felsefe ve edebiyat alanlarında yer alış biçimiyle aidiyet, varoluşçuluk akımı ile anılmıştır. Ontolojinin temelini oluşturmakla birlikte, insan ve davranışı ile ilgilenen psikolojinin de başlıca konularındandır. Sosyoloji alanında ise kimlik ve etnisite kavramlarıyla ele alınan aidiyet genellikle göç olgusuyla ilgili çalışmalarda kendini gösterse de son yıllarda post-modernizm etkisi altında “modern kimlikler ve aidiyet biçimleri” şeklinde birçok güncel çalışmada kendini yeniden göstermiştir.
Aidiyet kavramını ele alan yazarlardan biri Amin...
Türkiye’deki Kast Sisteminin Dönüşümü
Yeni Türkiye’nin yönetici sınıfının esasen kim olduğunu belirlemenin yöntemi sistemi inşa edenlerin geride bıraktığı araçların kim tarafından, kimin lehine ve kime karşı kullanıldığını iyi analiz etmekte yatar. Sistemi inşa edenlerden bahsederken de militarizm kavramına özel bir parantez açmak gerekir. Basit anlamda militarizm bir ülkenin güçlü bir orduya sahip olması ve bu orduyu kendi çıkarları adına çekinmeden kullanabilmesi olarak düşünülür. Ancak militarizmin bir diğer anlamı daha vardır, bir kast biçimi olarak askeriyenin üstünlüğü.
Bugünlerde bazı kesimlerce "Eski Türkiye" diye adlandırılan, vesayet...
Nedensellik Neden Önemlidir?
Nedensellik kavramının derin incelemeleri İskoç Aydınlanmasının altın yumurtalarından birisi olarak görülür. Kant’ın “Hume, beni dogmatik uykumdan uyandırdı!” deyişi ile modernizmin temeline gömülü olan nedensellik kavramının çalışılması, aslında bugünkü modern anlamı ile bilimin de felsefi temelinin oturmasında büyük role sahiptir. Einstein’ın yerel nedensellik kavramını özel göreliliğin merkezi aksiyonlarından birisi yapması şans eseri değildir. Peki, bu kadar önemli olan nedensellik kavramı gerçekte neden bu kadar önemlidir? Hume’dan önce kimsenin aklına bu kadar temel bir kavramı derinlemesine incelemek gelmemiş midir?
İmam Gazali, 11'nci...
Tarih (Popüler Makaleler)
Üçüncü Reich Döneminde Eşcinseller
Erkek eşcinselliği, Weimar Almanyası ceza kanununun 175'nci maddesine göre yasadışı iken, Alman eşcinsel hakları aktivistleri eşcinselliği kınayan toplumsal tavrı yeniden biçimlendirmek amacıyla dünya çapında liderler haline geldi. Almanya’da pek çok kişi Weimar Cumhuriyeti’nin eşcinsellere yönelik müsamahasını Almanya’nın çöküşünün işareti olarak görüyordu. Naziler, ırksal mücadeleyi kazanma amacıyla Almanya’daki eşcinselliğin kökünü kazımak için ahlak bekçiliğine soyundu. Naziler, 1933 yılında iktidara gelince Alman erkek eşcinsellere yapılan zulmün şiddetini artırıp yapılan zulümler, eşcinsel örgütlerin tasfiyesinden toplama kamplarına hapsetmeye kadar değişiyordu.
Naziler, erkek eşcinsellerin Alman...
Suçun Saptanması: Nazi Suçları ve Mahkemeleri
Savaş sırasında müttefikler, suç teşkil eden eylemlerden sorumlu hükumet, asker ya da Nazi Partisi yetkililerini cezalandırmaya kararlı oldukları konusunda Almanya’yı ve Almanya'yı destekleyen diğer güçleri sürekli uyarıyordu. Uluslararası Askeri Mahkeme 20 Kasım 1945’te Nuremberg’de başladı. Müttefikler üst düzey Nazi liderlerinin mahkemesini Alman halkına duyurarak, Hitler rejiminin itibarını zedelemek, rejimin zulüm ve kitle katliamlarının kapsamını insanlara göstermek istiyordu. Bütün dünyadan iki yüz elli gazeteci Adalet Sarayı’ndaydı. Alman halkının mahkemeyle ilgili ayrıntılardan haberdar olması için Müttefik işgal yetkilileri Alman basınına daha...
