Aktüel (Popüler Makaleler)
Kabiliyetin Yüzeysel Yolculuğu
Üniversiteler, bilimin ve nitelikli insanların yetiştirildiği güzel kurumlar. Benzer konularda uğraşan insanlar birbirini besliyor, ortak çalışmalarla yeni bulgulara ulaşıyorlar. Daha sonra bu bulgular endüstride kişilerin veya grupların araştırmalarında ve ticari kaygısı olan kurumlarca kullanılıyor, bazen hayatı kolaylaştırıyor, bazen bir süreci iyileştiriyor. Üniversitelerin faaliyet alanını üçe bölüyorum: Bunlar bilim üretmek, üretilen bilimi kullanabilen piyasa insanı yetiştirmek, kişilerin gelişimine çeşitli şekilde katkıda bulunmak. Bir üniversite bunların üçünü de iyi yapabiliyor olabilir veya çeşitli nedenlerle yapamıyor olabilir. Kaynağını bir dikeye odaklayabilir veya...
Anti Emperyalist Olmak İçin Madurocu Olmak Gerekmez
1986 yılında, İsveç’te, unutulmaz bir cenaze gerçekleşti. Soğuk Savaş’ın birbirinin yüzüne bakmayan tarafları, o cenazede yan yana durdu. Avrupalı liderlerin hemen tamamı, dünyanın dört bir yanından gelen sosyalist liderler ve ülkelerinde gerilla mücadele veren militan önderler de o cenazedeydi. Apartheid rejiminin Afrikalı muhalifleri de o gün için İsveç’e gelmişti; beyaz ırkın üstünlüğünü savunan beyaz devlet adamları da baş sağlığı dileklerini iletmişlerdi.
O yıl, İsveç tarihinin en trajik yıllarından biriydi. Ülkeye yeni bir devlet kimliği yaratan sosyal demokrat lider Olof Palme,...
Vergilendirme Stratejileri
Dünya ekonomilerine baktığımızda büyük çoğunluğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı düşük olduğu için cari açık verilmektedir. Maalesef düzenden kaynaklı yaşanan problemlerden dolayı vergilendirme sistemi ekonomi politikaları için fazlasıyla öne çıkmaktadır. Vergi gelirleri hazine bütçeleri için bir numara gelir kaynağıdır. Bu durumun doğru kullanılmaması ekonomik refahın azalmasına ve orta kesim krizine yol açmaktadır. Neden kıstas olarak orta kesimi aldık ona değineceğiz. Ancak burada asıl önemli olan ekonomilerde yapılan sınıflandırmanın insanlar üzerinden yarattığı gelir adaletsizliğidir. İşte vergilendirme sisteminde dikkat etmemiz gereken konu burasıdır.
Ülkelerin...
Bir Erdem Olarak Kuşku
Post-truth aracılığıyla tamamen kişinin duygularına hitap eden uydurulmuş haberler yaratılıyor ve bu haberler her türlü medya aracılığı ile yayılıyor. Genellikle nefret, kaygı ve korku gibi olumsuz duygular uyandıran bu haberler, toplumda çok hızlı bir biçimde yayılıyorlar. Yani resmen duygularımıza saldıran, bizi manipüle eden bir virüs geliştiriyor ve salıyorlar. Ve maalesef, birçok insan bu virüse yenik düşüyor. Bu yalanı referans göstererek önemli kararlar alıyor ve virüsün yayılmasına katkıda bulunuyorlar. Bu noktadan geleceğin toplumuna bakıldığı zaman endişelenmemiz çok normal. Bir yandan...
Cehaletin Kara Gözü
İçinde toyluk, acemilik, deneyimsizlik, bilgisizlik, görgüsüzlük, okumamışlık gibi anlamları barındıran cehalet sözcüğü, kısaca gerçeğe yönelen bilginin sağladığı aydınlanmanın karşısındaki karanlıkta kalmak olarak da nitelendirilebilir. Ne var ki, cehalet bilgisizliğin ötesinde, çeşitli nedenlerle gerçek olmayan bilgiye tutunma, uzun vadede kendisine ve diğerlerine zarar verecek yanlış ve yanlı bilgilerin farklı çekim merkezlerinin etkisinde kalıp söz konusu yanlış ve yanlılıklarda ısrar etme gibi eğilimleri de içermekte ve insanlığın ayağına pranga bağlamakla kalmayıp türümüzle birlikte bütün bir dünyayı geri dönülemez sonuçlara yol açabilecek...
Bilginin Keskin Yüzü
Bilgi yaşamda belirleyici rol oynayan bir etkendir. Canlıların çoğu kaynağını türlerine ait bilgilerden alan kalıtsallaşmış içgüdülerinin ve sınırlı öğrenme kapasitelerinin mümkün kıldığı ölçüde yaşama tutunmaya çalışırken insan bilgi edinmeyi ve kullanmayı çok farklı bir boyuta taşıyarak diğer türlere üstünlük kurma kendisine büyük bir avantaj sağlamış ve dünyaya hâkim olma hayalini gerçeğe dönüştürmüştür. Bilginin önemi tarih boyunca giderek artmış, yeni bilgilere erişmek ve onu kendi yararı için kullanmak için girişilen faaliyetler her an biraz daha kızışan bir mücadeleye dönüşüp avcı-toplayıcı...
Baharın Sonu Yaz Mı?
Türkiye’nin kaderini değiştiren dönüm noktaları, her zaman ideolojilerin savaştığı, sert mizaçlı siyasilerin yumruklaştığı, vaatlerin tehditlerin altında kaldığı genel seçimlere denk düşmeyebilir. Şehir politikacılarının sahne aldığı, yerelde geçen seçimleri “Çöpleri kimin toplayacağını seçeceğiz işte” diye küçümseyenlere en okkalı cevabı, herhalde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan verebilir: 1994’te, manşetlerle dövüşe başlayan siyasi hayatında Erdoğan, cezaevinde dibi de gördü; Külliye’de zirveyi de. İyi ya da kötü, Beyoğlu’nda yerel siyasetle başlayan öykü, Türkiye’nin kaderini dönüştürdü.
Recep Tayyip Erdoğan’ın 31 Mart sürecinde muhaliflerini ‘manşetlerle dövmesine’ kimse...
AKP Şımarıklığı ve Ayvatoğlu Olayı
Garip bir ülkedeyiz. Olanlara akıl sır ermiyor. Yoksullar “Evsizim, gidecek yerim yok” diyor, sokakta olduğu için ceza yiyor. Kongre salonları lebaleb doluyor, eczacı çay içtiği için ceza yiyor. “Millet aç, kuru ekmek yiyor” deniliyor, “O zaman aç değiller" cevabı veriliyor. Ardından biri çıkıyor “Kokain değil, pudra şekeriydi” diyor. Hakimi, savcısı, memuru buna inanıyor ve bu kişi adli kontrolle serbest bırakılıyor. Biz de buna başkasının adına dahi utanmakla kalıyoruz.
Elde edilen gücün kontrolü bir zaman sonra zorlaşır. Bu durum özellikle liyakatsız...
