Aktüel (Popüler Makaleler)
On Dördüncü Lui ile Tanışmamız
Kütüphanede kitap okuma fikriyle orta üçüncü tanıştım, şimdi emin olamıyorum. Işık Lisesi’nin kütüphanesini bol pencereli, aydınlık, ferah bir yer diye hatırlıyorum. Benden başka pek kimse olmazdı. İlk keşfettiğimde Ahmet Vefik Paşa’nın Molière çevirileriyle başladım, ama tadına varamadım. Ardından Voltaire’in 14'ncü Louis Asrı’nı, Milli Eğitim Bakanlığı’nın yanılmıyorsam Hasan Ali Yücel dizisinden çıkan iki ciltlik çevirisinden okudum. Birkaç hafta Kardinal Mazarin’le, Condé düküyle, Colbert’in maliye politikalarıyla yatıp kalktım. Hepsini hâlâ neredeyse sayfasına kadar hatırlarım. Kütüphane memuru mendebur bir kadındı. Sebebini hatırlamıyorum, defalarca...
Siyanür Dehşeti
İstanbul Fatih'te Molla Gürani Mahallesi Oğuzhan Caddesi'ndeki bir evde yaşayan dört kardeşe 6 Kasım'da ulaşılamadığı ihbarı üzerine adrese giden polis ekipleri, Cumhuriyet savcısının talimatıyla girdikleri dairenin kapısında "Dikkat siyanür var, polisi arayın, içeri girmeyin," notuyla karşılaşmış; yapılan incelemede dört kardeşin de hayatını kaybettiği belirlenmişti. İncelemeler sonrası Oya Yetişkin'in ekonomik sıkıntı yaşadığı ve hakkında tam tamına yirmi bir icra takibi yapıldığı öğrenilmişti. Fakat intiharın gerekçeleri arasında ekonomik ve psikolojik sebeplerin değil, ülkeye yasa dışı yollarla ülkeye siyanür sokan bir çetenin...
Bağlanma Problemi
“Bende bağlanma problemi var!” derler ya, bende âlâsı var; ama bunun bir problem olmadığını fark edeli birkaç yıl oldu. Bazılarımız böyleyiz işte. Herhangi bir şeye bağlanıp ondan kopamamam söz konusu değil. Bu bir insan, mekan, eşya ya da bir alışkanlık olabilir. Fark etmez. “Onsuz yapamam!” diyebileceğim pek bir şey yok. Ve biliyorum ki bu konuda yalnız değilim.
Babamın kırk yıla yakın işlettiği dükkanın olduğu sokakta çocukluğum ve ilk gençliğim geçti. Dört yıl kadar önce dükkanı kapattığından beridir o sokaktan geçmedim....
Gurdjieff Öğretisi
Georges Gurdjieff, dünyaca meşhur olmuş bir bilge kişidir. Babası köy köy dolaşıp saz eşliğinde şiirler okuyan, masallar söyleyen ve Anadolu âşıklık geleneğini sürdüren bir halk ozanı idi. Babasının etkisiyle küçük yaşta kadim bilgelik ile ilgilenmiş olan Gurdjieff, 1913 yılında Moskova’da ilk bilgelik okulunu kurdu. 1917 Rus devriminin zor şartları onun grubuyla Rusya’dan ayrılmasına ve önce kısa bir süreliğine İstanbul’a gelmesine, ardından Paris’e yerleşmesine neden oldu.
Gurdjieff’in eğitim sisteminde sadece bilgelik değil, ayrıca müzik ve bir tür kutsal dans da bulunur. Amaç, insanın kendisini tanıyarak uyanık kalmasını...
Anlam Yitimi: Hiçlik
Evrendeki sınırsız enginlikte sonsuza dek yüzen, bir kaya üzerindeki en gelişmiş ve gelişmiş canlıların bir parçası olmak için, gerçeği dehşet verici bulduğum bir gerçeği itiraf etmeliyim. Birbirimizden olabildiğimiz kadar farklı olabiliriz, ancak bu gerçeğe bakmak, paylaştığımız korku örtüsünün altında olduğumuzun farkına varmamızı sağlamakta. Düşünceyi daha değerli bulmamızın hiçbir anlamı yok.
Hayatımızın, varlığımızın veya amaçlarımızın anlamı olabilir, ama çevremiz ile ilgili farkındalığımızı bilimsel olarak arttıracağımızdan ve bir noktada dinamik bir ölü sona ulaşacağımıza her birimiz eminiz. Böyle bir noktaya ulaşmak, anlam aramayı...
Diyanetin Kapatılması Kime Yarar?
Diyanet İşleri Başkanlığı ile ilgili güncel tartışmalara girmeyi meselenin özünü anlamak bakımından başka bir yazıya bırakayım. Çünkü tartışmalar en sonunda “Diyanet’in kapatılmalı mı?” sorusuna geliyor. “Diyanet’in kapatılmalı” diyenlerin en çok öne sürdüğü iki gerekçe var: İlki, laik devlette Diyanet olmaz. Toplumun ihtiyacından ziyade meseleye teorik yaklaşan bir gerekçe. İkincisi ise Diyanet’in halkı bölen söz ve davranışları. Daha çok tepkisellik üzerinden ilerleyen, Diyanet’in olumlu yaklaşımlarını geri plana iten bir gerekçe.
İlkine baktığımızda “Diyanet’in varlığı laiklikle çelişkilidir, devlet dinsel hayatı denetlediği için...
Değerlerin Müştereken İnşası
Harikulade bir sofra hazırlamışsın ama kimse oturmak istemiyor. Anlatacak harika bir hikayen var ama dinlemek isteyen yok. Dünyanın en sevimli, en eğlenceli oyuncağını yapmışsın ama onunla oynayacak hiç çocuk yok. Külçe külçe altının var ama Pasifik’in orta yerinde, ıssız bir adadasın ve o altınlarla alacak hiçbir şey yok: Gerçek birer kabus! Değerler müştereken inşa ediliyor.
Değerler öyle bir kenarda kendi başına duran, kendinden menkul ve onlarla ilişkiye giren tarafların yokluğunda herhangi bir anlam ifade eden şeyler değil. Bu bakımdan olgulardan...
Şiddetin Gizliliği
Henüz "Mi Minör" adlı oyunumun yazılmadığı, Galler’e gelmeye mecbur kalmadığımız, yeni Türkiye’nin yeniliklerinin bu kadar ortaya çıkmadığı, sadece Türkiye’de değil, dünyadaki liberallerin de mevcut hükumete destek verdiği ve benim yanıldığımın söylendiği zamanlarda "Oyunu Bozuyorum" adlı bir oyun yazmıştım.
Gala Zürih’te yapılmış, daha sonra Amsterdam, Rotterdam, İstanbul ve Ankara’da da oynanmıştı. Oyunla ilgili her yerde aldığımız tek tepki, hangi ülkede, hangi şehirde olursa olsun hep aynı olmuştu. “Burada anlatılanlar bizim değil, doğunun sorunu!" Oyundaki hikayeleri ben yazmıştım. Hepsinin gerçek olduğunu biliyordum....
Adaleti Beklerken
Hakları, özgürlükleri, doğruları gözetmek, bu uğurda belirlenen kuralları geçerli kılmak, herkese karşı herhangi bir ayrım gözetmeksizin adil olmak, haksızlıklara karşı mücadele etmek gibi olguları içinde barındıran adalet kavramı, insanlığın üzerinde yükseldiği en temel değerlerden birisidir. Ne var ki, adaleti insan yaşamında geçerli kılmaya yönelik tüm arayışlara ve çabalara rağmen, adaletsizlikten şikâyet hiçbir zaman eksik olmamış, çağlar boyunca artarak devam etmiştir. İnsanlık, her zaman adaleti ister, arar, bekler ama adalet dönüşü geciktikçe hasreti artan bir sevgili, ya da insanlığı düze...
Kadın Meselesi ve İnkar Politikası
Her güne katledilen kadınların haberleriyle başlıyoruz. Katliamın gerekçesi, failler tarafından, çoğunlukla “sözümü dinlemedi, istediğimi yapmadı” gibi ifadelerle açıklanıyor. Failleri ise büyük oranda hayatta kalamayan kadınların boşanmış olduğu eşleri, eşleri, eski sevgilileri ya da sevgilileri oluşturuyor. Sosyal medya ortamında sıkça karşılaştığımız “ne işi vardı o zaman o adamla” gibi saldırgan çıkışlarla asıl savunulması gereken kişinin suçlanmasına bir nebze duyarsızlık geliştirmiş olabiliriz. Çünkü zihnimiz uzun süre aynı kılığa bürünmüş bir etki karşısında ilk tepkisini vermeme eğilimindedir. Dolayısıyla on iki, on üç...
Yeni Döngü: Pandemi
Türkiye’nin bir sorunu vardır: her şeyi, herkes bilir. Bundan doğan hareketle, yazılı, işitsel, görsel ve internet medyasında sürekli boy gösteren ve her konu hakkında fikri olan insanların yaptığı yorumların aksine süreci herkes gibi ben de takip ediyorum. Okuduğum, izlediğim, gözlemlediğim şeylere göre koronavirüs ile ilgili halka verilen bilginin yeterli olmadığını, öte yandan televizyon kanallarında da bu konuyla ilgili demeç veren isimlerin ise nasıl oluyorsa her konu gibi bu konuyla da ilgili bilgisinin olmasına şaşırıyorum. Fakat araştırma raporları, çeşitli makaleler...
Namus
"Namus" kelimesi Antik Yunan'daki Namos kelimesinden türetilmiştir. Namos kelimesinin kökünde yer alan "nam" hecesi İngilizce’ye "name", Arapça’ya ise "nam" olarak geçmiştir. Namusun kaybedilmesi aslında ismin değerini kaybetmekle özdeşleşmiştir. O dönemlerde erkeğe ait olduğu düşünülen kadının, ait olduğu erkek dışındaki bir başka erkekle ilişki kurarak değerinin düşürülmesi, erkek için kesesindeki altının değerinin düşmesine eşdeğer görülmüştür.
Binlerce yıl önce bile erkeğin namusunu kadın belirlemiş, ancak kadının namusunu kimin belirleyeceği konusu hep es geçilmiştir. Ne yazık ki o günlerden bu günlere çok da...
Ekonomilerde Karşılıksız Para Basılması ve Reaksiyonlar
Koronavirüs ile birlikte küresel ekonomiler bir anda dip yapmış ve borsalar tarihin en büyük düşüşlerinden birini yaşamıştı. Daha sonra hiç beklenmedik bir şekilde ani bir toparlanma yaşayan dünya borsaları, yatırımcıların kafasındaki soru işaretlerini gideremedi. Sebebi ise “bu kadar kısa sürede toparlanma sağlıklı mıydı?”, “piyasalara bu kadar likitide bir anda nasıl girdi?” ve “tekrar daha büyük yıkıcı bir dip dalgası yaşanır mı?” sorularıydı.
Kafaları karıştırmaması adına olacak ki hızlı bir şekilde FED, panik ortamını dağıtmak adına aldığı faiz indirimleri kararları ve...
Teknolojinin Evrimi
İnsanların maddi çevrelerini denetlemek ve değiştirmek amacıyla geliştirdikleri metotlara teknoloji denir. Bu metotları gündelik yaşama uygulayan insanlara da zanaatkâr denir. Teknoloji pratik amaçlı genel metotlara, zanaat ise geliştirilmiş metotları uygulama becerisine denmektedir. Eğer amaç gündelik bir gereksinimi karşılamıyorsa, zanaat sanata dönüşür. Zira sanat etkinliği zihinsel ve hatta ruhsal bir sezgiden kaynaklanır. Zanaat ve sanatın birlikte ortaya çıktığı ilk bölge, güneydoğu Anadolu’daki Göbeklitepe yöresidir.
Orada yaşamış olan insanlar tapınaklar inşa ettiler ve tapınaklarına taştan düzgün sütunlar diktiler. Üstelik sütunlara hayvan motifleri...
Anti Emperyalist Olmak İçin Madurocu Olmak Gerekmez
1986 yılında, İsveç’te, unutulmaz bir cenaze gerçekleşti. Soğuk Savaş’ın birbirinin yüzüne bakmayan tarafları, o cenazede yan yana durdu. Avrupalı liderlerin hemen tamamı, dünyanın dört bir yanından gelen sosyalist liderler ve ülkelerinde gerilla mücadele veren militan önderler de o cenazedeydi. Apartheid rejiminin Afrikalı muhalifleri de o gün için İsveç’e gelmişti; beyaz ırkın üstünlüğünü savunan beyaz devlet adamları da baş sağlığı dileklerini iletmişlerdi.
O yıl, İsveç tarihinin en trajik yıllarından biriydi. Ülkeye yeni bir devlet kimliği yaratan sosyal demokrat lider Olof Palme,...
Bilim (Popüler Makaleler)
DNA Değişimi
Kodlanmamış DNA’yı neyin yönettiği sorusuna bilim ile cevap vermeye çalıştığımızda birçok konu başlığına bakmamız gerekiyor. İnsan vücudundaki hurda DNA’ya ait proteinler ile yapılan bir çalışmada insan bedenindeki hücrelerde, bilim dünyasının şimdiye dek ancak birkaç yüz tanesini bildiği üç bin altı yüz kontrol proteini tespit edildi ve bunlar moleküler şalter olarak isimlendirildi. Protein aktivitelerini kontrol eden bu şalterler; yaşlanma, hastalık başlangıcı ve tedavisinde tıpkı açma-kapama düğmesi gibi görev yapıp, zamanında ve düzgün çalışmadıklarında hastalıklara yol açıyor. Bu çalışma, Danimarka Kopenhag...
Özne Enerjisi
"Özne olmak zor, şey olmak kolaydır!" dedim. Neden? Çünkü özne doğrudan doğruya enerjidir. Enerji de iş yapmak durumundadır. Enerji atıl kalamaz. Sürekli üretir, dönüştürür ve kendi de dönüşür. Enerji aynı durumda, eylemsiz, kalamaz. Sürekli eylem içinde olmak zorundadır. En temel eylem de düşünce eylemidir. İşte bu bakımdan beynimiz sürekli faaldir. Çünkü her insan faildir de ondan. Ancak, anlamlı faaliyet olduğu gibi, anlamsız eylem de vardır. Peki ama bu anlam konusuna kim karar verecek? Kimin eylemi anlamlı, kiminki anlamsız? Nasıl...
İki Temel Kuvvet
Yaşamın pamuk ipliğine bağlı olduğunu gördüğümüz bu günlerde yaşamın ne olduğunu düşünmekte yarar olduğu görüşündeyim. Evrende her var olanın ilk ve tek amacı var olmaya devam etmek isteğidir. "İstek" sözünü "yok olmaya direnmek" şeklinde kullanıyorum. Fakat evrende hiçbir şey varken yok olmaz ve yoktan var olmaz; sadece dönüşür. Dönüşen nesne veya madde değil, enerjidir. Demek ki evrende canlı-cansız ayırımı yapmadan her var olan bir yerel enerji yoğunluğudur ve bu yoğunluk bir süre değişime dirense de, belli bir süre sonra...
Kör Kehanetler
Gökbilimci Laplace, beş ciltlik "Gök Mekaniği"nin bir kopyasını Napolyon’a sunar. İmparator kitabın yapraklarını hızla çevirir; “Bu koca kitabı evrenin yaratıcısından bir kere bile söz etmeden yazmışsın, öyle mi?” der. Laplace, “Öyle bir varsayıma hiç ihtiyacım olmadı efendim” diye karşılık verir. “Boş başlarız” diyor Ernst Bloch. Doğru değil! Boşlukta başlıyoruz. Çekimsiz bir ortam. Gerçek ağırlığımızı burada ölçmek mümkün değil o kadar. İnsanın ağırlığı, ruhunun darası alındığında ortaya çıkar.
Dünyayı gözlerimizden ibaret sayıyoruz. Dün, bugün, yarın, daha uydururken inanmaya başladığımız yalanlar. “Bir...
Pozitivist Metafizik
Viyana Çevresi düşünürlerini karakterize eden en önemli özellik şüphesiz onların katı metafizik karşıtlığıdır. Metafizik karşıtlığı, Çevre düşünürlerinin temel ortak noktası olarak kabul edilebilir. Viyana Çevresi, mantıkçı empirizm, mantıkçı pozitivizm gibi isimlerle anılan, ama aslında belirli bir felsefi sistemi yansıtmayan çalışmaların ortak özellikleri arasında dil analizini, mantık/matematik alanlarında ortaya konulan başarıları ve doğrulama/yanlışlama gibi kavramlara verdikleri tanımları saymak da mümkündür. Fakat metafizik karşıtlığını bu özelliklerin bir adım önünde düşünmek yerinde olacaktır. Çünkü metafizik karşıtlığı, hatta düşmanlığı, Çevre düşünürlerinin bir araya...
Beyin, Zeka ve Hafıza İlişkisi
İnsanların beyin merakı son otuz yılda oldukça hızlandı. Beyin görüntüleme teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte, beyin hakkında beklenenden daha fazla bilgiye sahip olduk. Henüz 1980’lerde başlamasına rağmen, özellikle öğrenmenin merkezinin beyin olduğunun fark edilmesi, sadece alan uzmanlarını değil, eğitimcileri, pedagogları, psikologları ve sosyologları da heyecanlandırdı. Böylece beyin, pek çok bilim alanında ilgi duyulan, merak edilen konuların başında gelmeye başladı.
"When the Air Hits Your Brain: Tales of Neurosurgery" adlı kitabın yazarı Amerikalı beyin cerrahı Frank Vertosick, Jr. Beyin için “1–2 kg...
Kuantum Mekaniği, Matematiği ve Felsefesi
Klasik mekanik, nesnelerin konum ve momentum bilgilerini kullanarak, çeşitli kuvvet alanları altında nasıl hareket etmeleri gerektiğini bulmaya çalışır. Kökleri çok eskiye dayansa da başlangıcının Newton’un Principia’sı olduğunu kabul etmek yanlış olmaz. Daha sonra Euler, Lagrange, Jacobi, Hamilton, Poisson, Maxwell, Boltzman gibi birçok isim tarafından çok çeşitli bakış açıları geliştirilmiş ve birçok alanda başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Klasik mekaniğin tamamlanmasını Einstein’ın görelilik kuramları ile gerçekleştiğini söylemek gerek. Klasik mekanikteki sorunun ne olduğunu anlatmak aşırı teknik olacaktır.
Zaten biraz önce bu konuya...
Bilim Neymiş?
Dediklerine göre "bilim, gözlem ve deneye dayanan öğrenme metodu!" Fakat tanımı beğenmedim. Asri turşuculuk da gözlem ve deneye dayanan bir öğrenme sürecidir ama “bilim” sayılmaz. Keza marangozluk, terzilik, siyasi parti ayakçılığı, uyuşturucu satıcılığı, koğuş ağalığı, zurnacılık ve benzeri. Bir kere hiçbir öğrenme metodu sadece gözlem ve deneye dayanamaz, aktarım da gerekir. Lavoisier’nin her deneyini baştan yapamazsın, herkesi Beagle ile dünya turuna çıkaramazsın. Kitapta yazan şeylere yahut hocanın söylediklerine inanmak zorundasın. Dolayısıyla bir süre sonra bilgi aktarım zincirinin normları bilimsel...
Şahıs, Ruh ve Bilinç
Her şeyi sorgulamaya kendinden başlayan insanoğlu bilinç ve iradenin sırlarını öğrendiği zaman sürekli sözünü ettiği tanrısını da bulmuş olacaktır. En azından benim kişisel inancım bu yönde. Çünkü her şey bizim bakış açımızla var olmakta ve evren gerçekliğini bizim duyu organlarımıza göre bize yansıtmakta. Peki biz bunları algılar iken, yorumlar iken, düşünür iken, yaratır iken, konuşur iken nasıl bir görev oynuyoruz? Kimiz? Nasıl bu idrak kabiliyetine nail olduk? Şahıs dediğimiz şey nedir? Ya da şahıs kavramı kalıcılığını nasıl koruyor? Şahıs...