Struma Seferi
Romanya’nın Karadeniz’deki Constanta limanı, Avrupa’dan Filistin’e geçmeye çalışan Yahudiler için gemiye binmenin çok önemli bir noktasıydı. İngiliz göçmenlik kısıtlamalarına karşın, can havliyle Almanlardan kaçabilmenin yollarını arayan binlerce Yahudi; Constanta, Türkiye, Filistin rotasını takip etmek üzere gemiye bindi. Aralık 1941’de yedi yüz altmış yedi Yahudi, Constanta’da Struma adındaki bir gemiye bindi. İstanbul’a vardıktan sonra Filistin vizesi başvurularını yaparak Filistin’e seyretmeyi planlamışlardı. Struma güvenli olmayan, aşırı derecede kalabalık ve sağlık tesislerinden fazlasıyla yoksundu. Motor arızalarına karşın 16 Aralık 1941’de İstanbul’a vardı....
Tevhid-i Tedrisat Yok Edildi
Milletvekili Vasıf Bey ve elli yedi arkadaşının önerdiği Tevhid-i Tedrisat Yasası gerekçesinde şunlar yazılıydı: “Bir devletin genel eğitim siyasetinde, milletin düşünce ve duygu bakımından birliğini sağlamak gereklidir ve bu da öğretim birliği ile olur. Tanzimat’ın ilan edildiği sıralarda öğretim birliğine geçilmek istenmişse de başarılı olunamamış, tam tersine bir ikilik ortaya çıkmıştır. Bu ikilik, eğitim ve öğretim birliği bakımından birçok kötü ve sakıncalı sonuçlar doğurmuş, iki türlü eğitimle memlekette iki tip insan yetişmeye başlamıştır.”
Vasıf Beyin “iki tip insan” dediği durumun...
Karşılaştırmalı Tarihle Akdeniz Coğrafyasının Düğümünü Çözmek
Yurt dışı gezilerimde Güney Akdeniz Latin ülkelerinde olduğumda anlatımlarım mutlaka bir noktada gelir, Endülüs’e dayanır. Dikey bilgi birikimimizle Endülüs Emevilerini, İslâm fethini, devamındaki Yeniden Hristiyan Fethi Reconquista’yı, diğer taraftan Osmanlıların 1400-1600 yılları arasındaki İstanbul’un alınışı öncesi ve sonrası genel durumunu ayrı ayrı bir noktaya kadar anlayabilir ve anlatabiliriz.
Buraya kadar tez ve anti-tezlerimiz tamam gibi görünür. Ama senteze, daha doğru bir tanımla ‘Karşılaştırmalı Tarih Okumalarına’ başladığımızda bu çalışmamın konusu olan can alıcı, can yakıcı soru ortaya çıkar: ‘Madem konu cihât, İslâm...
Osmanlı’nın Gayya Kuyusu: Galata
Troyalı kahraman Aeneas, bir Dardanya prensidir. Troya düşünce kendilerine yeni bir yurt arayan Troyalılara önderlik eder. Kazdağları’nın güneyindeki Antandros’a gelip denize açılır. Aeneas kaçarken Troya’daki Palladium heykelini de beraberinde götürür. Pallaidum'u da Roma'yı kurduktan sonra Vesta Tapınağı'ndaki forumun bir köşesine koydurur. Heykelin bulunduğu şehri koruduğunu duyan Konstantin, onu İstanbul'a getirir; kendi adına diktirdiği sütunun hipodromun yanındaki yerine dikilmeden, heykeli bir kumaşa sardırıp toprağın derinlerine gömdürür. Rivayete göre bugün Çemberlitaş Sütunu olarak bilinen Konstantin Kolonu’nun altında gömülüdür. Konstantin böylece, imparatorluğunun...