Sansür
Sansür, şiddet ve korkunun ete kemiğe bürünmüş sopasıdır. Erkek egemen kültürün öğretileri ile kendi cinsel kimliğinizle var olmanın hiçbir önemi yoktur. O nedenle de hem kadınlar hem de erkekler kendilerinin güçlerinin farkına varmak istemezler. Dışlanmak, horlanmak, kabul görememek, mücadele etmek zordur. Oysa kabul ederseniz bir yandan kendinize acır, diğer yandan bu acıma duygusunu fedakarlık adı altında süsleyerek çevrenizi sinsi sinsi yönetmeyi başarırsınız. Şiddet şekil değiştirir ve siz şiddet göreni oynarken bir yanda da şiddeti uygulayan olursunuz. Ya da farklı olmayı...
Siyanür Dehşeti
İstanbul Fatih'te Molla Gürani Mahallesi Oğuzhan Caddesi'ndeki bir evde yaşayan dört kardeşe 6 Kasım'da ulaşılamadığı ihbarı üzerine adrese giden polis ekipleri, Cumhuriyet savcısının talimatıyla girdikleri dairenin kapısında "Dikkat siyanür var, polisi arayın, içeri girmeyin," notuyla karşılaşmış; yapılan incelemede dört kardeşin de hayatını kaybettiği belirlenmişti. İncelemeler sonrası Oya Yetişkin'in ekonomik sıkıntı yaşadığı ve hakkında tam tamına yirmi bir icra takibi yapıldığı öğrenilmişti. Fakat intiharın gerekçeleri arasında ekonomik ve psikolojik sebeplerin değil, ülkeye yasa dışı yollarla ülkeye siyanür sokan bir çetenin...
Başarısızlık Başarısı
Türkiye siyasi tarihi yenilenen İstanbul seçimleriyle tarihteki yerini aldı. Sonuçları da ezici bir zaferle Ekrem İmamoğlu'nun lehine vuku buldu. Yenilenen bu seçimlerin sonuçlarını tahmin etmek için müneccim olmaya gerek yoktu. Çünkü yürütülen kara propagandalar, nefret ifadeleri, yaratılan illüzyonist beka söylemleri, İmamoğlu'nun yenilen hakkı nihayetinde yerini gerçekliğe ve demokrasiye bıraktı. Nitekim Adalet ve Kalkınma Partisinin günübirlik değişen söylemleri, beka vurgusuyla kutuplaştırmakta olan tavrı, ekonominin de iyice çöküşü geçmesiyle birlikte hezimet kaçınılmaz oldu. Abdullah Öcalan ile görüşülmesi sonrası atılan sansasyonalist adımlar başta Kürt...
Tek Taraflı Demokrasi
Demokrasi kavramının günümüzdeki anlamı, azınlıkta olanların haklarına saygı gösterildiği ve onlara bir gün çoğunluğa dönüşebilme yollarının açık tutulduğu, özgürlükçü bir çoğunluk yönetimi biçiminde tanımlanmakta. Fakat demokratik düşüncenin evrimi, insanın akıllı bir varlık olduğu, kendisi için iyi olanla kötü olanı ayırt edebileceği inancından kaynaklanan, insana saygıya dayalı, iyimser bir dünya görüşünün evrimidir de diyebiliyoruz. Yine de sıralı ya da değişken bu tanımların tümü evrensel bir amaca hizmet ediyor. Nihayetinde daha stabil ve şeffaf, daha doğru ve olgun bir yapı oluşmasına...
Zamanın Tini
Almanca Zeitgeist, kavramını Türkçeye 'Zamanın Tini' olarak çevirmenin doğru olduğu görüşündeyim. Zeitgeist sözü Almanca zaman demek olan 'zeit' ve tin demek olan 'geist' sözlerinden oluşturulmuştur. Her ne kadar bu söz Türkçeye 'zamanın ruhu' olarak çevrilmiş olsa da, doğru çeviri 'zamanın tini' olmalıdır. Zira ruh sözünün Almanca karşılığı ‘sele’ ve tin sözünün Almanca karşılığı 'geist' olarak ifade edilmektedir.
Tin ruhtan farklıdır. Tin: “psiko-sosyal yönümüz” olmaktadır. Dolayısıyla Zeitgeist kavramı ile bir toplumun veya daha genel anlamda dünya insanlarının sosyal yapılarını oluşturan ortak...
Kitlesel Popülarite
Değişim, evrenin en önemli kurallarından birisidir. Hiçbir şey aynı kalmamakta ve her şey sürekli bir değişim yaşamaktadır. Yunan filozof Efesli Heraklitos da bu durumu gözlemleyip dile getirenlerdendir. Değişimle ilgili olarak Heraklitos “Aynı nehirde iki kez yıkanılmaz” ve “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir” gibi ifadeler kullanmıştır. Değişim yine günümüzde de her saniyedir. Bunun yansımasını dış dünyada görebileceğimiz gibi insanın duygusunda, düşüncesinde, davranışlarında da görmek mümkündür. Değişimi dar çerçevede düşünmek hatalı olacaktır.
Dünya tarihini etkileyen büyük çaplı değişimler de meydana gelmiştir. Tarımın...
Teknolojinin Evrimi
İnsanların maddi çevrelerini denetlemek ve değiştirmek amacıyla geliştirdikleri metotlara teknoloji denir. Bu metotları gündelik yaşama uygulayan insanlara da zanaatkâr denir. Teknoloji pratik amaçlı genel metotlara, zanaat ise geliştirilmiş metotları uygulama becerisine denmektedir. Eğer amaç gündelik bir gereksinimi karşılamıyorsa, zanaat sanata dönüşür. Zira sanat etkinliği zihinsel ve hatta ruhsal bir sezgiden kaynaklanır. Zanaat ve sanatın birlikte ortaya çıktığı ilk bölge, güneydoğu Anadolu’daki Göbeklitepe yöresidir.
Orada yaşamış olan insanlar tapınaklar inşa ettiler ve tapınaklarına taştan düzgün sütunlar diktiler. Üstelik sütunlara hayvan motifleri...
Bilim (Popüler Makaleler)
Süreksiz ve Bütünsel Gerçek
Günümüzde geçerli olan faydacı bakış açısı ahlak denen değerler toplamını da büyük çapta zedelemiş durumdadır. Ahlak kavramı her şeyden önce adalet ve sorumluluk kavramlarını kapsamalıdır. Kısa vadeli faydayı gözeten çıkarcı bakış açısında ise ne adalet duygusu ne de sorumluluk bulunmaktadır. Adalet ve sorumluluk duyguları uzun vadeli olabilecek sonuçları öngörmeyi ve o sonuçları göz önüne alarak karar vermeyi içerir. Uzun vadeli düşünebilen kişiye akıllı, kısa vadede çıkarını gözeten kişiye "zeki" deriz. Bilim genelde zekâ gerektirir ama pek az bilim adamı...
Her Şeyin Kuramı
Her şeyin kuramı evrendeki tüm olayları açıklayabilen bir fizik kuramıdır. Bu kuramı yaklaşık yüz yıldır arıyoruz fakat bir türlü bulamadık. Sicim kuramı ve m-kuramı birer aday model olsalar da henüz kanıtlanmış değildirler ve bu bakımdan kuram sayılmazlar. Bir fizik modelin kuram olarak kabul edilmesi için deney veya gözlemle onaylanması gerekir. Fakat ikisi de gözlenebilecek iddialar ileri süremediler.