Teklik ve Çokluk
Çatallaşma olgusu, söz konusu sistemde nitelik değişimine neden olur. Evrim olayı da bir nitelik değişimidir. Tek hücreli canlıların ikiye bölünmesi sonucunda, zamanla gittikçe daha karmaşık ve yapısal olarak farklı canlılar oluşmuştur. Evrimin bir çatallaşma olayı olduğunu söyledim. Çatallaşma kavramını dinamik sistemlerin matematiği ile ilgilenmiş olan Fransız matematikçi Henri Poincare 1885 yılında tanımlamıştır. Ondan doksan yıl yıl sonra, 1975 yılında Benoit Mandelbrot fraktal matematiğini geliştirmiştir. Fraktal yapıları oluşturan matematiğin kökeninde doğrusal olmayan bir denklemin kendi üzerine iteratif tekrarı bulunur. İteratif...
Sonsuzun Kavranılması
Sonsuz, felsefenin dışında özellikle matematik ve teolojide önemli yeri olan bir kavramdır. Çünkü sözkonusu alanların birçok önemli problemi ile sonsuz kavramı arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Nitekim varlık, zaman, sayı, yaratılış gibi çeşitli kavramlar ve bu kavramların içerdiği problemler sonsuz kavramı ile de örtüşürler. Sonsuz kavramının farklı sorunlarla iç içe geçmiş olması ve onlarla olan doğrudan veya dolaylı ilişkisi, bu kavramı tanımlarken dikkate alınması gereken bir özelliğidir. Sonsuz kavramıyla diğer kavramlar arasındaki bu çok yönlü ilişki, onun tanımının verilebilmesini...
Sınır Kavramı
Bilimde sınır kavramı önemli yer tutar. Bir nesneyi tanımlamak için onu diğer nesnelerden ve çevreden ayırıp yalıtmak ve sınırlamak gerekir. Ancak ne evren ne de insan sınırlanabilir. Evrenin sonlu fakat hudutsuz olduğundan söz ettim. Hudutsuz demek aynı zamanda sınırları belli olmayan ve sınırlandırılması mümkün olmayan demektir. İnsan da evren gibi sonlu fakat hudutsuzdur. M.Ö. 384 ile M.Ö. 322 yılları arasında yaşamış olan Aristoteles nesnelerin on tane kategoriye adını verdiği özelliklerle tanımlanabileceğini ileri sürmüştür. Bu özellikler cevher, nicelik, nitelik, görelik,...
Oksitosin
Nasıl bir insansınız? Acıma duygusu gelişmiş biri mi, sert tabiatlı mı? Endişeli biri olarak mı tanınırsınız? Hasis mi, cömert mi? Peki, sadık bir aşık mısınız? Yoksa aşka inanmıyor, ilişkilerinizi tek kişiye bağlanmak yerine çok eşli yaşamayı mı tercih ediyorsunuz? Tüm bu davranışlarınızın arkasında psikolojik faktörlerden çok biyolojik sebepler yattığını biliyor musunuz peki? Karakterinizin bir parçası saydığınız pek çok tercihinizi vücudunuzdaki hormonlar belirliyor. Aşık olup olmadığınızı, sadakatinizi, güven hissinizi. Tek eşli mi olacaksınız, çok eşli mi buna vücudunuzdaki oksitosin miktarı...
Yokluk Yoktur
Gündelik dilde kullandığımız iki kavram hakkında görüşlerimi bildirmek istiyorum. Bunlar: Boşluk ve Yokluk. Boşluk denince, bir bölgenin veya hacmin içinde hiçbir nesnenin olmadığını anlarız. Örneğin, bir odada hiçbir eşya yoksa “oda boş” deriz. Ama odada hava var. Demek ki tam olarak boşluk yok. Peki, havayı boşaltsak ne olur? Havası alınmış hacme vakum denir. Ancak vakum da boş değildir. Zira boş sandığımız bölgede veya hacim içinde dahi sürekli bir titreşim bulunur. Vakum canlıdır ve içinde her an belirip anında yok...
Kuantum ve İnsan
20'nci başlarında geliştirilmiş olan Kuantum kuramına göre gözleyen ve gözlenen birbirinden ayrı ve bağımsız değildir. Biz bir doğa olayını gözlerken ve onun bir matematik modelini yaparak anlamaya çalışırken sadece kendi yorumumuzu sergiliyoruz. Yani, akıl ve mantığımızı kullanarak doğanın kendisini değil, kendimizi, kendi zihnimizi ortaya koymuş oluyoruz. Örneğin, ışık ile yapacağımız bir tür deney bize ışığın dalgasal bir yapıya sahip olduğunu söylerken, bir diğer farklı deney ise ışığın küçük enerji paketleri olan ve parçacık gibi davranan fotonlardan meydana geldiğini söyler....
Ekoloji (Popüler Makaleler)
Bitki Yaratma Çabası
Yangına dayanıklı ormanlardan, açlığa son verecek sahte muzlara varan ve bilim insanlarının 21'nci yüzyılın sorunları ile baş edebilecek süper bitkiler geliştirmeye çalışılıyor. Bitkileri yeme, giyme, vazoya koyup estetik zevk alma amaçlı kullanıyoruz, ama bütün potansiyellerini değerlendirebiliyor muyuz? İngiltere'deki Kew Botanik Bahçesi'ndeki araştırmacılara göre, bitkilerin gücünden tam olarak yararlanamıyoruz. İşte bitkilerle dünyamızı dönüştürmenin bazı yolları var.
Yemek tabağımızdaki sebzeler çiftlikte, tarlada üretiliyor, ama bu bitkilerin bir zamanlar vahşi doğada akrabaları vardı. Evet, evet vardı. Tarlada yetiştirdiğimiz ürünler daha fazla mahsul verir...
Çevreye Zararlı Besinler Nelerdir?
Küresel ısınma tehlikesi ile karşı karşıya olduğumuz dönemlerde, tattığımız her zevkin çevreye bir maliyeti olduğunun farkına daha fazla varmaktayız. Bu özellikle yediğimiz gıdalar açısından geçerli. Tarım, fabrikada üretim ve üretilen malların taşınması sırasında çoğunlukla fosil yakıt kullanıldığı için sera gazları ortaya çıkıyor ve bu gazlar atmosferde ısıyı tutuyor. Bilim insanları bunun etkisini "karbon ayak izi" olarak ifade ediyor ve yüz gramlık gıdanın ürettiği karbondioksit hacmi şeklinde ölçülüyor.
Her tür yiyeceğin neden olduğu zarar ile çevreye etkisi bir piramit haline dönüştürüldüğünde,...
Çevre Tahribatı
Dünya nüfusu yüz elli milyon yıl önce bir milyardı. Şimdi ise bu rakam yedi buçuk milyara ulaştı. 2050 yılı tahminlerinde ise bu rakamın dokuz milyar olacağı hesaplanıyor. Nüfusla beraber dünya ekonomisi son elli yılda beş kat büyüdü. Nüfus ve ekonomi büyüdükçe doğa ve çevreye verilen tahribat katlanarak büyümeye devam ediyor. Dünya nüfusunun yüzde yirmisini oluşturan kalkınmış ülkeler, dünya kaynaklarının yüzde seksenini kullanıyor ve bu oranda da dünyayı kirletiyor.
Dünyamız hızlı bir şekilde kirleniyor iken, biyolojik çeşitliliğimiz gittikçe azalıyor. Dünya ormanları...
Arıtma Tesisleri Ekolojik Mi?
Atıksu arıtım teknolojilerin değişimi, atıksu tesislerinin kurulmasına ve bu tesislerden arıtım sonrası ortaya çıkan kalıntılarında sorunlara sebep olduğunu ortaya çıkardı. Evet; ama arıtılan atıksular hem çevre, hem ekonomi, hem de sürdürülebilirlik açısından yararlar sağlamaktaydı. Fakat, arıtımlar için kurulan dev tesislerin kurulumu ve işletimleri sonrasında ortaya çıkan atıklar ayrı sorunları gündeme getirdi. Bu sebeplerden dolayıdır ki, atıksu arıtma sistemlerinin planlama, tasarım ve işletim sistemleri karmaşık ve kapsamlı bir konu başlığı olarak zihnimizde yerini koruyor.
Arıtma için kurulacak bir sistem, pahalı ve...
Şehirleri Doğaya Açmak
Şehirleri tümü ile insanlar şekillendiriyor. Bunu yapar iken bazı canlı türlerine kapılarını açıp diğerlerinin ise yaşamasına izin vermiyor. İnsan yarattığı beton ve cam yığınları ve sanayi etkinliği ile şehrin sınırları içinde tutulabilir ise dünyanın geri kalan kısmı da yeniden doğal ortamına dönebilir, ama şehirler etrafından izole değil. Büyük tarlalarda üretilen ürünlerle beslenir, ormandan kereste, yerden mineral, denizden balık, nehirden su alır. Tüketimin boyutuna bağlı olarak bir şehir kapladığı alanın kat kat üstünde, çevrede izini bırakıyor.
Uzmanların hesabına göre, dünya nüfusunun tamamının...
İklim Değişikliği Yediklerimizi Nasıl Etkiler?
Bir süre önce bilim insanları, hayvan türlerinin altıda birinin iklim değişikliği nedeniyle ortadan kalkabileceği uyarısında bulunmuştu. Peki, aynı tehlike tarım ürünleri ve gıda maddeleri açısından da geçerli midir dersiniz? Dünyanın birçok bölgesinde tarım üreticilerinin gelecek yıllarda daha fazla zorluklarla karşılaşacağı doğrudur. Bu konuda, bitkilerin kuraklığa karşı dayanıklı hale getirilmesi doğrultusunda çeşitli çalışmalar yapılıyor.
Nesli tükenebilecek besinler ile ilgili bazı abartılı haberlere rağmen, temel besin maddelerinin ortadan kalkacağına dair herhangi bir veri bulunmamakta. Bazı uzmanlar bitkinin ortadan kalkması diye bir şeyin...
Metropol Yaşamda Doğa Yoksunluğu
Metropol yaşamı, yanlış kentleşme politikaları ve beraberinde gelen yeşil yoksunu bir çevre, çoğumuzun doğa ile düzenli bir ilişki içinde olmasına nerede ise hiç olanak vermemekte. Binalar, otomobiller, ofisler ve alışveriş merkezleri, yaşamımızda doğal ortamlardan daha fazla yer kaplamaya başlarken, insanoğlunun doğa ile olan etkileşimi giderek azalıyor. Yeşile yakın yerlerde olsak bile, iş yaşamından ve koşuşturmadan doğaya çıkmaya vakit bulamıyoruz veya evde zaman geçirmeyi tercih ediyoruz. Çünkü yoğun nüfus artışı hayatı epey zorlaştırmakta ve gürültüden ile trafikten uzaklaşmayı, binalar arasından...
Devletler Gezegenimizi Kurtarmıyor; Biz Kurtaracak Mıyız?
Londra’ya taşınacağımı haber alıp arayan hemen herkesin yaptığı şaka aynıydı: “Şemsiyeni unutma!” Notting Hill’den tanıdığımız romantik kent, sokak aralarına sıkışmış parklarda insanların ansızın yağmaya başlayan yağmurlarla sırılsıklam olduğu yerdi. Mimarisi güzeldi ama havası, pek değil. Benim de burada yaptığım ilk alışveriş, iyi bir şemsiyeye para bayılmak oldu. Çantama atıp taşımak için küçük, ucuz bir şemsiye de aldım. Fakat geçtiğimiz altı ay içerisinde büyüğü ile evden bir yahut iki kere çıkmışımdır; küçüğünü çantama koymayı bırakalı da ne kadar zaman geçti,...
Organik Tarım Düşüncesi ile Barışıklık
Organik tarım, sadece tarımsal bir üretim şekli olarak değerlendirilemez. Konvansiyonel tarımdan organik tarıma geçiş sonrası, daha yeşil bir dünya mümkün olacaktır; ama bu değişimin tek başına yeterli olacağını söylemek zor. Asıl değişimin insanların düşünce yapılarında gerçekleşmesi gerekmektedir. Organik tarım, bir yaşam felsefesi olarak algılanmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Organik tarım bizlere ne söylüyor, bunu ortaya koymamız gerekmekte. Organik tarım, doğaya zarar vermeden de bir şeylerin üretilebilmesinin mümkün ve hatta daha sağlıklı, daha karlı olduğunu söylüyor.
Bu söylemi hayatımızın hemen her noktasında kulağımıza...
Ekolojik Tahakküm
İnsanın doğa üzerindeki baskısının giderek artması ve bunun sonucunda ekolojik dengenin bozulmaya başlaması, önemli bir sorun olarak kendisini fazlası ile hissettirmeye başladı. Hızlı nüfus artışı, artan popülasyon, kentleşmedeki yoğunlaşmalar gündeme taşımış; başta sanayileşmiş ülkelerde görülen çevre sorunları zamanla tüm dünyaya yayılmış, hatta günümüzde tüm evreni tehdit eder hale bürünmüştür. Fransa’da bu konuda epey çalışmalar yürüttüğünü de söyleyebiliriz. Ekoloji sorunlarının yoğun bir şekilde artması, bu alanda acil önlemler üretilmesini zorunlu hale getirdiği ve çevreyi koruma ve sağlıklı ortamlarda yaşamanın gerekliliğine...
Organik Hayat
Organik hayat son dönemin en çok kafa yorulan kavramlarından biri. Özellikle de organik annelik. Zira bebeğini doğal, organik bir şekilde büyütmek şimdilerde neredeyse tüm annelerin en büyük hayali! Metropollerde çocuk yetiştirmek başlı başına zor iken bunu bir de organik bir şekilde hayata geçirmek daha da güç bir durum oluyor. Organik pazarlar, mamalar, giysileri, deterjanlar, oyuncaklar, kozmetik ve yağlar. Bu liste uzadıkça uzuyor. Peki, gerçekten organik bir hayat mümkün mü?
Eskiden toprakla bağımız bu denli kopmamıştı; semt pazarları, bakkallar bize her...
Felsefe (Popüler Makaleler)
Çelişkili Önermeler
Düşüncenin, özellikle sistematik düşüncenin, kurallarına mantık diyoruz. Evet, mantık sadece bir kurallar dizisidir. Bu kuralları biz insanlar koyuyoruz ve koyduğumuz bu kurallar çerçevesinde önermeler ürettiğimizden dolayı da birbirimizle anlaşabiliyoruz. Bu kurallara uymadan ileri sürülen fikirlere de “mantıksız düşünce” deyip çıkıyoruz.
Mantık kuralları çerçevesinde düşünen insan çelişik önermelerden hoşlanmaz. Daima açık, seçik ve belirgin önermeler ister. Örnek olarak, “Ben hep yalan söylerim” önermesine A önermesi adını verelim. A önermesi mantıksal olarak mümkün müdür? Eğer bir kişi hep yalan söylüyorsa bu söylediği...
Lenin’in Hatırası ve Hazcılık
Yağmur damlası Lenin'in bir tek göz pınarında birikmiş, öylece durur iken sanki Lenin'in hüznünü ifade ediyordu. Bugün Moskova'da, Lenin'in tahnit edilmiş bedeni doksan bir yıldır onca kimyasala boğularak diri tutuluyor. Bu çabayı ürpertici buluyorum. Antik Yunan Panteon'unda Zeus'un, Poseidon'un veya Apollon'un heykelleri vardı; zira panteon sözcüğü, "tanrıların hepsi" anlamına gelir. Hristiyanlıkta her şehrin, ülkenin, hâtta meslek grubunun, St. Michel, St. Thomas gibi bir azizi olması çok tanrıcılıktan kalan bir miras.
Bir gün televizyonda izlemiştim. Güney Amerika'da bir ülkede, balıkçılar...
Kozmoloji ve Felsefe
Kozmoloji ve felsefe, tarihi geçmişleri bakımından çok eskilere giden iki disiplin olması bakımından, aralarındaki ilişki de o oranda içiçe olmuştur. Bu içiçeliği farklı sebeplere bağlı olarak düşünmek mümkündür: Kozmolojinin bir disiplin olarak felsefi problemlere fazlasıyla açık özellikte olması, aynı zamanda felsefenin de kozmoza yönelmesi; kozmolojiyi ilgilendiren konuların, felsefenin geleneksel ilgi alanı içinde yer alması; bir bilim olarak kozmolojinin ortaya koyduğu sonuçların, felsefi yorumlara elverişli özellikler taşıması, söz konusu içiçeliğin dayandığı başlıca sebepler arasında sayılabilir. Öte yandan, kozmolojinin felsefeyle olan...
Platon, Kaos Teorisi ve Varlık Tasarımı
"Kaos Teorisi" genellikle 1961 yılında Lorentz’in tesadüfen yapmış olduğu bir keşifle başlatılır. Elbette bu teorinin daha eskiye giden bir tarihinden ve özellikle de H.Poincaré’nin öncü fikirlerinden sözetmek de gereklidir. Kaos teorisinin günümüzdeki en önemli ismi ise kuşkusuz I. Prigogine’dir. Teoriyle ilgili birbirine karşıt görüşlerin olduğunu ayrıca belirtmek yerinde olacaktır. Bazılarına göre bu teori bize yepyeni bir paradigma sunmakta ve fizik dünyayı yepyeni bir bakış açısıyla tasvir etmektedir. Bunun karşısında olanlar için bu teori, henüz bilimsel rüştünü bile ispat edebilmiş...
Baküs Gizemleri
"Baküs" veya "Dionisos" genelde bir bereket ve bitki tanrısı olmakla birlikte, temelde bir şarap tanrısıdır. Dionysos bağ bozumu tanrısı olarak da bilinir. Dionisos şenlikleri dört mevsimde de kutlanmıştır, ama en önemlisi bağ bozumu şenlikleri olmuştur. “Doğuş efsanesine göre on iki Olympos tanrısından biri olan Tanrı Dionisos Zeus ve Semele'nin oğludur ve Zeus’un baldırından doğar.” Roma’da Baküs olarak bilinen şarap tanrısı, eski Yunan’da Dionysos, eski Mısır tanrılarında da Osiris’in karşılığıdır.
Baküs, şarabın sarhoş ediciliğini değil, sosyal ve faydalı etkilerini temsil eder....
Yitirilen İstanbul: Değişim ve Yabancılaşma
Kadim Yunan dünyasının en önemli filozoflarından biri olan Herakleitos’un, belki de en çok alıntılanan “Aynı nehirde iki defa yıkanılmaz” sözünü, İstanbul’a yüksek bir noktadan bakarken hatırlarsak, yüzyıllardır söylenegelen bu söz, kulaklarımızda şu şekilde yankılanacaktır: “Aynı şehirde iki defa yaşanılmaz.”
Herakleitos’un felsefî düşünce sistemindeki temel argüman olarak karşımıza çıkan “her şey akar” ilkesi, ondan geriye kalan bu sözde, kendini göstermektedir. Efesli filozofa göre, kimsenin aynı nehirde iki defa yıkanması mümkün değildir çünkü nehre ikinci girişimizde bizi karşılayan su, birinci girişimizdeki ile...
Özgürlük ve İnsan İradesi
Sartre, özgürlüğe mahkum olduğumuzu söyler; çünkü, bu dünyaya fırlatıldıktan sonra yaptığımız her şeyden bizim sorumlu olduğumuzu dile getirir ve de ekler: Anlam yaratmak bizim elimizdedir. Sartre bu bağlamda, içine doğduğumuz koşulları belirleme fırsatımız olmasa dahi bu koşulların üstüne kendimizi kurduğumuz halimizin tüm sorumluluğunu bizim sırtımıza yıkar. Onun felsefesine göre iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış her hamlemizin sorumluluğu tepemizdedir. Hatta bundan da ötesine gider; yalnızca kendimizin değil, tüm insanlığın geleceğinin sorumluluğudur bizim olan. Ve de yine bu...
Kültür, Medeniyet ve Bilim
Kültür ve medeniyet kavramlarının önde gelen bir özelliği, tanımlanmalarının hiç de kolay olmamasıdır. Her ikisi de, ama özellikle kültür, çağa, toplumlara, coğrafi bölgelere göre değişebilen özelliklere sahip, son derece dinamik bir yapıdadır. Bir toplumun kültürünü karakterize eden nitelikler, o toplumun geçirdiği evrelere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu değişiklik, o toplumun kültürünün ana unsurlarından bazılarının zaman içinde öne çıkması şeklinde olabileceği gibi, yeni bir takım özellikler kazanması şeklinde de olabilir. Dünyanın geçirdiği ekonomik, siyasi, teknolojik değişim, bir toplumun kültürel yaşamını...