Alevilere Dair
Alevilik/Bektaşilik hadisesiyle ilk tanışmam 1977’dir. Yaş yirmi, daha önce kulağıma çalınmış elbette, ama kanlı canlı görmek başka. Sevgili bir dostumuz Hacı Bektaş’ın ileri gelen ailelerinden birinin kızıydı. Festival münasebetiyle gittik, birkaç gün evlerinde konuk olduk, sohbet ettik, çok şey öğrendik. Osman Kavala ve Yıldırım Türker’le üçümüz. Aynı yıl ve ertesi yıl yolumuz Dersim’e düştü. Mazgirt ve Ovacık’ta vakit geçirdik, Munzur gözelerini ziyaret ettik ve eğitildik.
1978’de Osman ile beraber Hatay Samandağ'da sahildeki Hızır Makamı’nı tavaf ettik, antik doğa dinlerini tartıştık....
Tarihin Yanılgıları ve Viking Miğferleri
Tarih yanılgılarla doludur. Bu yanlışlıkların ve yanlış anlamaların çoğunun nedeni araştırmamak, sorgulamamak ise kulaktan dolma bilgilerle, kopyala yapıştır mantığı ile akademik alanda ilerlemeye çalışmaktır. Diğer yönden, teknolojinin gelişmesi ile eski buluntular üzerinde yeni çalışmalar yapılmakta, varsa yanlışlar düzeltilmekte, bilgiler yeniden yorumlanmakta ve bunların sonucunda ortaya çıkanlar ise bilimsel ortamlarda paylaşılmaktadır. Tarihi, genelde binlerce parçası olan bir yap-boz oyununa benzetirim. Aslında biz önce bu büyük tablonun bir yerinde bir bilgi kümesi oluşturur ve çevresine uygun bulduğumuz bilgi kırıntılarını yerleştirmeye başlarız....
Azadî Meydanı: Şah’ın Eseri Şah’a Karşı Direnişin Sembolü
Kırk yıl önce Paris’ten havalanan bir uçak, bir ülkenin ve bir halkın kaderini değiştirdi. Haftalardır şehirleri dolduran ve yönetimin uyguladığı şiddet karşısında yılmayan halk, Şah’ı ülkeyi terk etmeye zorlamıştı. Bir devrim, sancılı doğumunu gerçekleştirmiş, hayatta kalmanın mücadelesini vermeye başlamıştı. Paris’ten gelen o uçak, 1 Şubat’ta Tahran’a indiğinde Azadî Meydanı’nı dolduran milyonlar, devrime ruhunu üfleyen kişinin ismini telaffuz ediyordu: Humeynî.
İran’daki İslam Devrimi’nin 40’ncı yıl dönümü pek çok tartışmayı beraberinde getirdi. Kırkıncı yaşını dolduracak İslam Cumhuriyeti’nin dostu ve düşmanı onlarca ülkenin...
Dil Devrimi Elbette Gerekliydi
“Dil devrimi” denilen şey gerekliydi ve hatta kaçınılmazdı. Aksini hiç savunmadım. Dil devrimini ideolojik saplantılarına kılıf edenleri yerdim, hatta bazen hırpaladım. Dil devriminin teorik temellerini sorguladım. Ama dil devrimine yol açan ihtiyaçları ve onu şekillendiren etkenleri mesela 2006-2008’de Bilgi Üniversitesi’nde verdiğim Türk Dili Tarihi derslerinde nasıl analiz ettiğimi bilen bilir. Söz arasında epey değinmişimdir, ama derli toplu bir makale yazmamış olmam benim hatam. Uzun süre bir Türk Dili Tarihi kitabı yazmaya niyetliydim; makaleyi de oraya sakladım. Kitap ertelenince bu...