Mikro evreni açıklayan kuantum kuramı ve makro evreni açıklayan genel görelilik kuramları olsa da ikisini birlikte açıklayan bir kuram oluşturulamadı. Bu neden böyle?...
Ne Kadar Bilinç?
Beyin, kafatasında bulunup organizmanın işlevlerini denetleyen, duyum ve bilinç merkezi olan organdır. İnsan beyni ortalama bin iki yüz ile bin beş yüz gram arasında değişmektedir. Tarihin en çok merak edilen beyinlerden birine sahip olan Albert Einstein 1955’te öldüğünde beyni bin iki yüz otuz gram olarak ölçülmüştür. Belki tarihin en zeki insanlarından biriydi ancak ağırlık olarak ortalamadan pek farkı olmayan bir beyne sahipti. Ölümünden sonra Einstein’ın beyni, Doktor Thomas Harvey tarafından bir kavanozda saklanmış ve üzerinde çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Einstein’ın...
Pozitivist Metafizik
Viyana Çevresi düşünürlerini karakterize eden en önemli özellik şüphesiz onların katı metafizik karşıtlığıdır. Metafizik karşıtlığı, Çevre düşünürlerinin temel ortak noktası olarak kabul edilebilir. Viyana Çevresi, mantıkçı empirizm, mantıkçı pozitivizm gibi isimlerle anılan, ama aslında belirli bir felsefi sistemi yansıtmayan çalışmaların ortak özellikleri arasında dil analizini, mantık/matematik alanlarında ortaya konulan başarıları ve doğrulama/yanlışlama gibi kavramlara verdikleri tanımları saymak da mümkündür. Fakat metafizik karşıtlığını bu özelliklerin bir adım önünde düşünmek yerinde olacaktır. Çünkü metafizik karşıtlığı, hatta düşmanlığı, Çevre düşünürlerinin bir araya...
Yapay Zeka Tehdit Mi Fırsat Mı?
Belli ki bu yüzyılın bir yerinde, insanlığın görüp görebileceği en önemli dönüşümlerden biri yaşanacak. İki yüz bin yıllık insanlık ırkı birçok işlevini makinelere bırakacak. Fakat, bu noktadan sonrası acaba bir ütopya mı yoksa distopya mı olacak? Elbette bu soru bir süredir zihnimizi kurcalıyor. Bir zamanlar bilim-kurgu romanlarının ana konularını oluşturan yapay zekâlar bugün birer birer gerçeğe dönüşür iken sorunun daha çok gün yüzüne çıkması çok doğal. Ve şimdiden insanlar taraflarını belirlemeye çalışıyorlar. Yapay zekâlar bir tehdit mi yoksa fırsat...
Duran Dalgalar
Çevremizde katı nesneler görüyor ve dokunuyoruz. Bu algı bizde her şeyin parçacık veya katı nesne olduğu varsayımını yarattı. Oysaki Kuantum kuramı her nesnenin hem dalga hem de parçacık özelliği gösterebileceğini deneylerle kanıtladı. Örneğin çift yarık deneyinde tek tek yollanan elektronların girişim yaptıkları gösterildi. Bir parçacık olan elektron nasıl oluyor da dalga gibi girişim yapıyordu? Bu konu halen tam olarak anlaşılmış değildir ve tartışılmaya devam ediliyor. Aslında evrende parçacık yok, sadece dalgalar var. Bunlara enerji dalgaları diyebiliriz. Enerji dalgaları yoğunlaşıp...
Kozmozdan Kaosa
Deney ve gözlemlerle kavradığımız fizik dünyayı kozmos olarak kabul edilmesini gerekçelendirmek kolaydır: çünkü bu dünyada sürekli bir değişim vardır, fakat bu değişim hep aynı şekilde gerçekleşmektedir. Algılanan değişim sadece belirli kurallar içinde gerçekleşmekle kalmaz, aynı zamanda akılla kavranılabilir bir özellik de taşır. Dolayısıyla sadece bu gibi özellikler bile, algılanan fizik dünyayı bir “kozmos” olarak nitelemek için güçlü birer gerekçedir.
Benzeri bir şekilde, kaosun varlığını gerekçelendirmek de yine zor olmayacaktır. Küçük Zeynep’in gerçeklerle hiçbir ilişkisi olmasa da bir hikâyeyi her akşam...
Kuantum Mekaniği, Matematiği ve Felsefesi
Klasik mekanik, nesnelerin konum ve momentum bilgilerini kullanarak, çeşitli kuvvet alanları altında nasıl hareket etmeleri gerektiğini bulmaya çalışır. Kökleri çok eskiye dayansa da başlangıcının Newton’un Principia’sı olduğunu kabul etmek yanlış olmaz. Daha sonra Euler, Lagrange, Jacobi, Hamilton, Poisson, Maxwell, Boltzman gibi birçok isim tarafından çok çeşitli bakış açıları geliştirilmiş ve birçok alanda başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Klasik mekaniğin tamamlanmasını Einstein’ın görelilik kuramları ile gerçekleştiğini söylemek gerek. Klasik mekanikteki sorunun ne olduğunu anlatmak aşırı teknik olacaktır.
Zaten biraz önce bu konuya...
Peki Ya Sosyal Bilimler?
Zihin, bence fizikçileri ilgilendiren bir organ, bu nedenle zihnin fonksiyonlarını psikologlardan çok, fizikçiler yardımı ile çözebileceğimize inanıyorum. Sosyal bilimler alanında akademik eğitim almış olsam da edebiyat, felsefe, sosyoloji okumalarım ruhumu okşasa da otuzlarımın ortalarına geldiğim zaman, birdenbire yönümü fen bilimlerine çevirmeye başlamıştım zaten. İnsani duyguların dahil edildiği verilere dayanan değerlendirmelerin her an değişme ihtimali vardır. O halde zamana, zemine göre değişkenlik gösteren bir disiplinin “bilim” olduğunu nasıl iddia edebiliriz?
"Edebiyat, felsefe, psikoloji, sosyoloji bilim midir?" diye başlayan sorularıma o günlerde...
Sonsuzun Kavranılması
Sonsuz, felsefenin dışında özellikle matematik ve teolojide önemli yeri olan bir kavramdır. Çünkü sözkonusu alanların birçok önemli problemi ile sonsuz kavramı arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Nitekim varlık, zaman, sayı, yaratılış gibi çeşitli kavramlar ve bu kavramların içerdiği problemler sonsuz kavramı ile de örtüşürler. Sonsuz kavramının farklı sorunlarla iç içe geçmiş olması ve onlarla olan doğrudan veya dolaylı ilişkisi, bu kavramı tanımlarken dikkate alınması gereken bir özelliğidir. Sonsuz kavramıyla diğer kavramlar arasındaki bu çok yönlü ilişki, onun tanımının verilebilmesini...