Heidegger ve Hümanizm
Hümanizm üzerine okumalar yapıyorum. Postmodernizmin ve post yapısalcılığın hümanizmi eleştirdiği de malum. Kimi eleştiriler insanı merkeze almanın onu kibre götüreceği, bencilce davranıp kendi türünden başka türleri umursamayacağı yönünde. Şahsen eleştirilmez bulmamakla birlikte, hümanizmi benimsiyorum. Aydınlanmanın henüz tamamlanmamış bir proje olduğunu savunan Habermas, Sloterdijk ile tartışırken, hümanizmi eleştirenlerin doğru düzgün bir alternatif sunmadığını söyler. Alternatif var; İnsanı aşağılayan nihilizm formlarının tezahürleri her yerde hortluyor. Hümanizmden hoşnutsuz düşünürlerin genellikle aydınlanmadan, rasyonaliteden, herhangi bir dogmadan bağımsız şekilde, açık fikirle tartışmaktan da hoşnutsuz...
Bir Delinin Kendisi İle Mantıklı Söyleşileri
İnsanın doğasında, etik dışının vicdanla uzlaşma içinde olmasını engelleyen bir yarık mevcuttur. Bu yarık toplumsal vicdanda giderek kapanıyor. Rüşvet ve yolsuzluktan da tehlikeli, kamusal söylem üzerinde hakimiyet kurmuş bir yaklaşım var: "Herkes çalıp çırptı, ama bunlar hiç olmazsa köprü, yol yapıyorlar" deniyor. Toplum, rüşvet ve yolsuzluğu olumlama üzerinden ahlaki bir tükenişe doğru hızla sürüklenmektedir. İnsan; ihanet ve ihbarı, birini gammazlamayı dünya üzerinde yer etmiş en iğrenç davranışlardan biri olarak kınamasına rağmen, hemen hemen herkes içinde bir Yehuda ile dolaşır....
Demiurgos
Demiurgos, birçok kültürde görülen dünyayı oluşturan ilaha eski Yunan tradisyonunda verilen addır. Bu ad, “insanlar” anlamındaki “demos” sözcüğü ile “iş” anlamındaki “ergon” sözcüğünden türetilmiş olup, “insanlar için imal eden, şekil veren, mimar” anlamına gelmektedir. Fakat bu ilahın Yaratıcı olmadığı da belirtilir. Demiurgos’un en belirgin özelliği bir şeyi yoktan var etmemesidir; yaratmaz, yoktan bir şey var etmez, fakat yaratılmış olana biçim vererek bir şeyler meydana getirir, yaratılmış olanı düzenleyerek yeni şeyler meydana getirir. Dünyayı da böyle, biçimlendirerek ve unsurlarını düzenleyerek...
Etik Ahlak ve Optimizasyon
Etik ve ahlak, toplumumuzun genel çerçevesi içerisinde çok da ciddiyetli ağırlığa sahip kavramlar değiller. Meseleye dair temel eğitimin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi adlı güzide dersimiz ile verildiği düşünülür ise bu şaşırtıcı bir sonuç da değil. Ancak etik meselesi akademik bir problem olarak yalnızca İslam’ı değil, Hıristiyanlığı dahi önceleyen, hatta ikisine de zemin hazırlayan bir alanın kurucu ögesi. Ancak özellikle prensip bazlı anlayışların ilerlemesi ile kavramda bir çatallanma oluşmuş ve etik ile ahlak birbirlerinden ayrılmaya başlamıştır. Peki, bu ayrım...
Tanrı, İnsan, Bergman ve Spinoza
Karısının ölümüyle altüst olan bir papaz, hayatın anlamsızlığıyla yüzleşir. Tanrının sessizliği onu rahatsız eder. Kilise cemaati için düzenlediği ayinlere, ettiği dualara artık kendisi de inanmayan bu din adamı, yeryüzünde vuku bulan onca kötülüğe rağmen tanrının sessiz kalışından yakınmaktadır. Tanrının bu denli uzak duruşu, onda sağlam bir zeminden yoksunluk hissi doğururken papaz, kendisine aşık olan kadının rahatlığı karşısında iyiden iyiye bocalar. "Tanrı yoksa ne fark eder ki?" diye sormaktadır kadın.
Tanrı sessiz ve uzaktır, çünkü yoktur, hepsi bu. Aslında hakikât...
Adorno’nun Kültür Endüstrisi Kavramı
Her kavram, açıklanmak ve anlaşılmak için başka kavramlara ihtiyaç duyar. Kültür endüstrisi de başka kavramların bilincinde olduğumuzda daha rahat anlayabileceğimiz ve açıklayabileceğimiz kavramlardandır. Bunun için önce kültür, altyapı, üstyapı ve boş zaman kavramlarına değinmek gerekir. Kültür, tarihsel süreç içerisinde bir toplumun gelecek nesillere aktardığı, kendine has maddi ya da manevi gelenekleri kapsayan, insanlar ve toplumlar arası ilişkilerde önemli bir yere sahip olan araçların bütünüdür.
Marksist kurama göre altyapı, toplumun ekonomik temellerini, üretim gücünü ve ilişkilerini oluştururken; üstyapı toplumun yasal kurumlarını,...
Kapitalist Terörün Rasyonel Çekirdeği
Kapitalizm, erdemin, aşkın, sadakatin, bilginin, bilincin, kısaca her şeyin ticaret içine çekildiği bir zamandır. Ahlaki ya da fiziki her şeyin piyasa değerine sahip olduğu, gerçek değerinin belirlenmesi için piyasaya sürüldüğü bir zamandır. Maddiyat, yakın zamanda kıtlaşacak kaynaklar için verilen savaştan, yani besin, su, enerji, mineraller ve benzeri çevre kirliliğine kadar, tüm tutumlarıyla ve öç alırcasına otoritesini yeniden tesis etmektedir.
Eşiğinde bulunduğumuz felaketin konturları gitgide netleşiyor. Bu eski komünistlerin soyunduğu bir çeşit kıyametçi korku tellallığı değildir. Nüfus artışı, kaynakların tüketilmesi, karbon gazlarının emisyonu,...
Reklam
Gezi (Popüler Makaleler)
Akıl Çelen Şehir: Barselona
Ruhu dans eden insanları sokaklara hunharca fırlatmıştı birileri. Ritimleri, kalp atışları kendilerine yeten, arsızlıktan uzak şehirleri ve kültürleriyle onlara sorsalar yine burayı tercih ederlerdi. Doğmak, büyümek ve koşmak için... Eğlenmeye her zaman niyetli, eğlenmeyene sorgular sebepli. Bin bir hali vardı ki şehrin koşmak için. Bir şehir hırsızını bile dengeler mi? Şikayet edemeyeceğin kadar kötülüğü eğlenmeyi anlamlı kılmak için kenarda tutuyorlar. Aydınlık olmasa karanlık, karanlık olmasa aydınlığın içini dolduran bir mananın olamayacağına muktedir insanlar. Bir yeri gezmeden önce yapılan tüm...
Mağara Gölü ve Tarih: Viyana
Viyana’dan çıkıp kısa süreli bir yolculuk ile müstakil evlerin yoğunlukta olduğu bir kasabaya rastlayabilirsiniz. Bir mağara gölü göreceksiniz. Geçmiş yüz yılda burada maden işçileri çalışırmış. 1912’de bir patlama sonucu kayaların arkasından sular fışkırarak mağaraya dolunca birçok işçinin ölümüne sebep olmuş ve Avrupa'nın sayılı mağara göllerinden biri de böylece oluşmuş. Girişinde yaklaşık dört yüz elli metrelik bir tünel var. Tünelin sonunda işçilerin çalıştıkları bölümler de görülebilmekte.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler, gözlerden uzak olduğu için burayı seçmiş ve burada bir karargah...
Rengin Arasında Gri: Katmandu
Şu an Filipinler’den kalkan uçağımın Kore’ye gidişini izliyorum. Güneşin bulutları kırdığı maviyle oluşan morlukları ve diğer bu tonları arayışa koyuldum. Normal şartlarda uyur yahut film izlerdim. Bu sefer böyle olmadı. Dedim o zaman, madem bilgisayarı açtın yaz. Size Filipinler’den ve Kore’den tabii ki bahsetmeyeceğim. Bahsetmek istediğim yer Nepal, bilhassa başkenti Katmandu. Hindistan’ın kuzeyinde Tibet’in güney kısmında ve Butan arasında kalan, sizin Everest’i ile tanıdığınız ama daha dokuz büyük dağı olan, odun kokan bu ülkenin UNESCO mirası tapınaklarıyla kaplı şehri Katmandu. Neden mi...
Toprak ve Doku: Endülüs
Köprüler, solukları ırkları ve ideolojileri birbirine bağlar. Avrupa’dan Asya’ya uzanan köprüde geçen beş senenin ardından, İspanyol ve Arap ırkları Müslüman ve Hristiyan teolojilerini buluşturan Endülüs köprüsündeyim. 1492'ye kadar sekiz yüz yıl boyunca Müslüman egemenliğinde kalan Endülüs’ün en ünlü Arap padişahı Sultan Ebu Velid bin Nasr oğlu Sultan Ebu Haccas Yusuf bölgeye pek çok kütüphane ve medrese kurdurdu. Bölgenin bilim, ilim ve kültürünün gelişmesine büyük katkıda bulundu. Uzak topraklardan Avrupa’ya gelen Arap benliğinden hiçbir şey kaybetmedi, İspanyol da öyle. İki...
Kathmandu’nun Yaşayan Tanrıçası: Kumari
Gerçekleştirdiğim Deluxe Nepal Hindistan gezisinde, konuklarımı çok özel bir deneyime davet ettim. On yıllardır benim de sadece birkaç kez tanık olabildiğim ilginç dakikaları birlikte yaşayabildiğimiz için çok mutluyum. Belirli günlerde, o da canı veya bakıcıları isterse bir pencereden üç beş saniye biz ölümlülere görünen bakire Tanrıça-Prenses Kumari’yi, saat 16:30’da gezideki dostlarımla bekledik ve gördük! Hatta bize göz kırpmış gibi bile geldi.
O zaman geçen yıl üç yaşında seçilen, Trişna Şakya ve Kumari Olabilmek ile ilgili size biraz bilgi vereyim. Kumari,...
Abhazya: Anhua Köyü
Abhazya’da çok uzun süredir gitmek istediğim bir köy vardı; Anhua Köyü. Epeyce vakit Sohum’da, köyden tanıdığı olan birilerini aradım ve tabii beni oraya kadar götürebilecek birini de. Sordum soruşturdum, sonunda bir arkadaşım oranın muhtarına ulaştığını söyledi. Adama telefon edip hızlıca “Sana yarın sabah 8’de bir misafir getireceğim. Afon’da buluşalım oradan al,” dedi ve kapattı. “Müsait miymiş bir sorsaydık falan” gibi bir şeyler geveledim. “Tamam, tamam o iş,” deyip gitti.
Her iş tamamdı. Her iş. Ne sorarsam sorayım “o iş tamam”...
Anlaşılamamaktan Korkan İnsanlar: Kanada
Ömrümün bir yerinde, "iyi ki görmüşüm!" diyebileceğim bir yeri daha gördü gözlerim. Gördüklerinden bahset diyenleri nasıl bir övgü bombardımanıyla karşılasam? Bazen kendimi Avrupa sevici, övücü bir tiplemeden alıkoymak için çok fazla sorguluyorum. Lakin Kanada topraklarında gördüklerim, Avrupalının kendi bölgesine sokmamak için herkese saygı duyuşundan çok, tüm dünyaya yön verebileceklerini zannettikleri saflıkları ve saf iyilikle çabalamalarıydı. Bu uhreviyatı bir topluma; ne dinin ne de imamların, papazların, hahamların kazandırmamış olması ise oldukça ilgi çekici.
İllüzyon bir orta doğu ülkesi vatandaşı olarak, dünyanın...
Bağbozumu: Colmar
Şirin kasabalar albümüm var; Kasabalar, köyler, hatta bazen kentler. Bir yenisi bir öncekini eskitmiyor. Süslemenin bin bir türlü hali olduğunu gördüm bu yerlerde. Süslemenin, süslemeden süslü olabileceği sade naiflikte. Onların gözüyle göremediğimden hiç turistik süremde onlardan fazla bildim kıymetini. Tarih boyunca ara sıra Alman, ara sıra Fransız toprağı olmuş; fakat şimdilerde kesinlikle dünyaya Fransız kalmış bir yere gittim: Colmar! Fransızlar, özellikle Alcase Lorianne denilen bu bölgede, tüm bağlarda üzümler hep ıslakmış hissiyle yaşıyor gibiler. Hiçbir şey daha önce hiç...
Yürümeyi Öğrenmek: Galler
Dağın tepesine tırmandığımda gerçekten artık bir adım daha atacak halim kalmamıştı. Bir yandan nefes nefese kalmıştım, bir yandan dönen başımın etkisiyle dengemi bulmaya çalışıyordum, bir yandan da Britanya’nın güneyinin en yüksek dağının üzerinde ne işim var benim diye de düşünüyordum. Gerçekten de benim Galler’de Brecon Beacon milli parkındaki Pen Y Pan dağında, hem de Kasım ayında ne işim vardı?
Bugünlerde bir yazar olarak kendi kendime sürekli “yaşamın kurgusu edebiyata on basar” diyorum. Üstelik yaşam biz edebiyatçılardan daha özgün ve özgür....
Tanrı Suskun: Kuala Lumpur
Otobüs ile altı saatlik yolculuğun ardından Kedah eyaletinden başkent Kuala Lumpur’a varıyoruz. İlk durağımız Petronas İkiz Kuleleri oluyor. Tepesindeki antenlerle beş yüz yirmi yedi metreyi bulan seksen sekiz katlı yapı, 2004 yılına kadar dünyanın en yüksek kulesiydi. Taipei101’in yapılması ile tahtından olan Petronas, şu an bir holdingin yönetim merkezi. Devasa kulelere çıkmanın seksen dört Ringit, yeni yetmiş beş lira kadar ücreti olduğunu duyunca toprağın iyi bir zemin olduğunu düşünmeye başlıyorum.
Petronas’ın hemen yanı başında muhteşem bir park bulunuyor. İçerisindeki farklı...
Çıplaklaştıkça: Arnaoutchot
Çıplaklığın her zaman şeffaflık olduğuna inanan biri olarak, kendimizi anlamanın yolununda, hep çıplaklıktan geçtiğine inandım. Ruhumuzu soymak istiyorsak, buna bedenimizden başlamamız gerektiğini savundum. Aynada kendimize çırılçıplak bakamıyorsak, kendimize karşı dürüst olmamızın da zor olduğuna inandım. “Kadın Bedeni Soyarsa” adlı romanımda, ‘Bir kadın kendi kendine soyunabilir mi?’ sorusu ekseninde çıplaklığı ele almıştım. Bu romanı yazmadan önce sadece çıplakların girdiği plaj ve spa merkezlerinde bulunmuştum. Ancak hiç bir zaman, çırılçıplak on gün geçirmemiştim; bu yıl Fransa’da Arnaoutchot Natüralistler Kampı’na gidene kadar…
Türkiye’de...
Yasaklar Ülkesi: Singapur
Albukhary Üniversitesi'nin kültürel değişim ve liderlik programı nedeniyle iki aydır Malezya’dayım. Singapur’a da yolumuz düştü. Singapur, Sanskritçe’de ‘Aslan Şehri’ anlamına geliyor. Malay yarımadasının güneyinde yer alan ülke dünyanın nadir şehir devletlerinden biri. Yedi yüz on kilometrekare yüz ölçümüne ve beş milyon nüfusa sahip. Ülkenin büyük kısmı Budist. Yüzde on beş Müslüman ve yüzde on beş Hristiyan nüfusu bulunuyor. Uzun yıllar sömürüsü altında kaldığı İngilizlerin etkisi kendini her yerde hissettiriyor. Trafik soldan akıyor.
Yolculuk öncesinde Singapur hakkında hiçbir şey okumadım. Yılın...
Belçika’nın Çikolatadan Kalbi: Brugge
Huzurun şehrini herkes arar. Arayanlar elbet bir yanındakine sorar. Ben de gezilerimde, belki de içsel huzurumun eksikliğini dengelemek amacıyla sıklıkla sakin yerler ararım. İnsan kendinde olmayanı ararmış ya hep, sizde de eksik olan bir şeyler illa ki hep var iken Brugge’de muhakkak size yarayan bir şeyler bulacaksınız. Yılın on ayı sağanak ve çiselemek arasında sürekli demlenen çay gibi bir şehir... Demlendikçe yeşili artan gözlerine bu benim kaçıncı diyebileceğim yeni bir yeşilin tonu dedirtecek harikalıkta... Pastel diyorlar bu tonlara... İnsana...
Derin Afrika Köyünde: Zimbabwe
Afrika için sıklıkla söylediğim bir söz, yaptığım bir uyarı vardır. Afrika'ya bir kez ayağınızı basarsanız, sizi yine çağırır, tekrar çağırır. Defalarca gidersiniz, yolunuz sandığınızdan sık kesişir. Benim kaderim de farklı değil. On yıllar önce yaptığım ilk Afrika gezisi sonrası düşündüğümden fazla geldim kara kıtaya. Kimi zaman safari oldu dönüşlerim, kimi zaman ülkemizin resmi heyet gezileri. Bu günlerde ise kendi özel gezilerim için sıklıkla gelip gidiyorum. Geçtiğimiz ay büyük bir kuruluşu Güney Afrika’da ağırladıktan sonra Türkiye’ye dönmeden, yapmayı düşündüğüm bir...
Kasvetinde Ruhumu Buldum: Prag
Ruhumu sattığımın farkına vardığımda Prag’a gitmeye karar vermiştim. Öncesinde hep, yıllar boyunca en güzel olanı biriyle paylaşmıştım. Paylaşmanın mutluluğu, sevgiyi artıran yönünü aslında yaşıtlarımdan evvel keşfetmiştim. Hiç unutmam bir sevgilime bir keresinde "sen en güzellerine layıksın diye, bildiğim tüm güzellikleri ufkuna saçmak için yaşıyorum!’’ demiştim. Bu benim görgümdür; körkütüklük ile hiç ama hiç alakası olmayan. Sevdiklerimin bildiklerimi bilmelerini isterim hep. Fakat belki de beni seven biri bana, yalnız kalamadığımı, kendimi yeterince dinlemediğimi fark ettirdi. Uzun soluklu bir ilişkinin azabından...
Reklam
Röportaj
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Tayfur Aydın ile Sinemanın İzinde
Türkiye, çevresel şartlar ve jeopolitik açıdan komplike olmasının yanı sıra, çok uluslu bir yapıya sahip. Bu ülkenin tüm insanları diğer ülke vatandaşlarından farklı olarak türlü sebeplerle harmanlanan bir yaşantıya sahip oluyor. Sahip olduğumuz farklılıklar bizi biz yapan etkenleri doğururken, bu toprakların bize sunduğu şeyler ise hiç kuşkusuz bu çeşitlilikten de kaynaklanıyor. Bugün ülkemizdeki bu çeşitliliğin sinemadaki varyasyonlarından birine odaklanacağız.
Senarist, yönetmen ve yapımcı olarak kaliteli işlerin altına imzasını atan Tayfur Aydın ile Komplike için gerçekleştirdiğimiz bu söyleşide; yakın bir zamanda...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Hack The Fool
Tantana Records etiketiyle ilk albümleri The Fool’u yayınlayan Hack the Fool, Türkiye’nin rock müzik ortamına başarılı bir giriş yaptı. Vokalde Mert Avcı, davulda Sinan Kutluay ve gitarda Berk Çavdar’dan oluşan grup, yanlarına bas gitarist Zafer Toker’i de alarak üretim süreçlerine devam ediyorlar. Grubun üyeleri Berk Çavdar, Sinan Kutluay ve Mert Avcı ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Hack the Fool nasıl bir araya geldi? Grubunuzun oluşma aşamaları nasıl gelişti?