Türkçe Konuşup Yazan Safevi Şahları
Doğu Anadolu’dan göç eden ve Azerbaycan’dan yayılan Türkmen boylarını sancağı altında birleştiren İsmail-i Safevi, 1502’de Tebriz’de şahlığını ilan etmişti. Şah İsmail, 13'ncü yüzyılda yaşamış Safeviyye tekkesinin kurucusu Seyfeddin-i Erdebili’nin soyundan geliyordu. Bir yaşında yetim kalan İsmail altı yaşında şeyh, on iki yaşında şah oldu. Etrafındaki Türkmen mücahitler, genç Şah’tan aldıkları güç ile kısa zamanda Erzincan’dan Horasan’a uzanan bir imparatorluk kurdular. Safevilerin saltanatı 1736’ya dek sürdü ve iki asrı aşan egemenlikleri boyunca İran’da Şiilik inancı yerleşti.
İran coğrafyasını bugün dahi anlamak...
Tarih Arenasında Getto
"Getto” terimi Venedik'te 1516'da oluşturulan, Venedikli yetkililerin şehrin Yahudilerini içinde yaşamaya zorladıkları bir Yahudi mahallesinin adından gelmektedir. Yerel kent yetkililerinden Avusturya İmparatoru V. Charles'a kadar çeşitli yetkililer, 16'ncı ve 17'nci yüzyıllarda Yahudiler için Frankfurt, Roma, Prag ve diğer şehirlerde gettolar oluşturma emri verdiler.
İkinci Dünya Savaşı sırasında gettolar, Almanların kentsel bazen de bölgesel Yahudi nüfusunu bir araya topladıkları ve onları sefil koşullarda yaşamaya zorladıkları, genellikle dışarıya kapalı olan şehir semtleriydi. Gettolar, Yahudileri Yahudi olmayan nüfustan ve diğer Yahudi topluluklarından ayırarak...
Osmanlı’yı Nasıl Özetlesek?
Osmanlı, dünya tarihindeki büyük emperyal deneylerden biridir. İki eski imparatorluğun deneyimleri üzerine kuruludur. Onlardan hareket eder, onların hatalarından ders alır, onların çöküş sebeplerinden kaçınmayı dener. İlki İslam imparatorluğudur, yani Abbasiler. 10'uncu yüzyıldan itibaren askeri anarşiye teslim oldu, sayısız yerel derebeyliğe bölündü. Öbürü Doğu Roma imparatorluğudur, yani Bizans. Devletten daha güçlü ve başına buyruk bir din kurumuna söz geçiremedi, ekonomik açıdan tükendi, batı ile doğudan gelen çift yönlü baskı altında ezildi.
Osmanlı’nın kavramları ve kurumları bu iki imparatorluktan mirastır. Yerel askeri...
Geleceği Şekillendirme: Fikir Entegrasyonu
1920’li yıllardan itibaren Nazi Partisi propaganda mesajlarını ulaştıracağı özel kitle olarak Alman gençliğini hedeflediği biliniyor. Tüm bu mesajlar ise tahmin edileceği üzere partinin bir gençlik hareketi olduğunu vurguluyordu: Dinamik, dirençli, geleceğe bakan ve ümitli! Milyonlarca Alman gencini sınıflarda ve müfredat dışı etkinliklerle Nazizm'e kazandırmak için organize edilmişti. Ocak 1933’te Hitler Gençliği’nin sadece elli bin kadar üyesi varken, yıl sonunda bu rakam iki milyonu geçmişti. 1939’da zorunlu hale getirilmeden önce Hitler Gençliği’nin üye sayısı 1936’da beş buçuk milyon kadar olmuştu....
Banyan Ağacının Gölgesinde Oryantalist Rönesans
Aslında her şey Asaf Halet Çelebi’nin şiiri ile başlamıştı, “Om Mani Padme Hum” Sanskrit dilinde duyduğum ilk cümleydi. Sonradan Sanskrit dili ile ilgilenmeme ve Hint tarihine merak sarmama neden olacak bir ilk cümle. Budistler, bu mantrayı yüksek sesle üç kere hissederek okuduklarında, zihinlerinin ve ruhlarının özgürleştiğine inanırlar. Yıllar sonra öğrendim ki, aslında kadim lisan olan Sanskrit’te, kelimelerin derinleştikçe değişen pek çok özel anlamı var. Bilginiz hangi seviyede ise kelimeyi oradan okuyup anlıyor, oradan dile nüfus edebiliyorsunuz. Örneğin: ''Om Mani...