Sosyolojinin Termodinamigi
“Sosyolojinin Fiziği” başlıklı bir yazımda “Enerjinin Korunumu” yasasından söz etmiştim. Sosyoloji, insan toplumlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Termodinamik ise çok parçacıklı sistemlerin ölçülebilen sıcaklık, basınç ve enerji gibi bütünsel değişkenleri ile ilgilenen bir fizik bilimidir. Bu iki bilim arasında ortak yasalar olabileceği ve fizik biliminin toplum davranışlarını anlamakta yardımcı olabileceği görüşündeyim.
Termodinamigin birinci yasası bir sistemin iç enerjisi bulunduğunu ileri sürer ve bu enerjinin kapalı sistemlerde korunduğunu söyler. Birinci yasa "Bir kapalı sistemin iç enerjisindeki değişim, sisteme eklenen ısı miktarı...
Bütünsel Evren
Öznenin dışında kalan her şey nesnedir. Özne ise "ben" dediğim, kendi özüme ait olan tözdür. Fakat her insanın tözü vardır. Her insan bir öznedir. Benim için diğer canlı veya cansız varlıklar birer nesne iseler, diğer insanlara ne demeli? Onlar da birer nesne olmaları gerekmez mi? Evet, onlar benim için ne kadar nesne iseler, ben de onlar için o kadar nesneyim. Çünkü o özneler için ben de bir şeyim. Demek ki, insan hem bir öznedir hem de bir nesnedir. Öznedir,...
Titreşen Evren
Evrende her şey hareket halindedir. En küçük atomdan en büyük gökadasına kadar hareket etmeyen hiçbir nesne yoktur. Fakat hareket denilen olgu sürekli değil, kesikli bir titreşim içermektedir. Mikro boyutta oluşan hareketlere ”kuantum sıçramaları” denmektedir. Bu sıçramalı titreşimlere “frekans” deniyor. Frekans, saniyedeki titreşim sayısı olarak tanımlanır. Evrende her var olanın kendine has bir titreşim frekansı vardır. Yaşam ve ölüm döngüsü de belli bir süre içinde dönüşerek oluşan bir titreşim hareketidir.
Evrende hem mikro boyutta hem de makro boyutta oluşan titreşim hareketleri gözleniyor....
Yapay Beyin Yaratma Projesi
Beynin, biz insanların şimdiye kadar karşılaştığı en karmaşık organ/yapı olduğu düşünülüyor ve işin komik yanı, bu karmaşıklığı düşünürken yine aynı beyni kullanıyoruz. Bu kısır döngünün içinden çıkabilmenin bir yolu insan beynini silikon tabanlı bir ortamda simüle etmek olabilir, böylece bu yapıya dışarıdan bakabilir, nasıl çalıştığına dair yeni fikirler ortaya atabiliriz. Tabii, bir beynin simülasyonunu yaratmak için tek sebep bu değil. Acaba böylesi bir simülasyon, doğru şekilde yapıldığında, bilinçli ya da yarı-bilinçli bir şeyin yaratımına önayak olabilir mi? Bu soruları artık...
Evren Ne Kadar Büyük?
Evrenin ne kadar büyük olduğunu saptamak için ışıktan yararlanmak gerekir. Işık evrende sabit bir hızla yayılır. Bu hızın havasız bir ortamda bir saniyede yaklaşık üç yüz bin kilometre olduğu deneysel olarak kanıtlanmıştır. Güneşten çıkan bir ışık demeti yaklaşık sekiz dakikada dünyamıza ulaşır. Demek ki biz, güneşin sekiz dakika önceki hâlini görüyoruz. Gözlenen yıldız bizden ne kadar uzakta ise onun o kadar önceki hâlini görmekte olduğumuzu kabul etmek zorundayız. Örneğin, bize güneşten sonra en yakın yıldız olan Proxima Centauri’den çıkan...
Ekoloji (Popüler Makaleler)
Bitki Yaratma Çabası
Yangına dayanıklı ormanlardan, açlığa son verecek sahte muzlara varan ve bilim insanlarının 21'nci yüzyılın sorunları ile baş edebilecek süper bitkiler geliştirmeye çalışılıyor. Bitkileri yeme, giyme, vazoya koyup estetik zevk alma amaçlı kullanıyoruz, ama bütün potansiyellerini değerlendirebiliyor muyuz? İngiltere'deki Kew Botanik Bahçesi'ndeki araştırmacılara göre, bitkilerin gücünden tam olarak yararlanamıyoruz. İşte bitkilerle dünyamızı dönüştürmenin bazı yolları var.
Yemek tabağımızdaki sebzeler çiftlikte, tarlada üretiliyor, ama bu bitkilerin bir zamanlar vahşi doğada akrabaları vardı. Evet, evet vardı. Tarlada yetiştirdiğimiz ürünler daha fazla mahsul verir...
Devletler Gezegenimizi Kurtarmıyor; Biz Kurtaracak Mıyız?
Londra’ya taşınacağımı haber alıp arayan hemen herkesin yaptığı şaka aynıydı: “Şemsiyeni unutma!” Notting Hill’den tanıdığımız romantik kent, sokak aralarına sıkışmış parklarda insanların ansızın yağmaya başlayan yağmurlarla sırılsıklam olduğu yerdi. Mimarisi güzeldi ama havası, pek değil. Benim de burada yaptığım ilk alışveriş, iyi bir şemsiyeye para bayılmak oldu. Çantama atıp taşımak için küçük, ucuz bir şemsiye de aldım. Fakat geçtiğimiz altı ay içerisinde büyüğü ile evden bir yahut iki kere çıkmışımdır; küçüğünü çantama koymayı bırakalı da ne kadar zaman geçti,...
Çevreye Zararlı Besinler Nelerdir?
Küresel ısınma tehlikesi ile karşı karşıya olduğumuz dönemlerde, tattığımız her zevkin çevreye bir maliyeti olduğunun farkına daha fazla varmaktayız. Bu özellikle yediğimiz gıdalar açısından geçerli. Tarım, fabrikada üretim ve üretilen malların taşınması sırasında çoğunlukla fosil yakıt kullanıldığı için sera gazları ortaya çıkıyor ve bu gazlar atmosferde ısıyı tutuyor. Bilim insanları bunun etkisini "karbon ayak izi" olarak ifade ediyor ve yüz gramlık gıdanın ürettiği karbondioksit hacmi şeklinde ölçülüyor.
Her tür yiyeceğin neden olduğu zarar ile çevreye etkisi bir piramit haline dönüştürüldüğünde,...
Organik Tarım Düşüncesi ile Barışıklık
Organik tarım, sadece tarımsal bir üretim şekli olarak değerlendirilemez. Konvansiyonel tarımdan organik tarıma geçiş sonrası, daha yeşil bir dünya mümkün olacaktır; ama bu değişimin tek başına yeterli olacağını söylemek zor. Asıl değişimin insanların düşünce yapılarında gerçekleşmesi gerekmektedir. Organik tarım, bir yaşam felsefesi olarak algılanmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Organik tarım bizlere ne söylüyor, bunu ortaya koymamız gerekmekte. Organik tarım, doğaya zarar vermeden de bir şeylerin üretilebilmesinin mümkün ve hatta daha sağlıklı, daha karlı olduğunu söylüyor.