Sinan Kutluay: Mert ile (Avcı) çok uzun zamandır çalıyoruz. “Mosquito” adında bir grubumuz vardı...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Koronavirüs Günlükleri: Hakan Başar
İlk konserini henüz on yaşındayken veren, Türkiye’nin en genç caz piyanisti Hakan Başar ile bir röportaj gerçekleştirdik. Daha önce İstanbul Caz Festivali, İzmir Avrupa Caz Festivali, Akbank Caz Festivali ve EFG Londra Caz Festivali’nin de içinde bulunduğu önemli festivallerde yer alan Başar, London Jazz News’dan Mike Collins’ten de performansı ile tam not aldı. Chick Corea ile çalışma fırsatına da erişen Hakan Başar’ın tanıştığı isimler arasında önemli caz müzisyenlerinden Ron Carter, Russell Malone, Eddie Gomez ve Donald Vega bulunuyor. Henüz...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Iskandar Widjaja
Tarzının kompleksliği ile bilinen ve yeni jenerasyonun en yaratıcı keman sanatçılarından biri olarak kabul edilen Iskandar Widjaja ile konuştuk. Müzisyen bir aileden gelen ve daha çok küçük yaşlarda keman çalmaya başlayan Widjaja, farklı müzik tarzlarını klasik müzik ile harmanlıyor. Son teklisi ‘Hip-Hop Symphony’yi 2 Ekim’de piyasaya süren Iskandar Widjaja ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Yeni jenerasyonun en ilgi çekici keman sanatçılarından biri olarak görülüyorsunuz. Bu sadece ‘klasik crossover’ müzisyeni olduğunuzu için değildir muhtemelen. Sizi ilginç kılan nedir?
Her zaman yenilikçi ve kalıpların...
Kültür (Popüler Makaleler)
Amerikan Tipi Alışveriş Merkezleri
1950’lerde yaşantımıza giren alışveriş merkezleri, ticari tapınaklar olarak Amerikan tüketim kültürünün sembolü haline geldi. Fakat bugün ABD'de birçoğu terk edilmiş durumda. O halde alışveriş merkezlerinin sonu geliyor diyebilir miyiz?
Alışveriş merkezlerinin ilk ortaya çıkışı kötü niyetli değildi. 1977’de George A. Romero, çığır açan zombi filmi Ölülerin Şafağı’nda set olarak terk edilmiş bir alışveriş merkezi kullanmıştı. Romero’nun film seti bugün ABD’nin doğusundan batısına kadar sayısı giderek artan terk edilmiş alışveriş merkezleri ile büyük benzerlik gösteriyor. Amerikan banliyölerine giden otoyolların kenarlarında bugün yüzden fazla...
Kültürel Önyargının Dayanılmaz Hafifliği
Göz alabildiğince geniş, uçsuz bucaksız bir alanda kendi etrafınızda döndüğünüzü düşünün. Ne hissedersiniz? Merkezinde sizin olduğunuz bir dünya. İnsan algısının temelinde de bu vardır; çevresini, dünyayı, evreni, olayları, diğer insanları anlayıp yorumlamaya çalışırken farkında olmaksızın kendisini hep merkeze koyar. Gökbilimin öncülerinden Kopernik, dünyanın ve diğer gezegenlerin güneşin etrafında döndüğünü keşfetmiş ancak bu bilgiyi dünyanın evrenin merkezinde yaratıldığını savunan yer merkezci görüşü dayatan Katolik Kilisesi’nin hışmından çekindiği için ömrünün sonuna doğru açıklayabilmişti. Aynı şekilde keşifleri sonucu Kilise ile ters düşen Galileo...
Tamamen Duygusal
Düşünceler değişir, görüşler, inançlar değişir, toplum değişir, kültür değişir, hangi konuda ne hissettiğimiz bile zaman içinde değişebilir ama duyguların kendisi değişmez. Hissettiğimiz şeyin mutluluk mu, üzüntü mü, öfke mi, korku mu, şaşkınlık mı, tiksinti mi, utanç mı, olduğunu kesin olarak biliriz. Duygu basit bir şeymiş gibi görünse de içinde fizyolojik uyarılmayı, hisleri, bilişsel süreçleri, belli durumlara belli tepkiler vermeyi ve bu tepkileri kapsayan bedensel, zihinsel değişimleri barındıran son derece karmaşık bir olgudur.
Duygular insanlığın başlangıcından çok daha öncesinden beri var...
Acı
Acı tüm canlıların olduğu gibi insanın da temel duygularından biridir. Hayat boyu hazzın ve mutluluğun peşinden koşarken bir yandan da acıdan ölümden kaçarcasına sakınıp saklanmaya çalışır. Ne var ki, hayatın acı dolu sürprizleri her an karşısına çıkıp onu doğduğuna pişman edecek hallere düşürür. Öznelliği ve ölçülmesinin zorluğu acının anlaşılıp tanımlanmasını zorlaştırır. Yalnızca biyolojik, anatomik ve fizyolojik koşullara bağlı olarak açıklanmayacak kadar karmaşık bir olgudur. Algılanmasında ve ifade edilmesinde bireysel farklılıkların yanı sıra çevre koşulları ve kültürel çeşitlilikten kaynaklanan ayrımlar...
Şeytan İmgesinin Kısa Tarihi
Al Pacino’nun başrolünü oynadığı "Şeytan’ın Avukatı" defalarca izlediğim nadir filmlerden biri. Al Pacino, John Milton isimli sıra dışı bir avukat kılığında görünen şeytanı oynuyor. Film, şeytanı karizmatik bir karakter olarak gösterdiği için dindar çevreler tarafından eleştiriler aldı. Bunun anlaşılabilir bir şey olduğunu söyleyebiliriz, çünkü şeytanı mutlak kötülüğün imgesi olarak biliyoruz. Ancak semavi metinlerde kötü, kibirli ve aşağılık bir varlık olarak tasvir edilen, Orta Çağ’da vebanın ve salgın hastalıkların kökeni olarak bilinen şeytanın bir fenomene dönüşmesi üzerinde durulması gereken bir...
Şamanlığın Başlangıcı
Şamanlığın nasıl ve neden başladığı hakkında kesin bilgi olmasa da bu konudaki görüşlerimi aktarmak isterim. Günümüzden yaklaşık yüz bin yıl önce insanlar Afrika’dan çıkıp dünyaya yayılmaya başladıklarında barınacak yerler aradılar. En kolay ve uygun barınak yolda rastladıkları doğal mağaralardı. Bir süre kaldıktan sonra, tekrar yola koyulmak kararıyla buldukları mağaralara yerleştiler. Bu süre içinde erkekler avcılık ve toplayıcılıkla uğraşırken, kadınlar mağarada çocuklarla ilgileniyorlar, gelen av hayvanlarının postlarını ayırıyorlar ve ateş yakıp etleri pişiriyorlardı. Bu tür bir yaşam tarzında kadınların ve...
Bir Ölümün Anatomisi: Ho Chi Minh
Sizlere bu çalışmamda Vietnam’ın Atatürk'ü sayılan, komutanlık kariyerinde ülkesinde hem sömürgeci Fransa'yı, hem de istilacı Amerika Birleşik Devletleri'ni kesin zaferler kazanarak yenmiş tek lider Ho Chi Minh ile ilgili pek bilinmeyen ölüm sonrası mumyalanma sürecini ve başkent Hanoi’de bulunan Lăng Chủ Tịch Hồ Chí Minh anıt mezarını anlatmak istiyorum. İsterseniz yazıma önce mozoleden söz ederek başlayayım. Sonra da konumuzu Viet halkının "Ho Amca" dediği başkomutan ve başkanlarının az bilinen karmaşık mumyalanma hikâyesine getiririz.
Öncelikle belirtmeliyim ki bu anıt mezara, diğer...
Şubat Ayı Neden Yirmi Sekiz Gün?
Roma imparatoru Jül Sezar’ın asıl adı Gaius Yulius olup, “imparator” unvanı olan Kaysar veya Caesares adı dilimize Fransızcadan Sezar olarak geçmiştir. Zira Latince C harfi K olarak okunurken Fransızca S olarak okunur. Yulius adının ise Truvalı prens Aeaneas’ın oğlu Lulus’tan geldiği iddia edilir. Truva adı Tur-öyü adından dönüşüp Troia olmuştur.
Etrüsklerle Truvalılar aynı Tur halkının kolları olup, konuştukları dil Türkçe ile akraba Asya kökenli bitişken bir dildir. Yulius adının da Etrüskçe kökenli “Ulu-us” olması çok daha akla yakındır. Fakat batılı...
Antik Mısır’da Güzellik Anlayışı: İkili Amaç
Mısır firavunlarını ve kraliçelerini sürmeli gözleri ile tanınıyor. Antik Mısırlılar gösterişe ve güzelliğe bu kadar önem verdiler mi, yoksa onlara kendi değerlerimizi mi yakıştırmaktayız? Taraklar, bakır ve gümüş aynalar, sürme yapımında kullanılan malzemeler, makyaj malzemelerini koymak için kavanozlar, pomat kutuları, parfüm şişeleri, peruk kalıntıları, ayrıca mezarlarda bulunan takı ve mücevherler ve daha nicesi. Kadını ve erkeği ile, dirisi ve ölüsü ile antik Mısırlılar güzel görünmek için ellerinden geleni yapıyorlardı. Peki, bu güzellik algısının sebebi nedir?
Tüm bu bahsi geçen güzellik...
Jeolojik Çağ: Antroposen
Yerbilimciler, insanın dünyada büyük etkide bulunduğu yeni bir jeolojik çağa girildiğini tartışıyor. Antroposen veya insan çağı adı verilen bu çağın başlangıç verilerini içeren en uygun bölge aranıyor. Gezegenimiz çalkantılı bir tarihe sahip. Benzeri olaylardan biri ise iki yüz elli iki milyon yıl önce dünyanın volkanik aktivite ile sarsılması ve bunun yaşamı tehdit eder boyutta olmasıydı. Yerbilimciler bu dönemi dünya tarihinde en büyük soy tükenme olayı olarak atfediyor. Permiyen dönemin sonu ve Triyas devrinin başlangıcı olarak görülen dönem olarak adlandırıyor. Fakat...
İnsanın Alacakaranlığı
İnsanı anlamak, yaşam tarzının ve davranışlarının ortaya çıkmasında rol oynayan etkenleri bulmak isteyenler, doğanın, toplumun, toplumsal yaşamın işleyişinden doğan ve insanlığın meydana getirdiği maddi manevi her şey olarak tanımlanan kültürün ve bireyin bilişsel mekanizmalarının işin içine dâhil olduğu çok katmanlı bir keşif yolculuğuna hazırlanmalı. İnsanın ne olduğunu anlatan farklı açıklamalar karmaşasından kurtulmanın yolu onun en belirgin özelliklerine yönelmekten geçer. Dolayısıyla bu keşif yolculuğuna doğadan, canlılar dünyasından başlamak gerekir. Çünkü bu ilk durak, insanın bilinen evrende yaşam çeşitliliğine sahip tek...
Babil’in Kapıları
Bugünkü Irak sınırları içinde, Dicle ve Fırat nehirlerinin arasında yer alan Babil, 6'ncı yüzyılda kral İkinci Nebukadnezar tarafından yeniden inşa edilerek, mavi, kırmızı, sarı renkli ve sırlı tuğlalar kullanılmıştı. Heredot’un yazdıklarından Eski Ahit’e kadar birçok antik metinde şehrin görkemli tapınak ve saraylarından söz edilmiş, en canlı olduğu zamanlarda kentin nüfusu iki yüz bini bulmuş, dünyanın en büyük şehri haline gelmişti. Bu ihtişamlı kente ilk girişte kullanılan İştar Kapısı da bir o kadar görkemliydi. M.Ö. 575 yılında çini mavisi ve...
Aşk Olsun
İnsanlığı, düşünme ve problem çözme yeteneğini temsil eden bilim, yaratıcılığını ve özgün eserleri meydana getirme hünerini gösteren sanat, sosyal-kültürel düzenin işleyişini yönlendirip biçimlendiren politika ve doğanın bir parçası olduğunu unutturmayan içgüdü ve duygularının oluşturduğu dört kenarlı tabanı üzerinden yükselip tepe noktasında birleşen bir piramit gibi düşünecek olursak; aşkı bu en yüksek noktaya, yani zirveye yerleştirebiliriz. Herhangi bir şeye yönelik tutkuya dönüşmüş yoğun ilgi ve sevgiyi aşk olarak tanımlıyor olmamız bu duyguyu her şeyin üzerine koymamızı haklı çıkarır.
Bilim insanlarının ve...
Beden Kültür Sömürgesidir
Beden, insan varlığının en doğal ve en elle tutulup gözle görülen, somut; cismani hali olmasının yanında, kültürün yaşam bulup kendisini gerçekleştirdiği, ifade ettiği ve gözle görünür kıldığı bir etkileşim alanıdır. Diğer bir deyişle, insanın yaratımı olan kültür, bununla kalmayıp bir anlamda insanı yeni baştan yaratıp şekillendirir ve bunu yaparken çoğu zaman kendisini beden üzerinden ifşa eder.
İnsan bedeni sınırsız gökyüzünün altında istediği görünüme bürünme ya da arzu ettiği sonsuz çeşitlilikteki davranışları gerçekleştirme potansiyeline sahip olsa bile, en eski topluluklardan başlayarak...
Yirmi Birinci Yüzyılda Sanat Küreselleşmesi
21'nci yüzyıl sanatı inanılmaz derecede dinamik bir çalışma alanı haline gelen gelişen bir uygulama, araştırma ve yayın alanı denilebilir. Birçok önemli konu, yeni yüzyılda yankı buluyor ve yaşam bilimlerindeki bilimsel araştırmalara tepki olarak biyosanatın artması ve bir artışa yanıt olarak geliştirilen ilişkisel estetik gibi kritik teori gibi yeni düşünce ve bilimsel tartışmalara ilham kaynağı olmuştur sanatta izleyicilerin katılımını ve etkileşime davet ediyor. 20'nci yüzyılın sonlarında çok tartışılan diğer konular, göstergebilim, post-modernizm ve feminizm gibi konu başlıkları 21'nci yüzyılın sanat...
Reklam
Mitoloji (Popüler Makaleler)
Farklı Kültürlerde Büyü
"Büyü, Din ve Ritüellerin Kaynakları" bölümünde bahsetmiş olduğumuz gibi ilkel insanlar hakkında çok az bulgu olmasına rağmen, o dönemden kalma mağara resimleri ve silahlardan edindiğimiz bilgilere göre, büyü çok eski zamanlardan beri varlığını sürdürmektedir. Büyüdeki, “Benzer benzeri meydana getirir” seklindeki büyüsel anlayışla çizilmiş kargı saplanmış hayvan resimlerinin, çok eski dönemlerden kalma mağara duvarlarında bulunması, büyünün tarihinin çok eski zamanlardan beri var olduğunu göstermektedir. Ayrıca o dönemlerden kalma, mumyalı cesetlerin, kırmızı boya ile kaplandığı görülmektedir. Benzer benzeri meydana getirir inanışına...
Büyü, Din ve Ritüellerin Kaynakları
Yaratana duyulan inanç, doğayla ilk karşılaştığında doğanın gücüne karşı kendini koruma gereksinimiyle başlamış ve ilkel insanlar anlamlandıramadıkları, bugün sıradan saydığımız doğa olaylarını tanrısal güçler sanmışlardır. Hastalıklar, rüyalar, ilkel insanlar için çözemedikleri sorular haline geldiğinde kendilerine göre yanıtlar bulmaya çalışmışlardır. Bu yanıtlar zamanla onların inanışları haline gelerek inançlarını oluşturmuştur. İnanmaya ve tapmaya başladıkları yaratan, kimi doğa olaylarını hala sürdürdüğünde bunu yaptıkları bir hataya ve yaratanın kızgınlığına bağlamışlar ve bunun sonucunda da büyünün kaynağı olan ritüeller ortaya çıkmıştır. Yaratanın kızgınlığını gidermek...
Tabiatın Rahipleri: Druidler
Bugünkü Avrupa nüfusunun kökleri ağırlıklı olarak Romalılar zamanında barbar kavimler olarak adlandırılan halklara dayanır. Bir zamanlar Anadolu’da yaşadıklarına dair izler bulunan Keltler, Tuna kıyılarından İrlanda’ya kadar geniş bir bölgede varlık göstermekteydiler. Asteriks çizgi romanlarından bildiğimiz Galyalılar, bugünkü Fransa bölgesinde yaşamış bir Kelt halkıdır. Fransızca bir Latin dili olduğu halde telaffuzunun neredeyse tamamen Kelt diline dayandığını söylemek mümkündür.
Kelt paganizminin en önemli öğesi druidizmdir. Druidler, Kelt toplumlarında rahip ve ruhban sınıfını teşkil etmektedirler. Kelt toplumunda oldukça saygın bir yere sahip oldukları bilinmektedir. Ancak...
İnsandan Önceki Tarihin Kökenleri
Geçmiş, her zaman insanın kafasını kurcalayan bir mesele olmuştur. İnsan, kendi varlığını kavradığında kendinden öncesini bilmek, varoluşuna nelerin yol açtığına dair fikir sahibi olmak ister. Anne ve baba kavramlarını öğrenen bir çocuğun aklında beliren ilk soru ebeveynlerinin nereden geldiğidir. Bu soruya cevap aldığında ise zincirin nasıl başladığını, ilk hangi çiftin bir araya gelerek çocuk yapmayı akıl ettiğini ve bunların nasıl var olduğunu merak eder. İnsan doğasında mevcut olan bu merak yaratılış kavramının ortaya çıkmasındaki temel etkendir.
Yaratılış hikâyelerine baktığımızda basit bir söylenceden ibaret...
Mezoamerikan Uygarlıklar
Maya, Aztek ve İnka medeniyetleri Amerika kıtasında kurulan ilk medeniyetler arasında bulunmaktadır. Günümüzde Bolivya, Ekvador, Meksika, Peru’ya yapılacak gezilerde tarihten izler bulunması mevcut. Tarihi bir geçmişi olması da bunu cazip kılmakta. Kadim uygarlıkların günümüzdeki görünümü bir hayli değişime uğrasa da tarih bu ülkelerde tekrar canlanabilir. Mezoamerikan, Kristof Kolomb öncesi Amerika kıtasında yaşamış olan yerlilere verilen bir isim. Bu yerliler, daha bilinen isimleri ile Aztek, Maya, İnka, Toltek ve en eskileri olan Olmeklerdir. Büyük ve oldukça görkemli uygarlıklar kurup günümüz dünyasına hayrete düşürecek birçok gizemi geride bırakmışlardır....
Tanrılar Yok Ama Tanrıçalar Olabilir
Antik Çağ'ın şafağında, on iki İyonya şehir devletinden Efesos ile Samos epey didişmişler. Samos’un denizlerdeki hakimiyeti, Efes’in Akdeniz’e serbestçe açılmasını önlemiş muhtemelen. Kültürel alanda da rekabet kıyasıya sürmüş. M.Ö. 550 yılından az önce Samoslular, tanrıça Hera’nın doğum yeri olan İmbrasios Irmağı'nın denize kavuştuğu yerde Antik Çağın mermerden ilk anıtsal tapınağını inşa etmeye girişmişler. Efes durur mu? MÖ 550 dolayında, tanrıça Artemis’in doğum yeri olan Kenkhrios ırmağının denize kavuştuğu yere mermerden görkemli bir Artemis tapınağının temelini atmışlar.
Efes’teki sonradan antik dünyanın...
İlkelin Mistik Deneyimi
Miti inceleyebilmek için, onu yaratan psikolojiyi anlamak ve en ilkel köklerine kadar inmek gerekir. Esasında mitin ortaya çıkışı antropolojinin konusudur ve bu kökeni kısaca özetlemek gerekirse işin temelinde ilkelin mistik deneyimi yatmaktadır. Ancak başlarken bugün bir anlam karmaşası sonucu çoğu kişinin aklında gerçek anlamından sapmış bir anlam ifade eden bu kavramları açıklığa kavuşturmak faydalı olacaktır.