Teoloji (Popüler Makaleler)
Ateizm Bir İnanç Mıdır?
"İnanç" kelimesi ateistlerin sevmediği bir kelime. Dolayısı ile ateizmin bir inanç olduğu iddia edildiği zaman pek çok ateistten memnuniyetsiz sesler yükseldiğini görüyoruz. Ancak, bu memnuniyetsizlik ne kadar haklı? Ateizm bir inanç mıdır ve bir inançsa bile bu ateizm için bir eksiklik midir? Bu sorulara cevap verebilmek için inanç kelimesinden ne anlamamız gerektiğini açıklığa kavuşturmamız gerekiyor. Özellikle yeni ateizmin yükselişi ile ateistlerin ciddi bir bölümü inanç kelimesini bir şeyi kanıtı olmadan kabul etmek olarak anlamaya başladı.
Bu anlamı savunan kişiler, inanç...
İslamın Kaderi ve İlk Dönem Yaşananlar
İslam Peygamberi, ölümünden sonra yakın çevresinde yaşanacak olan felaketleri tahmin etmiş midir acaba? Pek sanmıyorum. En azından geleceği o kadar hunharca yaşanacak bir yarınlar olarak düşünmemiştir. Nihai olarak peygamberliğin son on yılında “iktidar” olan, Mekke’nin ele geçirilmesi ile iktidar gücünü zirveye taşıyan biri; bu “geleceği” öngöremezdi. Belki kendisine düzenlenen “suikast” geleceğe dönük endişelerinin artmasına neden olmuştur ama nihai olarak en yakın çevresinin birbirlerini öldürmek üzere karşı karşıya geleceğini de düşünmemiştir.
Bununla birlikte “geleceğin” pek de aydınlık olamayacağı daha Peygamber’in öldüğü...
Ateistler Doğaüstüne İnanabilir Mi?
Ateistlerin çoğunun doğaüstü iddialara karşı genel bir şüphecilik taşıdıklarını görüyoruz. Hatta ateizmi tanımlarken buna tanrı ile beraber diğer bütün doğaüstü inançların da reddini dahil eden kişiler hiç de azınlık değil. Ancak bu ne kadar doğru? Bir ateist, doğaüstü iddiaları doğru kabul edemez mi? Örneğin ruhları düşünelim. Bir ateistin ruhlara inanamayacağı neden iddia edilir? Belki de ruhların varlığına kanıt olmadığı ya da karşıt yönde kanıtlar olduğu için var olduklarının ateistlerce kabul edilmemesi gerektiğini düşünüyorsunuz? Bizce bu doğrudur, ancak bu durum...
Kamlık İnancında Kadın Haklarına Bakış
Kamlık inancı, bugün Sibirya bölgesinde yaşayan Türklerde devam etmekte, günlük yaşamın birçok alanında, tarihin geleneksel döneminde olduğu gibi kendini hissettirebilmektedir. Bunun yanı sıra Kamlık, Türk dünyasının diğer bölgelerinde de kendini çeşitli gelenekler altında devam ettirmektedir. Dolayısı ile Kamlık ya da bu inanç isteminden kaynaklanan gelenekler ile temsil edilen Kamlık inancı bir manevi altyapı olarak varlığını fiilî olarak Türklerin yaşadığı coğrafyada sürdürmektedir.
Türk dünyasında kadın haklarını Kamlık inancı bağlamında ele almak kolay bir iş değildir. Ancak yine de bu konuda bir...