Bu söylemi hayatımızın hemen her noktasında kulağımıza...
Ekolojik Tahakküm
İnsanın doğa üzerindeki baskısının giderek artması ve bunun sonucunda ekolojik dengenin bozulmaya başlaması, önemli bir sorun olarak kendisini fazlası ile hissettirmeye başladı. Hızlı nüfus artışı, artan popülasyon, kentleşmedeki yoğunlaşmalar gündeme taşımış; başta sanayileşmiş ülkelerde görülen çevre sorunları zamanla tüm dünyaya yayılmış, hatta günümüzde tüm evreni tehdit eder hale bürünmüştür. Fransa’da bu konuda epey çalışmalar yürüttüğünü de söyleyebiliriz. Ekoloji sorunlarının yoğun bir şekilde artması, bu alanda acil önlemler üretilmesini zorunlu hale getirdiği ve çevreyi koruma ve sağlıklı ortamlarda yaşamanın gerekliliğine...
Şehirleri Doğaya Açmak
Şehirleri tümü ile insanlar şekillendiriyor. Bunu yapar iken bazı canlı türlerine kapılarını açıp diğerlerinin ise yaşamasına izin vermiyor. İnsan yarattığı beton ve cam yığınları ve sanayi etkinliği ile şehrin sınırları içinde tutulabilir ise dünyanın geri kalan kısmı da yeniden doğal ortamına dönebilir, ama şehirler etrafından izole değil. Büyük tarlalarda üretilen ürünlerle beslenir, ormandan kereste, yerden mineral, denizden balık, nehirden su alır. Tüketimin boyutuna bağlı olarak bir şehir kapladığı alanın kat kat üstünde, çevrede izini bırakıyor.
Uzmanların hesabına göre, dünya nüfusunun tamamının...
Arıtma Tesisleri Ekolojik Mi?
Atıksu arıtım teknolojilerin değişimi, atıksu tesislerinin kurulmasına ve bu tesislerden arıtım sonrası ortaya çıkan kalıntılarında sorunlara sebep olduğunu ortaya çıkardı. Evet; ama arıtılan atıksular hem çevre, hem ekonomi, hem de sürdürülebilirlik açısından yararlar sağlamaktaydı. Fakat, arıtımlar için kurulan dev tesislerin kurulumu ve işletimleri sonrasında ortaya çıkan atıklar ayrı sorunları gündeme getirdi. Bu sebeplerden dolayıdır ki, atıksu arıtma sistemlerinin planlama, tasarım ve işletim sistemleri karmaşık ve kapsamlı bir konu başlığı olarak zihnimizde yerini koruyor.
Arıtma için kurulacak bir sistem, pahalı ve...
Organik Hayat
Organik hayat son dönemin en çok kafa yorulan kavramlarından biri. Özellikle de organik annelik. Zira bebeğini doğal, organik bir şekilde büyütmek şimdilerde neredeyse tüm annelerin en büyük hayali! Metropollerde çocuk yetiştirmek başlı başına zor iken bunu bir de organik bir şekilde hayata geçirmek daha da güç bir durum oluyor. Organik pazarlar, mamalar, giysileri, deterjanlar, oyuncaklar, kozmetik ve yağlar. Bu liste uzadıkça uzuyor. Peki, gerçekten organik bir hayat mümkün mü?
Eskiden toprakla bağımız bu denli kopmamıştı; semt pazarları, bakkallar bize her...
İklim Değişikliği Yediklerimizi Nasıl Etkiler?
Bir süre önce bilim insanları, hayvan türlerinin altıda birinin iklim değişikliği nedeniyle ortadan kalkabileceği uyarısında bulunmuştu. Peki, aynı tehlike tarım ürünleri ve gıda maddeleri açısından da geçerli midir dersiniz? Dünyanın birçok bölgesinde tarım üreticilerinin gelecek yıllarda daha fazla zorluklarla karşılaşacağı doğrudur. Bu konuda, bitkilerin kuraklığa karşı dayanıklı hale getirilmesi doğrultusunda çeşitli çalışmalar yapılıyor.
Nesli tükenebilecek besinler ile ilgili bazı abartılı haberlere rağmen, temel besin maddelerinin ortadan kalkacağına dair herhangi bir veri bulunmamakta. Bazı uzmanlar bitkinin ortadan kalkması diye bir şeyin...
Çevre Tahribatı
Dünya nüfusu yüz elli milyon yıl önce bir milyardı. Şimdi ise bu rakam yedi buçuk milyara ulaştı. 2050 yılı tahminlerinde ise bu rakamın dokuz milyar olacağı hesaplanıyor. Nüfusla beraber dünya ekonomisi son elli yılda beş kat büyüdü. Nüfus ve ekonomi büyüdükçe doğa ve çevreye verilen tahribat katlanarak büyümeye devam ediyor. Dünya nüfusunun yüzde yirmisini oluşturan kalkınmış ülkeler, dünya kaynaklarının yüzde seksenini kullanıyor ve bu oranda da dünyayı kirletiyor.
Dünyamız hızlı bir şekilde kirleniyor iken, biyolojik çeşitliliğimiz gittikçe azalıyor. Dünya ormanları...
Metropol Yaşamda Doğa Yoksunluğu
Metropol yaşamı, yanlış kentleşme politikaları ve beraberinde gelen yeşil yoksunu bir çevre, çoğumuzun doğa ile düzenli bir ilişki içinde olmasına nerede ise hiç olanak vermemekte. Binalar, otomobiller, ofisler ve alışveriş merkezleri, yaşamımızda doğal ortamlardan daha fazla yer kaplamaya başlarken, insanoğlunun doğa ile olan etkileşimi giderek azalıyor. Yeşile yakın yerlerde olsak bile, iş yaşamından ve koşuşturmadan doğaya çıkmaya vakit bulamıyoruz veya evde zaman geçirmeyi tercih ediyoruz. Çünkü yoğun nüfus artışı hayatı epey zorlaştırmakta ve gürültüden ile trafikten uzaklaşmayı, binalar arasından...
Felsefe (Popüler Makaleler)
Ouroboros
Ouroboros, en temel anlamıyla öz yaratımı temsil eder. Kendi kuyruğunu yiyen bir yılan ya da ejderha figürüyle sembolize edilen ouroboros kavramını anlamanın ötesinde idrak etmek için hep birlikte sembolün köklerine ineceğiz. O nedenle bu yazı sadece okunup yazıdan bir şeyler çıkartılacak, anlaşılacak bir yazı değil, sembolizmi özümseme ve sembolleri deneyimleme konusunda bir uygulama içerecek. Ouroboros sembolünün neyi temsil ettiğini anlamak için ansiklopedi karıştırmanıza gerek yok. Yapmanız gereken sadece sembolü incelemek ve sembolü bir video gibi hayal gücünüzle oynatmak. Yılanın...