Mistik kelimesi Yunanca "mysteria" kökünden gelir ve bugün kullandığımız dilde gizem, gizemli gibi anlamlara sahiptir. Yani mistik bir deneyim yaşamak için doğaüstü bir deneyim değil, doğaüstü olarak algılanacak bir...
Nergis Çiceği
Yunan mitolojisi insanı insana anlatan hikayelerde doludur. Büyük filozofları bağrından çıkartan bu medeniyet anlatmak istediklerini büyük kitlelere hikayelerle aktarmıştır. Bu sayede bu mitolojik hikayeler bu gün bile kimsenin kelimelere dökemeyeceğin şeyleri ustalıkla ve anlaşılır bir şekilde anlatır; tabi görmesini bilene...
Nergis çiçeği, ismini mitolojik kahraman Narcissus'tan almıştır. "Narsizm" kelimesi de aynı etimolojik kökenden gelir. Narsis'in öyküsü kısaca şöyle anlatılır: Narsis, ırmak ilahı Kephissos ile arındırıcı suların bekçi perisi Liriope’nin oğlu olarak doğar. Bir kahin, ebeveynlerine Narsis’in dünyada, kendi yüzünü görmediği sürece...
Asya Şamanlığı
Asya kıtasında binlerce yıldır devam eden şaman kültürü, hem zengin bir inanç dünyasını hem de topluma yararlı pratik sonuçların oluşmasını sağlamıştır. Gökteki ve yeraltındaki ruhlarla ve tanrısal güçlerle ilişki kuran şamanlar gündelik sorunlara çözüm getiren ve yönlendirip şifa sağlayan kişiler olarak topluma ve kişilere pratik yararları dokunmuştur. Asya toplumlarından Altay, Tuva, Teleüt, Telengit ve Kuman Türkleri bu tür görev yapan kişilere Kam, Kırgızlar ve Kazaklar Baksı, Tunguzlar, Nanaylar ve Mançular Sam veya Sama adını vermişlerdir. Şaman sözünün de bunlardan...
Hakas Mitolojisinde Kamu Diplomasisi Motifleri
İlk kez bir kavram olarak eski bir ABD'li diplomat olan Edmund Gullion tarafından, 1965 yılında Fletcher School’s Edward R. Murrow Center’in açılışı esnasında tanımlanan kamu diplomasisinden ülke yönetiminin yanı sıra, gerçek kişilerin ve hükümet dışı örgütlerinin yabancı ülkelerde yaşayan halk kitlelerinin görüş ve algısını etkileyebilmek üzere gerekli araç ve yöntemlerin kullanım süreci olarak söz edilebilir. Başka bir ifade ile, ülkelerin veya devletlerin dış siyasetleri bağlamında kültürel değerlerinin başka ülke topraklarında yaşayan toplumlara yönelik olarak tanıtılması olarak da ifade edilebilir kamu diplomasisinin rolü, özellikle küreselleşme süreciyle birlikte bir hayli artmış...
Doksanlı Yıllar Öncesinde: Canavar ve Kadın
Evreni oluşturan her şey karşıtlıkları ölçüsünde var olagelmiştir. İlk insanların pagan inanışları da günümüzde milyarlarca insanın inandığı semavi dinler de iyi ile kötü yani tanrı ile şeytanın karşıtlığı üzerine kurulmuştur. Tanrı ışık dolu, zarif, iyi olan her şeyi temsil ederken, şeytan karanlık, kaba, kötü olan her şeyi bünyesinde toplamaktadır. Her inançta kötülüğün kaynağı değiştiği gibi, kötülüğün kaynağının yardımcıları da değişkenlik göstermektedir.
Yunan sanatı estetik üzerine kurulu olmasına karşın Hephaistos, Hades, Pan gibi tanrılar çirkin denilebilecek estetikten uzak biçimler üzerine oturtulmuştur....
Kavramsal Olarak Büyü ve Büyücü
Büyü, Türk Dil Kurumu sözlüğünde doğa kanunlarına aykırı sonuçlar elde etmek savıyla başvurulan gizli işlem ve davranışlara verilen genel ad, afsun, sihir, füsun, bağı olarak tanımlanmaktadır. Eski Türk dilinde ise büyü; "bügi", "bügü" biçiminde yazılmakta, büyü anlamına gelen Almanca ve Fransızca "magie", İngilizce "magi" ve "magic" kelimelerinin kökeni de Yunanca "magus"tan gelmektedir.
Budunbilim Terimleri Sözlüğü’nde büyü, birtakım doğaüstü güçler, gizemsel sözler, kutsal sayılan nesneler aracılığıyla insanları, doğayı, doğa yasalarını etkilemek, istenilen şeyleri elde etmek için büyücülerce belirli kurallara ve tekniklere...
Aidiyet İflasının Türk Korku Filmlerinde İnşası
Toplumları bireyler oluşturur, bireyler ise toplumu oluştururken bazı gereksinimleri doğrultusunda birleşirler. Maslow hiyerarşisinde üçüncü sırada yer alan ait olma yani aidiyet bireyin diğer bireyler arasındaki ilişkisinin temelini oluşturur. Birey, ilk iki sırada yer alan fizyolojik ihtiyaçlarını ve güvenlik ihtiyacını gidermesinden sonra ait olma ve sevgi ihtiyacını karşılamak zorundadır. Bu durum da bireyin diğer bireylerle ve toplumla temasının bu bağlamda ilk noktasını oluşturur. Bireyin toplumla ve diğer bireylere temasını sağlayıp, bu ihtiyacını gidermesi sonrasında ise değer ihtiyacı ve son basamak...
Yeryüzünün Cömert Ruhu: Toprak Ana
Toprağın üretkenliği tarih boyunca bir annenin doğurganlığıyla ilişkilendirilmiştir. Topraktan varoluş mitosu İslam da dahil olmak üzere birçok inançta yer almaktadır. Ancak "Toprak Ana" kelimesinin dildeki varlığını toprağın insanın ham maddesi değil, annesi olduğu zamanlara borçluyuz. İslam teolojisinde, Prometheus mitinde ve topraktan yaratılışı konu alan mitoslarda toprak insanın bedenini oluşturur ve insanın özü olan ruh bu bedene yerleştirilir. Ancak Toprak Ana/Tabiat Ana inancının bundan farklı olduğunu belirtmek gerekir. Bu inanca göre Toprak, sadece insan bedeninin yaratıcısı değil, onun annesidir ve...
Afrika Tanrılarının Katolik Serüveni: Vodou
Geçtiğimiz birkaç yüzyıl içinde sömürgecilik ve misyonerlik faaliyetleri ile Hıristiyanlaştırılan halkların, eski halk inanışlarını güçlü bir biçimde yaşattığını gözlemlemek mümkün. Bir Aztek ritüeli olan Ölüler Günü’nün Meksika’da hâlâ yaşatılıyor olması, Kuzey Amerika yerlilerinin yetişkinliğe geçiş törenlerini kilise organizasyonlarıyla devam ettirmesi bu durumun örneğidir. Ancak Afrika kökenlilerin nüfusun çoğunluğunu veya önemli bir kısmını oluşturduğu bölgelerde eski inanışların semavi dinlerle yorumlanarak bağımsız birer din haline geldiği de görülebilir. Afrikalıların Hıristiyanlıkla etkileşimi, Hıristiyanlığın birebir benimsenmesi ile değil, İsa, Meryem Ana gibi kutsal...
Müzik (Popüler Makaleler)
Müzik ve Edebiyat İlişkisi
Müziğin edebiyat ile ilişkisini irdelemeden önce, aslında sanatın kendi içinde ciddi olarak yapısal bir bağlantı ağı olduğunu söylemeliyiz. Her sanat alanı kendini bir başka sanat alanı ile besler. Sanatın kendi içindeki ilişkisini hiyerarşik olarak da ayırmak mümkündür. Gerçi bu ilişkinin hiyerarşisi nereden baktığınıza göre değişir. Arthur Schopenhauer müziği sanat hiyerarşisinde en üste koyar. Ona göre müzik ontolojik olarak katarsis görevi üstlenmiştir. Schopenhauer’e göre müzik önem ve değer açısından diğer sanat dallarını aşar. Çünkü müziğin yapısal özelliği, metafizik bir karakter...
Protest Müziğin Babası Kim?
Geçen yıl Martin Luther'in Hristiyanlık dininde yaptığı önemli reformların beş yüzüncü yıl dönümüydü. Bu konuda onlarca kitap yayımlanıp, sergiler açılıyor. Luther, Katolik Kilisesi'nin birçok öğretisine karşı çıkmış, İncil'i Almancaya çevirerek Avrupa'yı modern dünyaya taşımıştı. Fakat Luther'in siyasi ve dini mirası Avrupa'yı hala titretiyor iken onun müzikteki katkıları daha az biliniyor. Aslında müzik Luther'in ideolojisinde önemli bir yer tutmuş ve ölümünden sonra da radikal şarkıcıları teşvik etmişti. Onun popüler müzik tarzı ile günümüzdeki protesto hareketleri arasında bağlantı yok mu?
1517 öncesinde...
Fantastik ve Sihirli Melodiler
Fantasy, 16'ıncı yüzyılda belirginleşmiş emprovizasyonun baz alınarak oluşturulduğu bir müzikal fikirdir. Fikir derken hayal gücüne de vurgu yapıyoruz. Barok dönemde de romantik dönemde de fantasy'e rastlarız. Bu fikirler çoklu pasajların çoklu duygu biçimleriyle iç içe geçtiği bestelerdir. Ama fantazyayı besteleyen müzik ile fantasy birbirlerine ne derecede uyacaktır? Müzikal form ile besteyi dolduran fikir ve bestenin yönlendiği konu arasında belirgin bir ayrım yapabilir miyiz? Yoksa fantastik müzik doğal olarak yönlenmesini başka mecralardan ödünç aldığı öğelerle mi belirleyecektir? İşte, bu soruların bizi bir kez daha...
Dark Ambient Sinematik Referans Mı, Anlatı Mı, Dil Mi?
Dark ambient, ses kirliliğini, gürültüyü, ve de sessizliği bir sinema kadrajının içine yerleştirmek gibi bir çaba sarf etmemelidir. Aksine her ne kadar kimi zaman kendini sinematik olarak adlandırmayı yeğlese de, dark ambient müziğin bir imgelemi de yoktur. Bu sanat biçimi kendi mikro-anlatısını, arkasına meta-anlatıları almadan ifade etmeyi başarmıştır. Elektronik verilerin hiperrealize ettiği bir düşünce yapısı olan dark ambient müziğin, postmodern sürecin içinde belli başlı bir diğer sanat yapıtının ya da biçiminin içine hapsolmaması gerekir.
Neo-klasisizmin içinde kendini yeniden üretebilen dark ambient'ın daralttığı bir imge dizini bulunmamaktadır;. bu anlatı sabit imgeler diziminin sınırları altında...
Müzik Endüstrisinde Yapay Zekanın Rolü
Her yenilik beraberinde birtakım soruları ve sorgulamaları getiriyor. Yıllardır araştırma laboratuvarlarında birikenler, önce robotlar “bakın neler yapıyor” videolarıyla sosyal medya duvarlarımızda yer alırken, yapay zekânın hem sanatla hem de endüstriyel hayatla yakın temasa geçmesi ile artık gündelik yaşamımızda da karşımıza çıkıyor. Aslında yapay zekâ 1950’li yıllardan bu yana müzisyenlerin faydalandığı bir araç. Fakat yapay zekâ ile müzik üretimi daha çok deneysel müzik sahnesinde kendisine yer edinirken, son yıllarda müzik endüstrisindeki dev prodüktörlerin yapay zekâya yatırımlarının artması ile ticari müzikte...
Kitleler Üzerinde Müziğin Etkisi
Müziğin önemini asırlar önce tespit etmiş olan bilim insanları, filozoflar, müzikologlar; kitleler yozlaşmasın, hatta daha etkileyici müzik üretsinler diye hem uyarılarda hem de tavsiyelerde bulunmuşlar. Bu tavsiyeleri ve müzik alanında yapılan sayısız çalışmaları alt alta koyduğumuzda, müziğin kitleler için ne denli önem arz ettiğini çok daha iyi anlayabiliyoruz. Aynı yaşam alanlarını paylaşan kitlelerin, mutlu bir yaşam sürdürebilmeleri için, ortak değerlere ihtiyaçları vardır. Müzik, kitlelerin inşa ettiği ortak değerleri ayakta tutan köşe taşlarından biridir. Müziğin kitleleri, kitlelerin de müziği etkileme...
Kent Metaforu
Yaşadığımız şehrin sesinin ne olduğunu merak edenlerin sayısı oldukça azdır diye düşünüyorum. Gerçekten bu şehir bizlere nasıl sesleniyor ve şarkılarını nasıl söylüyor? İstanbul, dünyada iki kıtaya yayılmış tek şehir. Ne yazık ki, bu şehir kendi müziğini üretmekten yoksun. Şehir kavramına yüklediğimiz anlam, kırsal coğrafyanın karşıtı ile eşdeğer. Kentin içinde olmasına rağmen dışarıda olan, burada yaşamasına rağmen yabancılık hisseden kentli sayısı oldukça fazla. Kentli olmak, şehirli olmak her şeyden önce bileşke bir anlama gönderme yaparken tarihi derinliği olan sınırlar içerir....
Müziğin Öncüleri
Müzik tarihi dediğimizde aklımıza yayınlardan edindiğimiz bilgilerin çerçevesindeki olaylar gelir. Tarih, yazılanların bize sunduğu, taraflı belgelerin derlendiği derin ve geniş alanın sadece bir boyutudur. Müzik tarihinde yazılanların yanında, seslendirilenler de olduğu için bazen yorum kısmını bizler yapma şansına sahibiz. Tıpkı Şeref Bigalı’nın resimleri hakkında konuşma, yorum yapma özgürlüğümüzün olması gibi. Nasıl bir yorum yapar isek yapalım, bazı eserler, besteciler, olaylar tüm çıplaklığı ile karşımızda durur. Bunlardan biri şüphesiz Dimitri Şostakoviç’tir. Kendisi ile ilgili müzikoloji ve siyasi alanda çeşitli yorumlar...
Disco Folk
İlkokula başladığım zaman tutulmuştum müzik sevdasına. Müzik dinleme olanağımızın çok kısıtlı olduğu o dönemlerde, bırakın köyleri, şehirlerde bile müzik çalar aygıtlara sahip olanların sayısı fazla değildi. Gramofonlar ve daha sonra gelen plak çalarlar çok lükstü. Köyde ise müziği duyup, dinleyebileceğimiz tek müzik kaynağı sonradan TRT olan Ankara Radyosu’ydu. O radyodan; haberlerin dışında, radyo tiyatrosu, Yurttan Sesler, solo-koro şarkılar ve solistlerin konserleri yayınlanırdı. Köylerde ve hatta çoğu ilçelerde elektrik yoktu ve radyoların arkasında koskoca bataryalar vardı. Büyüklerden biri, "batarya bitecek"...
Ayık ve Sarhoş: Yüksek Sanat ve Kült Üzerine Deneme
Yüksek sanat olarak hayat pratiğinden uzaklaşmış ve içi doldurulmayan, çalışılırken iyice kurumsallaşmış olan tür ile sanatın içeriğinin bağımsızlaşarak kültleşen yapısı, tarih sahnesinin şartlarında avangarda varana dek hep sosyal/tarihsel/kurumsal yapılar içinde tartışılmıştır. Şayet kültün en belirgin gereksinimi tapınma eylemi ise, kült bu eylemi ilk etapta sanatın ayinsel bağından başlayarak ta Walter Benjamin’in ikili bir sonuç üzerinden bahsettiği halesini kaybedene kadar yaşadı. Popüler kültürün ve eğlence sektörünün pazarlama stratejilerine kadar girmiş olan günümüz popüler kült sanat kavramı için bu denli bir...
Sufizmin Müzik ile İlişkisi
İslam dini içinden ortaya çıkan sufi düşünce sisteminin Pakistan’daki ibadet müziği kavvalidir. Sufi kelimesi, tasavvuf kelimesine kaynaklık eder. Tasavvuf, sözlük anlamı ile yün giyen ve beyaz giyen olan “sufi” kelimesinden türemiştir. Fakat, bu kavramlar bazen aynı anlamda kullanılır. 8'inci yüzyılda İran topraklarında tohumları atılan sufi inancı, Hindistan ve Pakistan’a kadar yayılmıştır. Sufiler, fakir fukara diye de bilinirler. Fakir denme nedeni, maddi benliklerinden ve dünya nimetlerinden uzaklaşmalarıdır.
12'inci yüzyılda Hindistan’a kadar uzanan gezileri ile Kwaja Muen Ud Din Chisti, dokuz milyon insanı...
Karakter Özelliklerinin ve Yaş Gruplarının Müzik Zevkine Etkisi
On iki ya da on üç yaşlarımdayken şarkı listelerimin vazgeçilmezleri hard rock ve metal parçalardı. Ev içinde yüksek sesle dinlediğim şarkılar, kendimi ifade etmeyi bilemediğim her metrekareyi dolduruyordu. İfade etmeyi bilemediğim duygularım ve giderek genişleyen duygu haznem ile nasıl başa çıkacağımı da bilmediğim için işler daha da karışıyordu. Şimdi ergenlik dönemime sevgilerimi ve şefkatimi göndermekten başka bir şey elimden gelmiyor. O geçiş dönemini anlamlandırmaya çalışmak halen boyumun ölçüsünden bir hayli büyük. Kendi seçimlerimizi yapmanın ya da yaptığımızı sanmanın verdiği...
Müzikbilim
Müzik, sosyal olgu ve kültür bağımlı bir sanat alanıdır. Sanat alanı olmasına rağmen toplumsal bağı nedeniyle aynı zamanda bilimdir. Müziğin sanat ve bilim oluşu yönelimlerimizde ikircikliğe neden olur ve objektif eğitimli olunabildiği gibi subjektif eğitimli de olmak söz konusudur. Subjektif eğitimli olarak müziğe yönelmek, müzik araştırması yapmaya çalışmak, araştırmacıyı kültürel değerlerin öznesi yapar ve yanlış saptamalara neden olur. Objektif eğitimde ise araştırmacı, kültürün nesnesi konumundadır.
Toplum içinde birey olarak bağımlılık-bağımsızlık sınırını keşfeden, bunun ayrımına varan, çelişkisini yaşayan sanatçı ve bilincidir....
Müziğin Kitlesel Boyuttaki Yolculuğu
Müziğin hızla el değiştirmesi ve evrimleşmesi elbette sadece müzik satışlarını değil, müzik dergisi satışlarını ve piyasanın farklı kollarını da etkiledi. Dinleyici müziğe kolay ulaşabildiği gibi müzik yazılarına da artık bir tıkla ulaşabiliyor. Kitleler artık diğer birçok alanda olduğu gibi müziğe de pek fazla yatırım yapmak istemiyor. Geçmişte gerek savaşlar gerekse savaşılması gereken hastalıklar ve yokluğun üst seviyede olmasından dolayı kitleler her daim tutumlu olmak zorundaydılar. Günümüzde ise medya ve kapitalist sistemin gelişmesiyle insanlar tüketmeye her zamankinden daha fazla yatkın...
Kahramanın Psikedelik Yolculuğu: A Saucerful of Secrets
Eğer en sevdiğim Pink Floyd albüm sıralaması yapıp, onları bir tarot kartına benzetecek olsaydım, sıralamamın bir numarasında olan "Dark Side Of The Moon"dan önce, sıfır numaraya yerleştirdiğim ve aslında çok sevdiğim "A Saucerful of Secrets" albümü yer alırdı. Bir numaradaki "Dark Side of The Moon" destedeki büyücü kartıysa, sıfır numaraya yerleştirdiğim "A Saucerful of Secrets" ise aptal kartına denk gelir. Bildiğiniz üzere, tarot destesindeki bir numaralı kart 'büyücü', sıfır numaralı kart ise 'aptal' olarak ifade edilir. Dark Side of...