Bağışlanamaz Günah: Tövbesizlik
İsa’nın Kutsal Ruh’a küfretmenin ne bu dünyada ne de öteki dünyada bağışlanmadığını belirtmesi ve Ferisileri uyarmasının nedeni, cinleri şeytan ile anlaşarak kovduğunu söylemelerinden dolayıydı. Yaptığı uyarı Ferisilerin ruhsal durumu ile birçok görüşü ortaya koydu. Öte yandan Mesih, cehaletleri yüzünden kendisine küfredenlerin günahlarının bağışlanması için daha sonra dua etmişti. Ancak Mesih, Ferisileri hiç de böyle görmemişti.
İnsanların İsa’nın iddia ettiği gibi kutsal kurtarıcı olduğunu bilme noktasında aydınlanması, ancak bunu kabul etmenin gerektireceği bütün davranış değişiklikleri yüzünden açıkça ikrar etmeye istekli olmaması pek...
Doktrin Karmaşası: Kadercilik ve Önceden Belirleme
Hıristiyan doktrini olan "önceden belirleme" ve putperest doktrini olan "kadercilik" birbirleri ile karıştırılıyor. Ve bu sebep ile de birçok yanlış anlaşılma durumu ortaya çıkıyor. Gerçekte ise iki doktrin arasında sadece tek bir ortak nokta vardır; o da gelecekteki bütün olayların mutlak kesinliğini varsaymalarıdır denebilir. Aralarındaki temel farklılık ise kaderciliğin kendi içerisinde kişisel bir tanrıya yer vermemesi ile ilgilidir. Önceden belirleme, meydana gelen her olayın, bilgelikte, güçte ve kutsallıkta olan tanrının bu olayların o şekilde gerçekleşmelerini belirlemesi ile meydana gelir...
Yeni Bir Temel Oluşturma Çabası
Felsefede, dinsel ve metafizik öğretileri anlamsız sayan mantıkçı pozitivizm etkisini yitirirken anlamına ilişkin daha esnek yeni çözümlemelerin etkinlik kazanması teologları yüreklendirmiştir. Bugün teolojiye daha açık bir düşünce ortamında olduğumuz söylenebilir. Fakat bir yandan da bilim ve ona dayalı teknolojinin atılımları sonucu önemli ölçüde prestij kaybına uğrayan teolojiye yeni bir temel oluşturma çabası başarılı olabilirliği ihtimali üzerinde duruluyor.
Dine akılcı bir temel bulma eski bir arayıştır. Katolik dünyasında bugün bile etkisini sürdüren skolastik düşünce, Hıristiyanlığa böyle bir temel oluşturma çabasının ürünüdür....
Teolojinin Kökeninde Yatanlar
Teolojinin özgür düşünceye, yeni arayış ve açılmalara karşı gösterdiği olumsuz tavrın kökeninde nelerin yattığı halen merak edilmekte ve bilimsel buluşların neden sert tepkiler ile karşılanmış olduğu, yasaklanarak gözlerden uzak tutulmak istendiği akılları kurcalamaktadır. Bu açıdan konuyu ele alacak olur isek, insanları yanlışlardan korumak için diyebilir miydik? Yoksa bunlar bir safsatadan öte bir şey değil miydi?
Örneklemeler üzerinden gitmek gerekir ise, bu örneklemelerden ilki buzun soğuk değil sıcak olduğunu, güneşin dünyayı değil dünyanın güneşi aydınlattığını ileri sürse herkes gibi teologlar da...
Dinlerin Gelecekle İmtihanı
İnsanlığı sonsuz doğada mevcut bitki ve hayvan âlemlerinden farklı kılan noktanın örgütlü dinler olgusu olduğu ileri sürülebilir. Geçmişten gelen bu inanç sistemleri günümüzde de insanlığı farklı kılmaya ve onun üzerinde etkili olmaya devam etmektedir. Esasında insanın algı, düşünce ve davranışlarını olumlu veya olumsuz anlamda etkileyebilen ve biçimlendirebilen inanç sistemlerinin ilan edildiği şekliyle geliş amaçları insanlığı “daha ileriye götürmek” ile ilgilidir. En azından anons edilen amaçlarının bu olduğuna inanılmakta ya da böyle anlatılmaktadır.
Asırlar boyunca dinlerin bu duruşu oldukça güçlü bir...