Yirminci Yüzyılın Doğmaları
Fikir tartışmalarında dikkatimi çeken bir husus var. Aydınlanmadan beridir tartışma ve mücadeleler yolu ile oturmuş, çoğumuz için doğal ve apaçık olan fikirler için bile yeni gerekçelendirmeler gerekiyor. Günümüzde felsefe tüm fikirleri reddetmeye ve her şeyden şüphe etmeye indirgenmiş gibi görünüyor. Ortaya yeni bir bilgi koymaksızın var olan bilgiyi yadsımak. Her şeyi aynı kefeye koyan yeni bir yoksayıcılık. Hukuk karşısında eşit yurttaşlık diyorsun, “neden öyle olması gereksin ki?” deniyor. Kadın ile erkek eşit miras hakkına sahip olsun diyorsun, “niye öyle...
Psikanaliz, Sanat Yapıtı ve Etik
İnsan kendisine ait bir özelliği hem sevip, hem de sevmeyebilir mi? Bence mümkün. Bir konuya odaklandığımda, onun üzerine sonuna kadar gitmek gibi bir huyum var mesela. Psikanaliz konuşurken sıkça, "Ne saçma!", "Ne kadar mantıksız!", "Hiç akla yatkın değil!" gibi tepkiler verilir. Oysa psikanalitik çözümlemelerin makûl olması beklenemez. Psikanaliz tanım gereği, bilinçaltıyla ve bilinçdışıyla ilgilendiği için, rasyonelin kapsayabileceği uzamın dışındadır. Duygular, inançlar, içgüdüler, rüyalar ve insanlığın paylaştığı ortak bilinçdışı gibi, rasyonel alandan uzak olan, onunla bağlantısız nesnelerdir psikanalizi ilgilendiren.
İşte bu yüzden...
Spinoza’da Pişmanlık Kavramı
Pişmanlık nedir? Tabii ki bu soruyu cevaplamak zor. Sorunun kendisinin bile böyle yöneltilip yöneltilemeyeceği şüpheli. Pişman oluruz. "Ah, keşke olmasaydı!" deriz. Ya da tersi. Kuşkusuz ilgi çekici bir duygu pişmanlık. Nereye sığdırılacağı bilinemiyor. Bir öfke, sevinç, hüzün, acı kadar somut değil gibi gözüküyor. Daha bir çetrefilli, daha bir dolaylı. Her duygu gibi, bir etkinin, bir etkilenmenin ürünü. Bir şeylerin nihayetinde pişman olunuyor. Ama aynı zamanda, bu etkilenmenin niteliğinin olumsuz olduğundan da söz edebiliyoruz. Yani, şunu biliyoruz; varlığından veya yokluğundan...
Dualitenin Çöküşü
Tekillik, birlik veya sonsuzluk gibi hayli soyut kavramları tam manasıyla idrak edebilmenin en iyi yolu dualiteyi kavramaktan geçer. Zıtlıkların ilk defa nasıl meydana geldiğini kavrarsak zıtlıkların olmadığı bir anlayışı da o denli iyi özümseriz. Bu yazımızda aktarmaya çalışacağımız bilgiyi kalbinin bir yerlerinde zaten bildiğini hissedecek okurlar olacaktır. Bazı okurlar için yazı oldukça karmaşık ve gereksiz gelebilir. Bazıları içinse tam da evren ve hayat hakkında aradığı bir cevaba denk düşüp “Eureka!” diye bağırmalarına sebep olabilir. Çünkü kimi insan tekâmülünü zihni...
Theos ve Theoros Arasında Dasein
Yunanca'da "theos" kelimesi; bakma, izleme, seyretme, seyir, görünüm, manzara, gösteri, tiyatrodaki gösteri, şenlik seyredilen yer, özellikle tiyatroda izleyicilerin bulunduğu kısım manasına, "theoros" kelimesi ise seyredene denk geliyor. Mevzumuz theos ve theoros denkleminde vahdet-i vücud tarzı bir mevzu değerlendirmeye çalışmak veya bunun kelimelere sirayet edilmiş hâlini seyretmek. Theoria, manzara esasında seyretmek şeklinde ifadesini tamlıyor. Bu tanımı Prof. Dr. Yalçın Koç’un "Theologia’nın Esasları" isimli eserinden aldım. Theoria, manzara esasında seyretmek ise, peki, manzara neydi? Yani seyredilen! Seyredilen theostur, yani tanrıdır. Bu...
Tartışmaya Dair
Tartışmak, günlük hayatta çokça gerçekleştirilen bir şeydir. Genel itibari ile düşünsel verimliliğin, fikir alışverişinin, sosyalliğin ve kişisel gelişimin kaynağı olarak görülür. Tartışarak, konuşarak, kendini bir diğerine ifade ederek gelişir insan, diye düşünülür. Ve hatta insan, ancak tartışmada gelişebilir veya mevcut gelişimini tartışmada sınayabilir, kanısına varılır. Tartışmanın kesinlikle böyle işlevlerinin olmadığının, hatta bilakis tam tersine işlediğinin düşüncesindeyim. Ama denecektir ki; eğer tartışma faaliyetine bu denli karşı isen, neden yazıyorsun? Tartışma der iken, ilgili kelimeyi yalnızca oral anlamı ile, yani sözlü,...
Yitirilen İstanbul: Değişim ve Yabancılaşma
Kadim Yunan dünyasının en önemli filozoflarından biri olan Herakleitos’un, belki de en çok alıntılanan “Aynı nehirde iki defa yıkanılmaz” sözünü, İstanbul’a yüksek bir noktadan bakarken hatırlarsak, yüzyıllardır söylenegelen bu söz, kulaklarımızda şu şekilde yankılanacaktır: “Aynı şehirde iki defa yaşanılmaz.”
Herakleitos’un felsefî düşünce sistemindeki temel argüman olarak karşımıza çıkan “her şey akar” ilkesi, ondan geriye kalan bu sözde, kendini göstermektedir. Efesli filozofa göre, kimsenin aynı nehirde iki defa yıkanması mümkün değildir çünkü nehre ikinci girişimizde bizi karşılayan su, birinci girişimizdeki ile...
İdeoloji Mağduru Biyolojik Organizmalar
Beni oluşturan her atom, her molekül, her hücre sürekli değişime uğramakta ve gidenin yerine yenisi gelmekte, her gün yeniden var olmaktayım. Peki, hala dünkü ben miyim? Dün yediğim patates kızartmasını bugün özümseyerek onu kendime dönüştürdüm. Ama neden patatese dönüşmedim? Aslında tam olarak da öyle de değil; Patatesin içindeki vitamin, mineral ve bazı bileşikleri vücuduma kattım. Başka biri oldum. Dünden bugüne daha farklı biriyim. Biraz da olsa ben artık patatesim. Dikkat ederseniz kimse olaya bu açıdan bakmaz. Biz sürekli alıcı konumundayızdır. Doğduğumuzdan...
Locke Teolojisi ve Etiği
1632 yılında Bristol yakınlarındaki Wrington’da dünyaya gelen John Locke modern çağın en etkili ve en önemli düşünürlerinden biridir. İngiliz felsefe dünyasının başat geleceğinin yaratıcısı olarak görülen Locke’un teoloji ve etik üzerine olan düşüncelerini kendi çapımızda ifade etmeye çalışacağız. Öncelikle bilinmesi gereken şey, Locke’un bir empirist olduğudur. Deneyci olan Locke, ideler aracılığı ile bilgi kavramına bir yorum getirir. Ancak Locke’a göre doğuştan gelen ide diye bir şey yoktur. İdeler tamamen tecrübelerimiz ile oluşur. Locke, doğuştan gelen idelerin var olduğunu iddia...