Psikoloji (Popüler Makaleler)
Akıl Yürütme ve Karar Verme Mekanizmaları
Akıl yürütme ve karar verme mekanizmalarımızı anlamada beyin taramaları ve hayvan deneylerinin ön plana çıktığını görmekteyiz. Beynimizde görme, işitme, hareket gibi fiziksel faaliyetleri kontrol eden özelleşmiş bölgeler olmasından yola çıkarak hafıza, karar verme, algılama gibi zihinsel faaliyetlere ayrılmış bölgeler olup olmadığını belirlemek öncelikli yapılacak şey. Araştırmalar karar alma sürecinde prefrontal korteksin ön plana çıktığını ve etkin olduğunu göstermekte ve yine de akıl yürütme ve karar mekanizmalarını, prefrontal kortekste elektrik titreşimlerine indirgemek o kadar da kolay olmuyor.
Nöronlar deneyimleri, bilgileri taşıyor...
Hemingway’in Tetiğini Annesi Mi Çekti?
Erkeklerin ilk tanıdığı kadın anneleridir. Erkeğin hayatındaki bu ilk kadın figürü ile sürdürdüğü ilişki daha sonra hayatına girecek diğer kadınlar içinde kaba taslak bir şablon olacaktır. Annesi ile göbek bağını kesememiş bir erkek kadınlarla, annesinin hayalet otoritesi üzerinden diyalog sürdürmeye çalışır. Annesinin himayesi ve onayı olmadan kendini eksik sayan erkek çocuk, adamlığa geçtiğinde de bu otoritenin görünmez ipleri ile sağa sola çekiştirilmeye devam edecektir.
Erkek çocuk şanslıysa, baskın ve kişiliğine tamamen sızmış bir anne yerine bireysel gelişmesine destek sağlamış, ikisinin de...
Uzaktan Eğitim Yüzyüze Eğitimin Yerini Tutar Mı?
Uzaktan eğitim tabirini uzun zamandır duyuyorum. En başından, uzaktan eğitim denildiğinde kasıt edilenin ne olduğunu netleştirelim. Arama sonuçlarında en üst sıradan çıkan tanımda şu şekilde açıklamışlar: "Uzaktan eğitim, fiziksel olarak öğrencilerin bulundukları yerlerde olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkânlarından yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin bir internet ortamında eşzamanlı ya da eşzamanlı olmadan değişik şekillerde ders işledikleri, planlı bir öğretim şeklidir."
İlginç bulduğum nokta ise, uzaktan eğitim denilen şeyin yeni bir kavram olmadığı. Gerçekten de tarihte öğrenciler ve öğretmenler birbirleri ile aynı noktada olmadan...
Aidiyet Dürtüsü ve İnsan Halleri
"Aidiyet" kavramı sözlük anlamı ile oldukça basit bir kelime gibi duruyor olabilir. Kime sorarsanız sorun mutlaka kafasında bir şeyler belirir; mamafih bu kelimenin tarif edilmesi ya da kişiler için ne anlama geldiğinin açıklanması istendiğinde durum biraz karışabilir. En azından benim için öyle oldu. Eğer sizlerin de kafası bu kelimenin açıklanması hususunda benim gibi karışıksa, olayı sadeleştirmek adına aidiyet teriminin sözlüklerdeki açıklamalarını paylaşayım: ait olma, bağlantısı bulunma, ilişkisi olma, hukuk literatüründe yerini almışken, sosyal bilgiler için kelime, benzer ve biraz daha...
Bahşişin Abnormal Etkileri
Bahşişin 16'ncı yüzyılda İngiltere'de başladığı söylenmekte. Hikaye de şöyle; gece bir evde misafir kalanlar, ev sahibinin hizmetçisine para bırakırmış. Ve böylece bahşiş ilk olarak o zaman devreye girmiş. Tabii, bahşiş verme her zaman ekonomistlerin ilgisini çeken bir konu oldu. Hiçbir yasal zorunluluk olmadan, insanlar neden kendi çıkarlarına ters düşecek şekilde gereğinden fazla para ödemeye yönelten şey ne? Bu uygulama İngiltere'den bütün dünyaya yayılmış, ama uluslararası seyahat eden herkes bahşiş konusundaki genel eğilimin ülkeden ülkeye değiştiğini fark etmekte.
ABD'de garsonlara yüzde...
Püriten Ahlak ve Toplumsal Etkileri
İnsanı hayvandan ayıran en önemli özelliği kültürel yapısı, kollektif bilinçaltı oluşturarak kültürel miras bırakmasıdır. Bin yıl önceki örümcek, yuvasını nasıl yapıyor ve nasıl yaşıyorsa, şimdiki örümcek de aynı şekilde yaşar. Ancak insan bin yıl öncesi gibi yaşamamaktadır. İnsanoğlu bilgi ile gelişir, inanç ve kültürle yaşamını şekillendirir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında biri Fransa’da, diğeri Japonya’da iki çocuk ormanda kayboluyorlar. İleriki yıllarda bu çocuklar ergenlik dönemlerinde nihayet bulunuyorlar. Konuşma öğrenmemiş, insanca yaşamayı öğrenmemiş bu gençlere insanlık değerleri öğretilemiyor. Bu olay tıp literatürüne...
Sanatla İyileşmek
Sanat terapisinin tarihçesi oldukça eskilere dayansa da toplum içerisinde yaygınlık kazanması yaşadığımız günlere tekabül ediyor. Hastaların ortaya koyduğu sanatsal ürünler üzerinden yapılan değerlendirmeler ilk kez 1870'li yıllarda yapılmış. Özellikle İkinci Dünya savaşının akabininde yaşanan ağır bireysel travmaların çözümünde de yer yer kullanılan sanat terapileri Sigmund Freud ve Carl Gustav Jung gibi isimlerin de kavrama ilişkin farklı yaklaşımlarıyla bugüne dek ulaşmış. Sanat terapisinin Türkiye ayağında ise ilk çalışmaları Prof. Dr. Kazım Dağyolu’nun yaptığını görüyoruz. Dağyolu’nun izinden giden Prof. Dr. Süleyman Velioğlu ise çalışmalarını 1957'den beri yönetilmeye devam...
Yaratıcılık Nedir?
Yaratıcılık nedir? Ve bazılarımızın diğerlerinden daha yaratıcı olmasını sağlayan asıl şeyin sebebi ne olabilir? Yaratıcı olabilmek için yüksek bir zekaya mı sahip olmak gerekir? Yoksa yaratıcılığın ruhsal rahatsızlıklar ile bağlantısı var mı? Yaratıcılık, sorunlara, bozukluklara, bilgi eksikliğine, kayıp öğelere, uyumsuzluğa karşı duyarlı olma; güçlüğü tanıma, çözüm arama, tahminlerde bulunma ya da eksikliklere karşı denenceler geliştirme, bu denenceleri değiştirme ya da yeniden sınama, daha sonrada sonucu başkalarına iletmektir. Böylece bir ölçüde yaratıcı olduğu ve yaratıcılığın geliştirilebileceği kabul edilir. Peki, bizi...
Geçmiş, Şimdi ve Gelecek
Hayat yolculuğumuz yaşamın sonuna kadar devam eder. Bu yolculuğa nasıl başladığımız ve nasıl devam ettiğimiz çok önemlidir. Havighurst’a göre yaşamımızın her bir döneminde başarılması gereken bazı gelişim görevlerimiz vardır. Anne karnında başarmamız gereken şey, anne karnına tutunmayı ve dokuz ay orada sağlıklı bir şekilde kalabilmeyi başarmaktır. Doğumdan sonra ise nefes alarak hayatta kalabilmeyi başarabilmektir. İlk görev sonrasında yaşamın temel gereksinimlerini peşi sıra gelir. Daha sonraki çocukluk döneminde ise okuma yazmayı, arkadaşlarıyla ilişkiler kurabilme ve sürdürebilmeyi başarabilmek gibi. Ergenlik dönemi...
İçgüdüsel Nüanslar
Bireysel kaygılarımızın çift başlılığı tekil problemlerimizin gün yüzüne çıkması ile alakalıdır. Eğer herhangi bir sebep ile ikili ilişkilerimizde bireysellik kanunları gizlenip, duruyor ise, kilit kısmında mutlak bir yanlışlık vardır. Ki kati suret ile tekil düşünme kötü bir şeydir demiyorum, ama periyodik olarak kendini yineleyen ve hakeza sorun doğuran bireysellik, ikilemi yaratan asıl olgu yanılsamasıdır.
Günümüz problemleri, kişisel hayat tercihleri, ideoloji çeşitliliğimiz ve elbette her an değişen çağ gereksinimleri sonucu değişkenlik gösteren fikri aidiyet esaslarınca, hayatın çeşitli kulvarlarında son hız ile...
Anın Benlikleri
Kişi durur, bilinçaltında ve fiziksel olarak kendini o anda sabitlemeye çalışır. Bu anı, içinde bulunduğu şu anı, kendiyle birlikte durdurup, zamanın ilerlemediği bir anda kalmak ister. “Keşke şu anı durdurabilsem ve bu durdurduğum anın içinde yaşayabilsem,” gibi hisseder. Ama zaman geçecektir ve kişileri bir sonraki zamanlarına, benliklerine ekleyecektir. Durdurulmaya çalışılan zamandakiler şu anı oluştururken geçmişin bir parçası haline gelecektir. Günümüz, ta ki olmayana kadar dün olacaktır. Anın bir sonraki anına her geçişinde, kişi bir önceki halini öldürüp içinde yaşatıyor...
İnsanlığın Mütemmim Cüzü: Kötülük
İyi ve kötü karşıtlığı toplumdan topluma değişen ve kültürden kültüre farklılaşan bir göreceliliğe sahip olmasına karşın insanlığın ortaya çıkışından beri var olan, tarih boyunca onunla birlikte sürüklenip gelişen ve karmaşıklaşan evrensel bir olgudur. Görünüşte herkesin iyinin tarafını tuttuğu bu mücadeleyi kavrayabilmek için kötülüğü anlamak, kötülüğü anlamak için de insanı mercek altına almak gerekir. İnsan da diğer tüm canlılar gibi hayatta kalma içgüdüsünün peşinden gider. Bu yolda ilerlerken hayatta kalmasını sağlayacak koşulları en üst düzeyde sürdürülebilir kılarak istikrara ulaşmak ve...
Gürültülü Birliktelikler
İlişki sorunları son çeyrek yüzyılda terapiye en sık getirilen soruna dönüştü. Korkutucu seviyeye erişen boşanma oranları, eş/sevgili cinayetleri, evlilik dışı ilişkiler, aldatılmanın sarılamayan yaraları diye uzayıp giden bir sorun listesi ile karşı karşıyayız. İlişki sorunu ile gelenlerden en sık duyulan şikayetlerden biridir günümüz çağı!
Kapitalizm insanlığa önce yeni ihtiyaçlar, arzular sundu. Ardından ise bu ihtiyaçları giderecek metaları ortaya çıkararak ilişkileri çaresizce kapitalizmin kurbanları arasına kattı. Duygusal ilişkilerde sevginin yeni ölçüm aracı gün içinde atılan mesaj sayısı, telefonlaşma sıklığı oldu. Bu...
Antisosyal Kişilik Bozuklukları
Genel anlamda düşünüldüğü zaman yaşayan tüm insanlar aynı insan doğasına sahiptir. Hepimizin bedeni, aklı, duyguları ve düşünceleri vardır. Bunun yanı sıra insanları birbirinden ayıran; onları eşsiz ve kendine özgü olmalarını sağlayan özellikler dolayısı ile hiçbir insan tamamı ile başka bir insan ile benzer olamaz. Geniş bir tanımla düşünmek gerekirse insanlardaki bu bireysel farklılıkların tümünü kişilik özellikleri olarak tanımlarız. Ve bu kişilik özellikleri kalıtımsal ya da öğrenilmiş olabilir. Ancak kişiliğin en büyük özelliklerinden biri de esnek olmasıdır. Yani kişinin yaşadığı...
Sosyal Kaygı ve Fobi
Sosyal kaygı ve sosyal fobi genellikle aynı anlamlarda kullanılsa da, birçok kişi aynı sıkıntıyı yaşıyor olmak ila birlikte bu durumun hayatlarını ne kadar etkilediğinin farkında olmayabilir. Sosyal kaygı psikolojik destek alınması durumunda rahatlık ile üstesinden gelinebilecek ve sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.
Korku ile fobi arasındaki farka baktığımızda en önemli noktalardan birisi, fobideki tepkinin mantıklı bir sebep ile açıklanamaz olmasıdır. Örneğin, bir kişiyi çocuk iken köpek ısırır ve kişi köpeği her gördüğünde tedirgin hisseder, bazen de vücudu tepki verir. Fobide ise kaygının...
Röportaj (Tümü)
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Ediz Hafızoğlu
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin beşinci konuğu müzisyen Ediz Hafızoğlu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Tayfur Aydın ile Sinemanın İzinde
Türkiye, çevresel şartlar ve jeopolitik açıdan komplike olmasının yanı sıra, çok uluslu bir yapıya sahip. Bu ülkenin tüm insanları diğer ülke vatandaşlarından farklı olarak türlü sebeplerle harmanlanan bir yaşantıya sahip oluyor. Sahip olduğumuz farklılıklar bizi biz yapan etkenleri doğururken, bu toprakların bize sunduğu şeyler ise hiç kuşkusuz bu çeşitlilikten de kaynaklanıyor. Bugün ülkemizdeki bu çeşitliliğin sinemadaki varyasyonlarından birine odaklanacağız.
Senarist, yönetmen ve yapımcı olarak kaliteli işlerin altına imzasını atan Tayfur Aydın ile Komplike için gerçekleştirdiğimiz bu söyleşide; yakın bir zamanda...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Hakan Başar
İlk konserini henüz on yaşındayken veren, Türkiye’nin en genç caz piyanisti Hakan Başar ile bir röportaj gerçekleştirdik. Daha önce İstanbul Caz Festivali, İzmir Avrupa Caz Festivali, Akbank Caz Festivali ve EFG Londra Caz Festivali’nin de içinde bulunduğu önemli festivallerde yer alan Başar, London Jazz News’dan Mike Collins’ten de performansı ile tam not aldı. Chick Corea ile çalışma fırsatına da erişen Hakan Başar’ın tanıştığı isimler arasında önemli caz müzisyenlerinden Ron Carter, Russell Malone, Eddie Gomez ve Donald Vega bulunuyor. Henüz...
Reklam
Sinema (Popüler Makaleler)
Beni Takip Et Kamera: Elephant
Doğayı görüp anlamlandırmaya çalışma isteğinin, bir süre sonra insanlar için ilgi odağı olmaktan çıkan bir şey olduğu görülmektedir. Belki de bunun nedeni doğada olup bitenlerin bir döngü halinde kendini tekrarlamasıdır. Günler, mevsimler belirli aralıklarla aynı şekilde ortaya çıkar. Bunun vazgeçilmez sonucu insan merkezli bir dünya algısı mıdır? Jean-Louis Baudry, optik aygıtın gelişim sürecini geomerkezci bir görmenin insan merkezli görme biçimine dönüşmesiyle açıklar. Dolayısı ile kameranın yansıttığı görüntüler de insan odaklıdır. Başka bir deyişle kamera, kaydettiği görüntüleri, o görüntüleri izleyen...
Süper Kahraman Filmlerinde Kurulan Ekip Temsilerinin Kitle Kültürü Üzerine Etkisi ve Hedef Kitle Stratejileri
2017 yazında düzenlenen D23 Expo panelinde Marvel Studios’un yöneticisi Kevin Feige, Robert Downey Jr.’ı namıdiğer Demir Adam’ı ‘‘her şeyi başlatan adam’’ olarak takdim eder. Feige verdiği bu demeçte 2008 yılına işaret etmektedir. Süper kahramanların tekrar popülerleşip sinema salonlarında geniş yer bulması 2000’li yılların başından günümüze kadar gelen süreçte hissedilmiştir. 2008 yılında vizyona giren “Demir Adam” filmi gişede hatırı sayılır bir başarı elde ederken Robert Downey Jr. Tony Stark karakteriyle seyirci gözünde özdeşleşir. Marvel’ın “Demir Adam” filminden sonra uzun vade...
Andrey Tarkovski: Şiirin Sineması
1917 Bolşevik İhtilali’nden sonra Rus sinemacılara geniş imkânlar tanındı. Özellikle 1920-1930 yılları arasında Sovyet sineması kendisini dünya sahnesinde kabul ettirmiş ve Rus sineması çağının en önemli gösterimlerine sahne olmuştur. Vertov’un Kameralı Adam filmi, Eisentein’in Grev, Potenkin Zırhlısı, Pudovkin’in Ana filmi filmler devrimin propagandasını yapmıştır. Sinemada devrim niteliği taşıyan kurgunun teorik hale gelmesiyle bu dönemin Rus sinemacıları tarafından geliştirilmiştir.
Sinema şirketlerinin hızla devletin eline geçmesiyle birlikte Sovyet sineması kendi film stüdyolarını kurmuştur. Sovyetlerin politik anlayışını yansıtan yönetmenler yetiştirilmeye başlanmış bu da...
Erotik Mi, Nevrotik Mi: Tutku Oyunu
Kaleydoskoplara bayılırdım çocukken. Hani şu iç yüzeyi kırık aynalarla ve renkli camlarla kaplı çiçek dürbünleri... Gözünüzü dayar çevirirdiniz ve dünyanız değişirdi. Işığın yansıdığı yüzeyler, hayal gücünüzü harekete geçirecek farklı biçim ve renklerde yüzlerce mucize kapı açardı önünüze. François Ozon, son filmi Tutku Oyunu’nda, kadın kahramanı Chloe’yi işte böyle bir tür kaleydeskop gibi kullanıyor. Bernardo Bertolucci’nin sinema salonları için söylediği: “Zifiri karanlıkta bir boşluk… Rahim gibi!” benzetmesini Ozon bir basamak daha öteye taşımış. Filmin daha ilk sahnesinde kadının cinsel organından başlayıp...
Suçluluğun Gençlik ve Yaşlılık Hâlleri: Julieta
"Julieta bir Pedro Almodóvar filmi mi?" diye sorabilir seyirciler Julieta'nın seyri boyunca. Filmin ilk birkaç sahnesinde “Bir Almodovar Filmi" ile karşı karşıya olduğunun ayırdına varsa bile, sahneler ilerledikçe bir Almodóvar filminden yer yer uzaklaşmaya başladığına ilişkin güçlü belirtiler ağırlığını hissettirebilir. Tam da bu noktada seyirci, izleme deneyimiyle ilgili ilginç bir karar vermek durumunda kalabilir: Julieta'yı dram türüne ait bir film olarak mı, bir Pedro Almodóvar filmi olarak mı seyredip değerlendirmeli?
Bazı yönetmenler vardır ki, filmografileri boyunca itinayla inşa ettikleri tarzları,...
Soğuk Savaş Hollywood’unda Amerikan Solunun Tasfiyesi
Soğuk Savaş dönemi Hollywood'undaki politik atmosferi kavramak için; Cumhuriyetçi Parti'nin senatörü 1947 ile 1957 yılları arasında görev yapan Joseph McCarthy'nin çoğu önemli aydın, bilim adamı ve sanatçıyı komünist olmak ile suçlayarak giriştiği temizlik politikası ile Temsilciler Meclisi tarafından kurulan; Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi, HUAC'ın yüzlerce aktör, aktris, senarist ve yapımcıyı aynı sebeple fişlemesi, fikir verici iki hazin gelişme olarak tarihlenebilir. Yale Üniversitesi'nden Ralph Brown'un tahminine göre senatörün aktif olduğu dönemde tahminen on bin kişi işini kaybetmiştir. Özellikle 1940'lı yılların...
Kitle Kültürü, İdeoloji ve Sinema
Coğrafyanın sömürgeleştirilmesi eski imparatorlukların yayılmacılık girişimlerinin sonucuyken; bayrak, para, anıtlar gibi unsurlar hâkimiyetin simgesi konumundaydılar. Ancak günümüzde coğrafyaların sömürgeleştirilmesinin yanı sıra zamanın sömürgeleştirilmesi de söz konusu olmaktadır. Teknolojinin gelişmesi, askeri uyduların varlığı, teknolojiye hâkim olanın egemenliğini küresel anlamda ilan etmesini sağlamaktadır. Bilimkurgu filmleri gibi yapımlarla geçmişe bakışımız, tarihsel belgelerin medyadaki yansımalarıyla belleklerimiz toplumsal olarak bir yeniden kurgulanmaya sürüklenmektedir.
Toplumda yaşayan bireylerin gerçekliği anlamlandırmada kullandıkları araçlar, egemen ideoloji ya da kendilerini içinde gördükleri grubun ideolojisi ile biçimlenmektedir. Günümüz toplumlarında ana ideoloji,...
Balina Sırtındaki Kızın Hikayesi: Whale Rider
Savaşçılık, Maori toplumunda önemli bir yere sahiptir. Bu durum ister istemez ataerkil bir düzenin ortaya çıkmasına ve kadınların geri plana atılmasına yol açmıştır. Ancak savaşçı sıfatını edinebilmek için de ciddi anlamda çaba göstermek gerekir. Buluğ çağına gelen her erkek, çeşitli seremonilerle yetişkinliğe geçiş yapar ve toplum içerisindeki konumları bu dönemde gösterdikleri becerilere göre belirlenir. Bununla birlikte kimin lider olacağını da tanrılar belirlemektedir. Lider ana rahmine düştüğü andan itibaren seçilmiştir ve tanrılar bunu çeşitli alametlerle halka duyururlar. Elbette tanrılar bu...
Tebeşirden Kasaba: Dogville
Dogville, bir giriş ve dokuz bölümden oluşmaktadır. Çekimler için kullanılan büyük plato, üzerinde evleri, maden ocağı, tarlası, köpek kulübesi olan bir alanı kaplar. Tüm bu yapıların sınırları ise tebeşiri andıran beyaz bir boyayla çizilmiştir ve üzerlerine ne olduğu yazılmış şekilde karşımızdadır. Filmin açılış sahnesinde, tepe açıdan genişçe tüm kasabayı gördüğümüz ve giderek yakınlaşan bir kamera hareketiyle tabanında “Edison’s House” yazan bir eve kasabadan bahseden bir anlatıcı eşliğinde gireriz. Duvarlar, çatı ve kapılar izleyiciler için yokken, karakterler için vardır. Bu...
Korkuyu Sahnelemek
Dehşetlerin sahneye taşındığı korku tiyatrosu, günümüzde sinemaya oran ile daha yapılması zor olarak kabul edilen ve buna bağlı olarak seyirciyi etkileyemeyeceği düşünülen bir türdür. Bazı örnekleri hala sahnelenmektedir, hatta ülkemizde de seyirci bazı örneklerini seyretme imkanı bulabilmiştir. 2014’te gerçekleştirilen 19'ncu İstanbul Tiyatro Festivali'nde Polonya’dan Grzegorz Jarzyna’nın yazıp yönettiği “Nosferatu” oyunu, Türkiye’den Tiyatro Akla Kara’nın sergilediği Savaş Özdural’ın oyunlaştırıp yönettiği “Drakula” oyunu ve 2016 yılında Çolpan İlhan & Sadri Alışık Tiyatrosu tarafından Nick Dear’ın Mary Shelley’in meşhur romanından oyunlaştırdığı, Selen...
Blair Cadısı Diriliyor: Zamanın Döngüselliği, Hareketin Doğrusallığı
Metnin Mirası
Buluntu görüntüler deşifre edildiğinde, bu deşifre edilenler sadece bir temsil değil, aynı zamanda tüm hikayeyi kapsayan bir süreçtir. The Blair Witch Project’in hem ticari hem de sinematik başarısı, bellek ile onun sunumu arasında yer alan ve el kamerasının tanıklık edemediği şeylerin hem gerçekliği hem de orada yaşanmış olan şeyin devamlılığı açısından bir alavere yaratıyordu. Korku janrının post-modern temsilleri bir canavarı bir bütün olarak göstermek yerine parçalara bölünmüş şekilde sunarak bir mitin bellekteki bütünlüğünü sağlamaktaydı. Gerçeklik ve onun temsili arasındaki...
Yeni Nesil Türk Sinemasında Kadının Yeri
Clarissa P. Estes’in “Kurtlarla Koşan Kadınlar” adlı kitabı güçlü kadının adeta yol göstericisi niteliğindedir. Son zamanlarda yeni nesil Türk sinemasına göz atmam gerekti. Tabii yeni nesil Türk sineması diyerek bütün bir sinemayı kastetmiyorum. Bu kümede yaptığım senaryo incelemeleri sonucunda sadece romantik komedi filmlerini tartışacağız. İşte bu noktada “Kurtlarla Koşan Kadınlar” kitabı bizim yardımcımız olacak.
Bu konulara kafa yorarken, geçtiğimiz haftalarda önüme bir araştırma şeması düştü. Hatta birçoğunuzun önüne düşmüş olabilir çünkü bu şema kadının Türk televizyonundaki yerini ve davranış biçimlerini...
Tony Manero Film İncelemesi
Pablo Larrain’in 2008 yılında çektiği, Post Mortem (2010) ve No (2012) ile birlikte Pinochet Üçlemesinin ilk halkasını oluşturan Tony Manero filminin incelemesi yapılacaktır. Tony Manero ismi, sinemaseverlere John Travolta’nın 1977’de John Badham’ın yönettiği Cumartesi Gecesi Ateşi filminde oynadığı baş kişinin ismi aynı zamanda. Peki Larrain’in Pinochet anlatısı ile John Travolta arasındaki ortak özellikler ya da daha doğru bir ifade kullanmak gerekirse, ikisini yakınlaştıran unsurlar nelerdir?
İncelemeye ayrıntılı bir şekilde devam etmeden önce, Larrain’in filminin baş kişisi olan Raul Peralta ile...
Erkek Korku Kahramanı, Kadın Korku Nesnesi: Shining
"Shining" filmi üzerinden kadının korku sinemasındaki yerini Wendy karakteri incelemesi ile ele alacak olur isek, Wendy’in kendisini kocası Jack ve oğlu Danny ile tanımlayan, onların arzuları için elinden geleni yapan, otuzlu yaşlarda, cinselliği ikinci plana atılmış, bu anlamda erkeksi bir kadın karakter olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısı ile Wendy karakteri, penise, eril güce, sahip olma isteğinde ortaya çıkan kastrasyon tehditi oluşturan bir femme fatal karakter olmaktan uzaktır. Daha çok erkek bir sayko ile karşı karşıya kalan, ancak onun isteklerine yine de...
Sinemada Kurgu ve Ritim İlişkisi
Bir filmin en önemli unsurlarından biri, şüphesiz kurgudur. Filmin, İngilizce karşılığına bakıldığında “motion picture”, hareketli görüntü anlamına gelmektedir. Lakin, hareketli görüntüler kendi başlarına hareket etmezler. Analog dönemde, bir pelikülün üstüne dikey bir şekilde birbirini art arda izleyen görüntüler dizilirdi. Günümüz dijital döneminde ise bir kurgu programında, doğrusal bir düzlemde art arda sıralanarak hareketler sıralanmaktadır. Elbette, bu sıralama bir sinema filmini açıklamaya yetmemektedir. Zira, burada devreye giren “kurgu” kavramı önemlidir.
Kurgu, Hugo Munsterberg’in sinema ile psikanaliz ilişkisini kurduğunda seyircinin karanlık bir...
Sosyoloji (Popüler Makaleler)
Hakikat Kuramının Önemi
Hakikat denilince herkesin üzerine uzlaşabileceği, ortaklaştırıcı bir figür beklentisi yaratılır genelde. Oysa hakikat kavramı ve hakikat kuramları birbirinden alabildiğine farklı renklerde gelen türlü çeşitli biçimlerde olabilir. Peki hakikat kadar temel bir kavram üzerine dahi uzlaşamayan insanlar nasıl ortak bilgi üretebilirler veya hakikat gerçekten de temel bir kavram mıdır?
Felsefe literatüründe pek çok hakikat kuramı bulunabilir ancak bunların yaygın olarak bilinen birkaç tanesine değinmek bu kuramların nasıl çizgilerle birbirlerinden ayrıldıklarına dair yeterli kanı uyandırabilir. Hakikatin tekabüliyet kuramı örneğin hakikatin ve onu...
İnternetteki Balkanlaşmalar
Bir bilgi ve bilişim toplumu içerisinde yaşamaya başladığımız onlarca yıldır tartışılan bir mesele. Hardt ve Negri’nin İmparatorluk’u, Beniger’ın Kontrol Devrimi, Castells’in bilgi ve ağ toplumu yaklaşımları küresel olarak yaşanan dönüşümleri yakalayabilme ve kavramsallaştırabilme çabaları. Tüm bu yoğun dönüşüm süreçlerinin kendini en açıkça gösterdiği yerse elbette içinde yaşadığımız toplumun artık olmazsa olmazı haline gelmiş olan internet.
Küreselleşmenin erken yıllarında internet tüm dünyaya demokrasi ve insan haklarını getirecek bir mucize olarak öne sürülmüştü. İnsanların birbirini anlamamasının toplumsal çatışmaların arkasında yatan en büyük...
Toplumsal Gerçekliğin İkiliği
Her şeyin teşhir edildiği günümüz dünyasında aslında görülecek pek bir şey kalmadı. Siber gerçeklik ve uzay ve zaman geçişkenliğinin internet adı altında sosyal yaşantıya yedirilmesi gerçekliğin ancak ve ancak teşhir edilerek sağlanabileceğine inanan bir neslin doğuşunu sağladı. Gündelik hayatın kopyalanarak aktarıldığı sıradanlıkların aynasından yansıyanlar ötekinin yok oluşunu hızlandırdı. Hatta ve hatta bu ayna insanların bireysel varlıklar olmadıklarını kanıtlayan en kestirme yollardan birisidir. Bir hazır nesneler öbeğinin çarpıtılmış ve değişime uğratılmış modellerini aktaran bu araç kontrolü bireye atfediyormuş gibi gözüken...
Toplumsal Özel Günler ve Bayramlar
Her toplumda, o topluma bir “toplum” olduğunu hatırlatacak, toplumdaki dayanışma ve bir aradalık duygularını güçlendirecek, bu şekilde toplumun mensuplarına belki biraz daha az yalnız hissettirecek, kutsallıkla bezeli ve belli periyotlarla tekrarlanan “özel günler” olur. Bu “özel günler” aynı zamanda o toplumu “o toplum” yapan, onu diğerlerinden ayıran, bu şekilde toplumun parçası kişilere varoluşsal bir “yer” ve aidiyet kazandıran günlerdir.
Tek tanrılı dinlerden önce, tarıma dayalı pagan toplumlarında bu özel günler mevsimlerle ve tarım hasadıyla ilgilidir. Özellikle kıştan bahara geçiş, doğanın...
Muhafazakarlar Niçin Gereklidir?
Bir toplumu toplum yapan ortak değerleri midir, paylaştığı tarihsellik midir? Yoksa yalnızca mevcut koşullar mı yoksa ırktan dine, dilden fizyolojiye başka bir özellik mi bunu tetiklemektedir? Bu soruya vereceğiniz yanıt nasıl bir sosyolojik algınız olduğu ile derinden alakalıdır. Faşizmden sosyalizme, anarşizmden komünizme pek çok ideal toplum betimlemelerinin bulunduğu dünyamızda; politik, sosyolojik, genel itibariyle çok temel bir düzene sahiptir. Toplumsal hiyerarşilere karşı ve eşitliğin yanında olan güçlere sol, toplumsal hiyerarşinin lehine olan güçlere ise sağ demişizdir. Bu bağlamda hiyerarşi yaratıcı...
Toplumsal Etkileşim ve Aidiyet
Sosyoloji içerisinde iletişim oldukça önemli bir konumda yer almakta ve toplumların bir arada olması ve bir şekilde iletişim kurması bunun en önemli etkenlerinden sayılmaktadır. Ayrıca toplumsal değişimin ortaya çıkardığı sosyoloji, toplumu incelemenin yanında toplumların bir takım işlevlerini toplumsal boyutta incelemekte ve iletişim ise toplumu en yoğun şekilde ilgilendiren ve toplum içerisinde en önemli bir ihtiyacı karşılayan bir alandır. Bunu ise en etkili olarak kullandıkları araçlar ise kitle iletişim araçlarıdır.
Bu alanda incelemeler yapılmakta ve sosyolojinin bir alt dalı olan iletişim...
Düzen ve Değişme
Yolculuğuna 13,8 milyar yıl önce neredeyse küçücük bir nokta olarak başlamasına karşın çapı doksan üç milyar ışık yılı gibi akla hayale sığmayan bir büyüklüğe ulaşan, bununla kalmayıp her an baş döndürücü bir hızla büyümeye devam eden evrenin ve buna bağlı olarak dünyanın sürekli bir değişim içinde oluşu canlılar üzerinde olumlu ya da olumsuz etkiler yaratabilir.
Canlılar bu etkiler karşısında türsel özelliklerinin sağladığı olanaklar doğrultusunda savunma ve uyum mekanizmaları geliştirmeye çalışır, söz konusu etkilerin getirdiği değişimlere ayak uydurabilenler daha yüksek bir...
Gitmek ve Ait Olmak
İçinde bulunduğumuz son on senenin yükselen ve ülke gündeminin ana noktalarından birisi haline gelen tartışma konusu kutuplaşmaydı. Bunun iç siyasi etmenlerden kaynaklanan, aslında önlenebilir, hatta önlenmesi bir bekâ meselesi olan mühim bir konu olduğu erken dönemde neredeyse herkes tarafından dile getiriliyordu. Sonra yavaş yavaş küresel iklim değişmeye başladı. Doğu Avrupa ve Latin Amerika’da otoriter rejimlerin yükselmesi, Avrupa Birliği içerisindeki sınıf temelli olan ve de olmayan bölünmeler, Amerika’da yeni sağın Trump üzerinden vücuda gelmesi, bu esnada bizim ülkede görece göz...
Yapısökümün Tehlikeleri
Postmodern felsefenin rock starlarından Derrida’nın ortaya çıkardığı yapısöküm kavramına sosyal bilimlerle uğraşıp da aşina olmayan azdır. Çok basite indirgeyerek Derrida’nın yapısökümünün metin ve anlam arasındaki bağlantının güncel bir inceleme yöntemi olarak ortaya çıktığı söylenebilir. Metnin okuyandan bağımsız olmadığı, farklı okumaların-bağlamların farklı anlamlar vereceği düşüncesi temelde bir metnin sayısız biçimde okunup sayısız anlam çıkarılabileceğini vurgulayan muhteşem bir yöntemdi. Özellikle batıcı modernist ve dominant okuma biçimlerine karşı post-kolonyal, feminist, azınlıkçı ve çoğullukçu okuma yöntemlerine ciddi fırsatlar tanıması bağlamında sol ve ilerici...
Mobbing ve Ötesi
Uluslararası terminolojide mobbingden bahsedilirken genellikle sokakta suç işleyen, şiddete başvuran, gürültücü, kavgacı kişilerin meydan verdiği görüntüler tasvir edilir. Bu çerçevede düşünüldüğünde mobbing, kitlesel katılım ile ortaya çıkar ve kendi içinde bir güce dönüşür. Yasal bir tarafı olmadığı gibi ahlaki boyutun da aranmaması gerekir. Ve çoklu hareketten güç alır ve bir grupla bağlantılı olarak biat etmeyi, çalışanlar arasında iş birliği yapmayı içerir.
Mobbing, iş yerinde bir grup tarafından uygulanan fiziksel ve duygusal istismarı içerir. Çünkü mobbing genellikle bir dizi adımı ya...
Doğuştan ve Sonradan Oluşan Kimlikler ile Aidiyet
Aidiyet kavramı birçok alanla ilişkilendirilmiş, buna bağlı olarak farklı tanımlamaları bulunan bir kavramdır. Felsefe ve edebiyat alanlarında yer alış biçimiyle aidiyet, varoluşçuluk akımı ile anılmıştır. Ontolojinin temelini oluşturmakla birlikte, insan ve davranışı ile ilgilenen psikolojinin de başlıca konularındandır. Sosyoloji alanında ise kimlik ve etnisite kavramlarıyla ele alınan aidiyet genellikle göç olgusuyla ilgili çalışmalarda kendini gösterse de son yıllarda post-modernizm etkisi altında “modern kimlikler ve aidiyet biçimleri” şeklinde birçok güncel çalışmada kendini yeniden göstermiştir.
Aidiyet kavramını ele alan yazarlardan biri Amin...
Nesneden Bedene: Tüketim
Tüketim; insanın varlığından bu yana süregelen bir kavram. Ancak ben burada size tüketimin derinlemesine bir geçmiş dönem tahlilinden hareketle anlatım yapmayacağım. En genel şekilde geçmişte yaşamı idame ettirme ve ihtiyaç karşılama aracı olan tüketim, bugün hepimizin bildiği gibi yeni bir kabile söylemi olarak ahlakileşti. Güncel dünyamızın son kültürü tüketim insani dengenin varlığını ortadan kaldırıp, ruhsal tutarlılığı günden güne artan bir şiddetle tehdit ediyor. Üstelik bunu rıza ile gerçekleştiriyor. Reklamları, vitrinleri, nesneleri ve kendine özgü söylemiyle tüketim, artık hayatın her...
Devrimcileşen Nesneler
Bundan onlarca yıl önce yapılması çok zor, hatta lüks görünen şeyleri, içinde yaşadığımız zaman diliminde hemen her sınıftan insan yapabilir, erişebilir duruma geldi. Misal; içinde jakuzileri, açık büfe sınırsız yeme içme alanları, eğlence parkları, lüks odaları bulunan bir konsept gemiye doluşup okyanuslar aşmak, ihtiyaç duyduğunuz pek çok ikonlaşmış markayı tek çatı altında toplayan, alışverişten sıkıldığınızda sizi kahve içmeye veya sinema salonlarında başka bir dünyaya girmeye davet eden mega alışveriş merkezlerinde zaman öldürmek, müzikten tutun da Amazon ormanlarına, Uzak Doğu...
Türkiye’deki Seküler Göç
Modern dönemdeki bu tür tartışmalar, konuya dair nasıl düşüneceklerine ilişkin önemli rol oynamıştır. Şüphesiz birçok teori ve yaklaşımlar arasında net bir ayrım ortaya koymak oldukça zor. Ve bu yüzden de bu düşünce içerisinde örtüşmenin her zaman belli bir ölçüsü vardır. Bu karşılıklı etkileşimde geçmişten bu yana insanlar çokça fikir sunabiliyor olsa da, küreselleşmenin bir başka özelliği de, göçün büyümesi ve dünya çapındaki toplumlarda genişleyen ekonomileri ile kalıcı yerleşmiş toplulukları oluşturmasıdır. Bu esaslara dayalı topluluklar genellikle yaşantılar ile birbirine tutunmaktadırlar....
Liberalizm
Liberalizm, son iki yüz elli yılda Batı düşüncesinin ana akımıdır. Liberalizm hakkında ne okuyayım demek, modern Batı medeniyeti hakkında ne okuyayım demekle bir. Ne yersen yarar. Otoritenin ve geleneğin taleplerine karşı sırtını dayayacak bir yer bulma ihtiyacından doğmuştur. O dayanak, özgürlük fikrinde bulunmuştur. Der ki; bireyin aklı ve vicdanı özgürdür. Doğuştan gelen bir takım haklara sahiptir. O haklar kutsaldır. Devletin ve organize dinin taleplerine koz basar.
Mittir elbette, masaldır, ama çok kuvvetli bir mittir. İnsanlığın yüz küsur bin yıllık tarihinin...
Tarih (Popüler Makaleler)
Karşılaştırmalı Tarihle Akdeniz Coğrafyasının Düğümünü Çözmek
Yurt dışı gezilerimde Güney Akdeniz Latin ülkelerinde olduğumda anlatımlarım mutlaka bir noktada gelir, Endülüs’e dayanır. Dikey bilgi birikimimizle Endülüs Emevilerini, İslâm fethini, devamındaki Yeniden Hristiyan Fethi Reconquista’yı, diğer taraftan Osmanlıların 1400-1600 yılları arasındaki İstanbul’un alınışı öncesi ve sonrası genel durumunu ayrı ayrı bir noktaya kadar anlayabilir ve anlatabiliriz.
Buraya kadar tez ve anti-tezlerimiz tamam gibi görünür. Ama senteze, daha doğru bir tanımla ‘Karşılaştırmalı Tarih Okumalarına’ başladığımızda bu çalışmamın konusu olan can alıcı, can yakıcı soru ortaya çıkar: ‘Madem konu cihât, İslâm...