Günümüzde Ahlak ve Bireyin Ontolojisi
“Birey” ve “bireyleşme” diye önümüzde iki kavramı birbirinden ayırıyorum. “Birey” dediğim zaman, vatandaş yani toplumsal görevleri yerine getiren ve toplum içinde hukuken korunan başka deyimle vatandaşlık numarası bulunan ve nüfus cüzdanı taşıyan kişiyi düşünüyorum. “Bireyleşme” dediğim zaman da bireyin kendi beceri ve yetenekleriyle topluma bir şeyler katma olgusunu ön plana almak istiyorum. Bireyleşmeyi ayrıca, itaat ve aidiyet yerine yetenek ve çalışmasıyla topluma faydası olan ve faydası olduğu ölçüde de kendisine varlık kazandıran/kazandırılan bireye ait bir özellik olarak görüyorum.
Bireyin ve...
Gerçekliğin Üç Boyutu
Genelde gerçeklik: “İnsan bilincinden bağımsız, somut ve nesnel olarak var olan her şey” şeklinde tanımlanır. Ama göz ardı edilen nokta, insan bilincinden bağımsız hiçbir şeyin olmadığıdır. Dışımızda var olanları beş duyumuzla algılıyoruz. Algıladığımızı veya algıladıklarımızı ise kendi bilgilerimizle ve varsayımlarımızla yorumluyoruz. Dış dünya olarak tanımladığımız ortam aslında sonsuz ve bütünsel bir enerji alanıdır. Bu enerji alanında farklı titreşimlerde farklı dalgalar bulunur. Bu dalgaların bazılarını duyu organlarımızla algılayabilsek de, pek çoğunu algılayamıyoruz.
Enerji dalgaları bize ses, ışık, tat, koku ve dokunma...
Bedensel Aidiyetin Özgürlüğü
Her canlı organizma türüne özgü rahim evresini tamamlarken ebeveynlerinin adaptasyonlarını tamamladığı, hali hazırda da yaşadığı koşullar içerisine doğar. Doğal seçilim evresinde hayatta kalmayı başarıp, türün ve ailenin üyesi haline geldiği takdirde; ekolojik sistem içerisindeki besin zincirinde tek halkalık yerini alır. Türden türe değişebilen ebeveynler tarafından korunma süresi geride kalır kalmaz, etrafını keşfetmeye başlar. Keşifle birlikte yapmak zorunda olduğu, gözlem ve beslenme ihtiyacı kendisini tanımasına fırsat vermediği için karşısındaki devasa sistemin yetişkinlerini taklit etmeye yönelir. Taklidin kendisini hayata tutuğunun farkına...
Kültür, Medeniyet ve Bilim
Kültür ve medeniyet kavramlarının önde gelen bir özelliği, tanımlanmalarının hiç de kolay olmamasıdır. Her ikisi de, ama özellikle kültür, çağa, toplumlara, coğrafi bölgelere göre değişebilen özelliklere sahip, son derece dinamik bir yapıdadır. Bir toplumun kültürünü karakterize eden nitelikler, o toplumun geçirdiği evrelere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu değişiklik, o toplumun kültürünün ana unsurlarından bazılarının zaman içinde öne çıkması şeklinde olabileceği gibi, yeni bir takım özellikler kazanması şeklinde de olabilir. Dünyanın geçirdiği ekonomik, siyasi, teknolojik değişim, bir toplumun kültürel yaşamını...
Platon ve Mağara Benzetmesi
İnsanoğlu toplum içerisinde; bir mağarada kollarından birbirine zincirlerle bağlanmış ve sırtı mağara kapısına dönük oturan esirler gibidir. Düşünürler, sorgulayan ve birey olabilenler dışında elbette. Platon'nun "mağara benzetmesi" ise şöyledir: Bazı insanlar karanlık bir mağarada, doğdukları günden beri mağaranın kapısına arkaları dönük olarak oturmaya mahkumdurlar. Başlarını da arkaya çeviremeyen bu insanlar, mağaranın kapısından içeri giren ışığın aydınlattığı karşı duvarda, kapının önünden geçen başka insanların ve taşıdıkları şeylerin gölgelerini izlemektedirler. İçlerinden biri kurtulur ve dışarı çıkıp gölgelerin asıl kaynağını görür ve...
Reklam
Gezi (Popüler Makaleler)
Kathmandu’nun Yaşayan Tanrıçası: Kumari
Gerçekleştirdiğim Deluxe Nepal Hindistan gezisinde, konuklarımı çok özel bir deneyime davet ettim. On yıllardır benim de sadece birkaç kez tanık olabildiğim ilginç dakikaları birlikte yaşayabildiğimiz için çok mutluyum. Belirli günlerde, o da canı veya bakıcıları isterse bir pencereden üç beş saniye biz ölümlülere görünen bakire Tanrıça-Prenses Kumari’yi, saat 16:30’da gezideki dostlarımla bekledik ve gördük! Hatta bize göz kırpmış gibi bile geldi.
O zaman geçen yıl üç yaşında seçilen, Trişna Şakya ve Kumari Olabilmek ile ilgili size biraz bilgi vereyim. Kumari,...
Tanrı Suskun: Kuala Lumpur
Otobüs ile altı saatlik yolculuğun ardından Kedah eyaletinden başkent Kuala Lumpur’a varıyoruz. İlk durağımız Petronas İkiz Kuleleri oluyor. Tepesindeki antenlerle beş yüz yirmi yedi metreyi bulan seksen sekiz katlı yapı, 2004 yılına kadar dünyanın en yüksek kulesiydi. Taipei101’in yapılması ile tahtından olan Petronas, şu an bir holdingin yönetim merkezi. Devasa kulelere çıkmanın seksen dört Ringit, yeni yetmiş beş lira kadar ücreti olduğunu duyunca toprağın iyi bir zemin olduğunu düşünmeye başlıyorum.
Petronas’ın hemen yanı başında muhteşem bir park bulunuyor. İçerisindeki farklı...
Belçika’nın Çikolatadan Kalbi: Brugge
Huzurun şehrini herkes arar. Arayanlar elbet bir yanındakine sorar. Ben de gezilerimde, belki de içsel huzurumun eksikliğini dengelemek amacıyla sıklıkla sakin yerler ararım. İnsan kendinde olmayanı ararmış ya hep, sizde de eksik olan bir şeyler illa ki hep var iken Brugge’de muhakkak size yarayan bir şeyler bulacaksınız. Yılın on ayı sağanak ve çiselemek arasında sürekli demlenen çay gibi bir şehir... Demlendikçe yeşili artan gözlerine bu benim kaçıncı diyebileceğim yeni bir yeşilin tonu dedirtecek harikalıkta... Pastel diyorlar bu tonlara... İnsana...