SSCB Ekonomik Kriz Yüzünden Mi Çöktü?
SSCB'nin neden çözüldüğü sorusu aradan geçen yirmi üç yıla rağmen hâlâ günceldir. Biz marksistlerin bu soruya verdiği yanıtların henüz yeterli olmadığı doğru. Çözülüşün sebebinin ne olmadığı hakkında net olmakla birlikte ne olduğu hakkında net değiliz. Yine de marksistler en azından soruya dürüstçe cevap vermeye çalışmaktadırlar. Oysa marksizm düşmanlarının cevapları totolojiktir, özcüdür ve olgulara dayanmadığı için tamamen ideolojiktir.
Liberal ideologlar SSCB'nin çöküşünü genelde şu temel argümana dayanarak açıklamaya çalışırlar: Sosyalist planlı ekonomi özünde insan doğasına ve piyasa yasalarına aykırıdır. Ayrıca milyonlarca...
Oğuzların Yirmi Dört Boyunu Nereden Biliyoruz?
Oğuz boylarına ilişkin eldeki en eski yazılı kayıt, Kaşgarlı Mahmud’un 1072 dolayında yazdığı Divan-i Lugati’t-Türk’te elyazmasının kırkıncı sayfasında verilen yirmi iki şube listesidir. Kaşgari bunların yirmi ikincisi olan Çarukluğ’ların sayıca az olduğunu ve damgalarının bilinmediğini belirtir. Nitekim bu isme diğer kaynakların hiçbirinde rastlanmaz. İkinci kaynak, Reşidüddin Hemedani’nin 1310 yılı civarında yazılmış olan büyük ansiklopedik tarih külliyatı Camiü’t-Tevarih’te verilen yirmi dört boy listesidir. Sonraki iktibasların hepsinin ilk kaynağı bu eserdir, zira Kaşgari’nin eseri daha eski olmakla birlikte 20'nci yüzyıla dek hemen hiç bilinmemiş...
Libya Macerası
1877-78 Rus Harbinde hezimete uğrayarak dağılmanın eşiğine gelen Osmanlı Devleti, savaştan sonra toplanan Berlin Kongresi’nde İngiltere, Fransa ve Prusya’nın desteğiyle ayağa kaldırılır; savaşta kaybettiği araziler iade edilir; toprak bütünlüğü ise ufak kayıplarla korunur. Karşılığında Fransa Tunus’u, İngiltere Kıbrıs’ı alır. Bir süre sonra İngiltere alacaklarına mahsuben Mısır’a da el koyar. İtalya durumu protesto eder, tazminat olarak Libya’yı ister. “Sen küçüksün, bekle” deyip oyalarlar.
1911’de Agadir hadisesinden sonra Fransa Fas’ı işgal edince İtalya harekete geçmeye karar verir. Bu sırada İtalya Almanya’nın müttefikidir,...
Tarihin Yanılgıları ve Viking Miğferleri
Tarih yanılgılarla doludur. Bu yanlışlıkların ve yanlış anlamaların çoğunun nedeni araştırmamak, sorgulamamak ise kulaktan dolma bilgilerle, kopyala yapıştır mantığı ile akademik alanda ilerlemeye çalışmaktır. Diğer yönden, teknolojinin gelişmesi ile eski buluntular üzerinde yeni çalışmalar yapılmakta, varsa yanlışlar düzeltilmekte, bilgiler yeniden yorumlanmakta ve bunların sonucunda ortaya çıkanlar ise bilimsel ortamlarda paylaşılmaktadır. Tarihi, genelde binlerce parçası olan bir yap-boz oyununa benzetirim. Aslında biz önce bu büyük tablonun bir yerinde bir bilgi kümesi oluşturur ve çevresine uygun bulduğumuz bilgi kırıntılarını yerleştirmeye başlarız....
Struma Seferi
Romanya’nın Karadeniz’deki Constanta limanı, Avrupa’dan Filistin’e geçmeye çalışan Yahudiler için gemiye binmenin çok önemli bir noktasıydı. İngiliz göçmenlik kısıtlamalarına karşın, can havliyle Almanlardan kaçabilmenin yollarını arayan binlerce Yahudi; Constanta, Türkiye, Filistin rotasını takip etmek üzere gemiye bindi. Aralık 1941’de yedi yüz altmış yedi Yahudi, Constanta’da Struma adındaki bir gemiye bindi. İstanbul’a vardıktan sonra Filistin vizesi başvurularını yaparak Filistin’e seyretmeyi planlamışlardı. Struma güvenli olmayan, aşırı derecede kalabalık ve sağlık tesislerinden fazlasıyla yoksundu. Motor arızalarına karşın 16 Aralık 1941’de İstanbul’a vardı....
Vatandaşlar Silaha: Altıgen’in Büyük Travmasının İlk Zamanları
1700’lü yılların sonlarında dönemin Maliye Bakanı Jacques Necker kralının önüne harcamaların listesini koyduğunda 16’ıncı Louis’in gözlerinin kocaman açıldığını yazar günlüğünde. Amerika’nın bağımsız oluşundan önceki Yedi Yıl Savaşları’nın öcü alınmıştır belki ama kanaldaki İngiliz ablukasının aşılabilmesi ve böylece Yorktown’da kuşatılan İngiliz kumandan Cornwallis’in denizden yardım almasını engellemek için yenilenen donanmaya çok para dökülmüştü. Bu masrafa monarşinin özellikle de Marie Antoinette’in kişisel masrafları eklenince durum içinden çıkılmaz hale gelmişti. Otoritesinin azaldığı bu dönemde kralın vergileri arttırmak için daha fazla meşruiyete ihtiyacı...
Irkçılık ve Nürnberg Yasaları
Irkçılar, doğuştan gelen ve kalıtımla geçmiş özelliklerin biyolojik olarak insan davranışını belirlediğine inanan kişilerdir. Irkçılık doktrini, insanın taşıdığı kanın ulusal, etnik kimliğinin belirleyicisi olduğunu savunmakta. Irkçı Yahudi karşıtlığının, gerçek dışı biyolojik teorilere dayanarak Yahudilere karşı önyargı beslemek ya da nefret etmek dışında da dahil olduğu şekilde beliren ırkçılık, Nazizm'in her zaman ayrılmaz bir parçası olmuştur. Naziler, bütün insanlık tarihini farklı ırklardan gelen insanlar arasında biyolojik olarak belirlenen bir mücadelenin tarihi olarak algılamış, iktidara gelmelerinin ardından 1935’te Yahudiliğin sözde biyolojik tanımını yapan...
Kanlı Sancak: Travma Büyüyor
İnsan Hakları Bildirgesi’nin ilanının ardından kral 16’ıncı Louis, kendisini ve ailesini korumaya gelen Flaman bölüğünün şerefine bir ziyafet düzenler. Eylül'ün ilk gününde yapılan bu organizasyonda sarayın aristokratları, kralcı askerler boy gösterir. Kral ve La Reine Marie Antoinette, ziyafetin yapıldığı Versailles Sarayı’nın Opera Salonu’na girdiklerinde katılımcılar bol miktarda alkol tüketmişlerdir. Avusturyalı’nın aurasından etkilenen subaylar ayağa kalkıp ‘Vive Le Roi! Vive La Reine!’ yani ‘Yaşasın Kral! Yaşasın Kraliçe!’ diyerek Bourbon ailesini selamlarlar. Antoinette’in gittiği her yerde ilgi olması şaşırtıcı bir durum...
Zanzibar Soykırımı
1960 itibarıyla Zanzibar ve Pemba nüfusu kabaca dört yüz bin yerli/siyahi, yüz bin Arap, yirmi bin Hintli ile yüz elli kadar Avrupalı imiş. Arazinin tamamına yakını Araplarınmış. Rehavet içinde yavaş yavaş fakirleşen, Hintli tefecilere boğazına kadar borçlu, geçmişin anılarıyla yaşayan, nazik ve cömert insanlar olarak anlatıyorlar. Hintliler dükkâncıymış. Bütün bakkal dükkânları onlarınmış. Tüketici kredisi işine de onlar bakarmış.
İngilizler 1959’da giderayak parlamento seçimi yaptırmışlar. Pemba halkı Zanzibarlılara gıcık kaptığından, hem üstelik Zanzibar’dan daha dinibütün Müslüman olduklarından Arap partisini desteklemişler. Kıl...
İslam Medeniyeti
“Altın Çağ” denilen 9'uncu ile 15'inci yüzyılda İslam uygarlığının ilginç özelliklerinden biri, askeri ve siyasi olaylarla sosyal/kültürel hayat arasında hemen hiçbir gözlemlenebilir bağ olmamasıdır. Bu çağın İslam kültürü son derece şehirli ve kozmopolittir. İlk başlarda “şehir” deyince aklımıza sadece Bağdat gelir. 11’inci yüzyıla doğru Konya’dan Delhi’ye, Kurtuba’dan Hive’ye kadar yüzlerce şehir Bağdat’ın rolünü devralır. Hepsinde aynı dil konuşulur, aynı kitaplar okunur, aynı mimari modalar bir iki sene gecikmeyle benimsenir.
İnsanlar alim, talebe, tüccar ve derviş kılığında durmadan şehirden şehre...
Türk ve İslam Tarihinden Sayfalar
Osmanlı Devleti 1640’lardan itibaren kargaşa dönemine girmiş ve fiilen dağılmanın eşiğine gelmiştir. 1656’da Köprülü Mehmed Paşa olağanüstü yetkilerle donatılarak sadrazam tayin edilir. Terör rejimi kurar. Anadolu valilerini Halep’te toplayıp idam ettirir. Üsküdar’dan Arabistan hududuna kadar siyasi tercihleri şüpheli görülen on iki bin kişinin kellesini aldırır. Ölünce yerine oğlu geçer. Rejim konsolide edildiği ve direnecek kimse kalmadığı için daha sakin bir dönem olur.
İktidarı on beş yıl sürer. Oysa önceki altmış yılın sadrazamlık süresi ortalaması bir yıldan kısadır. O ölünce Mehmed...
Osmanlı Üzerine
Feodal demek “bir üste itaat şartıyla bir hanedana yerel yönetim yetkisi vermek” demektir. Açın sözlüğü bakın. Temel özelliği güçlü yetkilerle donatılmış, zırt pırt görevden alamayacağın yerel bey, ağa, şef, uçbeyi, derebeyi, dük ve kontların bolluğudur. Osmanlı, en azından güçlü olduğu devirlerde, bu sistemin tam zıddıydı. Osmanlı sisteminin anafikri feodalizme fırsat vermemek, görüldüğü yerde başını ezmekti. Osmanlıdan önceki devirde Anadolu ve Rumeli’de bir çeşit feodalizm vardı. Osmanlı devleti 18'inci yüzyılda yatalak olduğunda da hukuki bir zemine bir türlü oturamasa da,...
Moskof Harpleri
Osmanlı devletinin son yüz elli yılında Ruslarla Türkler yedi kez savaştı. Savaşların altısında Türk tarafı hezimete uğradı. Birinde İngiltere ve Fransa’nın Türkler safında savaşa girmesiyle Rusya yenildi.
1768-1774
Polonya’da Rus işgaline direnen Lehli direnişçileri Osmanlı el altından desteklemekteydi. Türk tarafına kaçan teröristleri izleyen Rus kuvvetleri Balta kentini zaptedip, Polonyalılarla birlikte şehir halkını da kılıçtan geçirdi. Rusya bu esnada Yedi Yıl Savaşlarından dolayı mali krizdeydi. Fırsatı gören Osmanlı, Fransa’nın da teşvikiyle savaş açtı.
Altı yıl süren savaş çeşitli cephelerde kesin sonuç vermeyen muharebelerle...
Hemşirelik Mesleğinin Üsküdar Yolculuğu
Hemşirelik mesleğini modernleştiren Florence Nightingale 12 Mayıs 1820’de Floransa’da doğdu. Aristokrat bir ailenin içerisinde büyüdü. Dini inancı yüksekti ve bu yüzden hemşirelik mesleğini de dini bir hizmet olarak görüyordu. Ailesi de siyasetle doğrudan ilgiliydi ve yaşadıkları dönemin sorunlarıyla mücadele etmişlerdi. Babası William Nightingale aydın biriydi, modernleşme üzerine düşünceler benimsemişti ve toplumsal dönüşümün gerekliliğine inanıyordu. Anne tarafından dedesi William Smith, kırk altı yıl boyunca parlamentoda görev almış ve köleliğin kaldırılması için mücadele etmişti.
Büyük Britanya Kraliçesi Viktorya dönemi, kadının toplumsal açıdan...
Teoloji (Popüler Makaleler)
Doktrin Karmaşası: Kadercilik ve Önceden Belirleme
Hıristiyan doktrini olan "önceden belirleme" ve putperest doktrini olan "kadercilik" birbirleri ile karıştırılıyor. Ve bu sebep ile de birçok yanlış anlaşılma durumu ortaya çıkıyor. Gerçekte ise iki doktrin arasında sadece tek bir ortak nokta vardır; o da gelecekteki bütün olayların mutlak kesinliğini varsaymalarıdır denebilir. Aralarındaki temel farklılık ise kaderciliğin kendi içerisinde kişisel bir tanrıya yer vermemesi ile ilgilidir. Önceden belirleme, meydana gelen her olayın, bilgelikte, güçte ve kutsallıkta olan tanrının bu olayların o şekilde gerçekleşmelerini belirlemesi ile meydana gelir...
Bağışlanamaz Günah: Tövbesizlik
İsa’nın Kutsal Ruh’a küfretmenin ne bu dünyada ne de öteki dünyada bağışlanmadığını belirtmesi ve Ferisileri uyarmasının nedeni, cinleri şeytan ile anlaşarak kovduğunu söylemelerinden dolayıydı. Yaptığı uyarı Ferisilerin ruhsal durumu ile birçok görüşü ortaya koydu. Öte yandan Mesih, cehaletleri yüzünden kendisine küfredenlerin günahlarının bağışlanması için daha sonra dua etmişti. Ancak Mesih, Ferisileri hiç de böyle görmemişti.
İnsanların İsa’nın iddia ettiği gibi kutsal kurtarıcı olduğunu bilme noktasında aydınlanması, ancak bunu kabul etmenin gerektireceği bütün davranış değişiklikleri yüzünden açıkça ikrar etmeye istekli olmaması pek...
Yeni Bir Temel Oluşturma Çabası
Felsefede, dinsel ve metafizik öğretileri anlamsız sayan mantıkçı pozitivizm etkisini yitirirken anlamına ilişkin daha esnek yeni çözümlemelerin etkinlik kazanması teologları yüreklendirmiştir. Bugün teolojiye daha açık bir düşünce ortamında olduğumuz söylenebilir. Fakat bir yandan da bilim ve ona dayalı teknolojinin atılımları sonucu önemli ölçüde prestij kaybına uğrayan teolojiye yeni bir temel oluşturma çabası başarılı olabilirliği ihtimali üzerinde duruluyor.
Dine akılcı bir temel bulma eski bir arayıştır. Katolik dünyasında bugün bile etkisini sürdüren skolastik düşünce, Hıristiyanlığa böyle bir temel oluşturma çabasının ürünüdür....
İslamın Kaderi ve İlk Dönem Yaşananlar
İslam Peygamberi, ölümünden sonra yakın çevresinde yaşanacak olan felaketleri tahmin etmiş midir acaba? Pek sanmıyorum. En azından geleceği o kadar hunharca yaşanacak bir yarınlar olarak düşünmemiştir. Nihai olarak peygamberliğin son on yılında “iktidar” olan, Mekke’nin ele geçirilmesi ile iktidar gücünü zirveye taşıyan biri; bu “geleceği” öngöremezdi. Belki kendisine düzenlenen “suikast” geleceğe dönük endişelerinin artmasına neden olmuştur ama nihai olarak en yakın çevresinin birbirlerini öldürmek üzere karşı karşıya geleceğini de düşünmemiştir.
Bununla birlikte “geleceğin” pek de aydınlık olamayacağı daha Peygamber’in öldüğü...
Ateizm Bir İnanç Mıdır?
"İnanç" kelimesi ateistlerin sevmediği bir kelime. Dolayısı ile ateizmin bir inanç olduğu iddia edildiği zaman pek çok ateistten memnuniyetsiz sesler yükseldiğini görüyoruz. Ancak, bu memnuniyetsizlik ne kadar haklı? Ateizm bir inanç mıdır ve bir inançsa bile bu ateizm için bir eksiklik midir? Bu sorulara cevap verebilmek için inanç kelimesinden ne anlamamız gerektiğini açıklığa kavuşturmamız gerekiyor. Özellikle yeni ateizmin yükselişi ile ateistlerin ciddi bir bölümü inanç kelimesini bir şeyi kanıtı olmadan kabul etmek olarak anlamaya başladı.
Bu anlamı savunan kişiler, inanç...
Teolojinin Kökeninde Yatanlar
Teolojinin özgür düşünceye, yeni arayış ve açılmalara karşı gösterdiği olumsuz tavrın kökeninde nelerin yattığı halen merak edilmekte ve bilimsel buluşların neden sert tepkiler ile karşılanmış olduğu, yasaklanarak gözlerden uzak tutulmak istendiği akılları kurcalamaktadır. Bu açıdan konuyu ele alacak olur isek, insanları yanlışlardan korumak için diyebilir miydik? Yoksa bunlar bir safsatadan öte bir şey değil miydi?
Örneklemeler üzerinden gitmek gerekir ise, bu örneklemelerden ilki buzun soğuk değil sıcak olduğunu, güneşin dünyayı değil dünyanın güneşi aydınlattığını ileri sürse herkes gibi teologlar da...
Ateistler Doğaüstüne İnanabilir Mi?
Ateistlerin çoğunun doğaüstü iddialara karşı genel bir şüphecilik taşıdıklarını görüyoruz. Hatta ateizmi tanımlarken buna tanrı ile beraber diğer bütün doğaüstü inançların da reddini dahil eden kişiler hiç de azınlık değil. Ancak bu ne kadar doğru? Bir ateist, doğaüstü iddiaları doğru kabul edemez mi? Örneğin ruhları düşünelim. Bir ateistin ruhlara inanamayacağı neden iddia edilir? Belki de ruhların varlığına kanıt olmadığı ya da karşıt yönde kanıtlar olduğu için var olduklarının ateistlerce kabul edilmemesi gerektiğini düşünüyorsunuz? Bizce bu doğrudur, ancak bu durum...
Kamlık İnancında Kadın Haklarına Bakış
Kamlık inancı, bugün Sibirya bölgesinde yaşayan Türklerde devam etmekte, günlük yaşamın birçok alanında, tarihin geleneksel döneminde olduğu gibi kendini hissettirebilmektedir. Bunun yanı sıra Kamlık, Türk dünyasının diğer bölgelerinde de kendini çeşitli gelenekler altında devam ettirmektedir. Dolayısı ile Kamlık ya da bu inanç isteminden kaynaklanan gelenekler ile temsil edilen Kamlık inancı bir manevi altyapı olarak varlığını fiilî olarak Türklerin yaşadığı coğrafyada sürdürmektedir.
Türk dünyasında kadın haklarını Kamlık inancı bağlamında ele almak kolay bir iş değildir. Ancak yine de bu konuda bir...
Dinlerin Gelecekle İmtihanı
İnsanlığı sonsuz doğada mevcut bitki ve hayvan âlemlerinden farklı kılan noktanın örgütlü dinler olgusu olduğu ileri sürülebilir. Geçmişten gelen bu inanç sistemleri günümüzde de insanlığı farklı kılmaya ve onun üzerinde etkili olmaya devam etmektedir. Esasında insanın algı, düşünce ve davranışlarını olumlu veya olumsuz anlamda etkileyebilen ve biçimlendirebilen inanç sistemlerinin ilan edildiği şekliyle geliş amaçları insanlığı “daha ileriye götürmek” ile ilgilidir. En azından anons edilen amaçlarının bu olduğuna inanılmakta ya da böyle anlatılmaktadır.
Asırlar boyunca dinlerin bu duruşu oldukça güçlü bir...
Çok Okunan