Rengin Arasında Gri: Katmandu
Şu an Filipinler’den kalkan uçağımın Kore’ye gidişini izliyorum. Güneşin bulutları kırdığı maviyle oluşan morlukları ve diğer bu tonları arayışa koyuldum. Normal şartlarda uyur yahut film izlerdim. Bu sefer böyle olmadı. Dedim o zaman, madem bilgisayarı açtın yaz. Size Filipinler’den ve Kore’den tabii ki bahsetmeyeceğim. Bahsetmek istediğim yer Nepal, bilhassa başkenti Katmandu. Hindistan’ın kuzeyinde Tibet’in güney kısmında ve Butan arasında kalan, sizin Everest’i ile tanıdığınız ama daha dokuz büyük dağı olan, odun kokan bu ülkenin UNESCO mirası tapınaklarıyla kaplı şehri Katmandu. Neden mi...
Yasaklar Ülkesi: Singapur
Albukhary Üniversitesi'nin kültürel değişim ve liderlik programı nedeniyle iki aydır Malezya’dayım. Singapur’a da yolumuz düştü. Singapur, Sanskritçe’de ‘Aslan Şehri’ anlamına geliyor. Malay yarımadasının güneyinde yer alan ülke dünyanın nadir şehir devletlerinden biri. Yedi yüz on kilometrekare yüz ölçümüne ve beş milyon nüfusa sahip. Ülkenin büyük kısmı Budist. Yüzde on beş Müslüman ve yüzde on beş Hristiyan nüfusu bulunuyor. Uzun yıllar sömürüsü altında kaldığı İngilizlerin etkisi kendini her yerde hissettiriyor. Trafik soldan akıyor.
Yolculuk öncesinde Singapur hakkında hiçbir şey okumadım. Yılın...
Akıl Çelen Şehir: Barselona
Ruhu dans eden insanları sokaklara hunharca fırlatmıştı birileri. Ritimleri, kalp atışları kendilerine yeten, arsızlıktan uzak şehirleri ve kültürleriyle onlara sorsalar yine burayı tercih ederlerdi. Doğmak, büyümek ve koşmak için... Eğlenmeye her zaman niyetli, eğlenmeyene sorgular sebepli. Bin bir hali vardı ki şehrin koşmak için. Bir şehir hırsızını bile dengeler mi? Şikayet edemeyeceğin kadar kötülüğü eğlenmeyi anlamlı kılmak için kenarda tutuyorlar. Aydınlık olmasa karanlık, karanlık olmasa aydınlığın içini dolduran bir mananın olamayacağına muktedir insanlar. Bir yeri gezmeden önce yapılan tüm...
Anlaşılamamaktan Korkan İnsanlar: Kanada
Ömrümün bir yerinde, "iyi ki görmüşüm!" diyebileceğim bir yeri daha gördü gözlerim. Gördüklerinden bahset diyenleri nasıl bir övgü bombardımanıyla karşılasam? Bazen kendimi Avrupa sevici, övücü bir tiplemeden alıkoymak için çok fazla sorguluyorum. Lakin Kanada topraklarında gördüklerim, Avrupalının kendi bölgesine sokmamak için herkese saygı duyuşundan çok, tüm dünyaya yön verebileceklerini zannettikleri saflıkları ve saf iyilikle çabalamalarıydı. Bu uhreviyatı bir topluma; ne dinin ne de imamların, papazların, hahamların kazandırmamış olması ise oldukça ilgi çekici.
İllüzyon bir orta doğu ülkesi vatandaşı olarak, dünyanın...
Masallar Diyarı: Giethoorn
Giethoorn, Hollanda'nın Overijssel eyaletinde bir köy. Steenwijkerland Belediyesi'nde yer almakta ve Güney batısındaki Steenwijk'e yaklaşık beş kilo metre mesafededir. Hikâyesini dinleyip resimlerini inceledikten sonra ilk fırsatınızda gezmek, görmek isteyeceğiniz bu köy, yirminci yüzyıl ortalarından itibaren ünlenmeye başlamış olsa da özellikle 2000'li yıllar sonrası turistlerin ilgi odağı olmaya başlamıştır. Mevsim ayırt etmeden misafirlerini huzurlu kucağına kabul edebilen bu doğal güzellik, aynı zamanda yanınızdan selam vermeden geçmek istemeyen insanların samimiyetiyle beraber, cennete daha çok benziyor. Flemenkçe konuşulan Hollanda topraklarında buraya Masal...
Toprak ve Doku: Endülüs
Köprüler, solukları ırkları ve ideolojileri birbirine bağlar. Avrupa’dan Asya’ya uzanan köprüde geçen beş senenin ardından, İspanyol ve Arap ırkları Müslüman ve Hristiyan teolojilerini buluşturan Endülüs köprüsündeyim. 1492'ye kadar sekiz yüz yıl boyunca Müslüman egemenliğinde kalan Endülüs’ün en ünlü Arap padişahı Sultan Ebu Velid bin Nasr oğlu Sultan Ebu Haccas Yusuf bölgeye pek çok kütüphane ve medrese kurdurdu. Bölgenin bilim, ilim ve kültürünün gelişmesine büyük katkıda bulundu. Uzak topraklardan Avrupa’ya gelen Arap benliğinden hiçbir şey kaybetmedi, İspanyol da öyle. İki...
Yürümeyi Öğrenmek: Galler
Dağın tepesine tırmandığımda gerçekten artık bir adım daha atacak halim kalmamıştı. Bir yandan nefes nefese kalmıştım, bir yandan dönen başımın etkisiyle dengemi bulmaya çalışıyordum, bir yandan da Britanya’nın güneyinin en yüksek dağının üzerinde ne işim var benim diye de düşünüyordum. Gerçekten de benim Galler’de Brecon Beacon milli parkındaki Pen Y Pan dağında, hem de Kasım ayında ne işim vardı?
Bugünlerde bir yazar olarak kendi kendime sürekli “yaşamın kurgusu edebiyata on basar” diyorum. Üstelik yaşam biz edebiyatçılardan daha özgün ve özgür....
Kasvetinde Ruhumu Buldum: Prag
Ruhumu sattığımın farkına vardığımda Prag’a gitmeye karar vermiştim. Öncesinde hep, yıllar boyunca en güzel olanı biriyle paylaşmıştım. Paylaşmanın mutluluğu, sevgiyi artıran yönünü aslında yaşıtlarımdan evvel keşfetmiştim. Hiç unutmam bir sevgilime bir keresinde "sen en güzellerine layıksın diye, bildiğim tüm güzellikleri ufkuna saçmak için yaşıyorum!’’ demiştim. Bu benim görgümdür; körkütüklük ile hiç ama hiç alakası olmayan. Sevdiklerimin bildiklerimi bilmelerini isterim hep. Fakat belki de beni seven biri bana, yalnız kalamadığımı, kendimi yeterince dinlemediğimi fark ettirdi. Uzun soluklu bir ilişkinin azabından...
Abhazya: Anhua Köyü
Abhazya’da çok uzun süredir gitmek istediğim bir köy vardı; Anhua Köyü. Epeyce vakit Sohum’da, köyden tanıdığı olan birilerini aradım ve tabii beni oraya kadar götürebilecek birini de. Sordum soruşturdum, sonunda bir arkadaşım oranın muhtarına ulaştığını söyledi. Adama telefon edip hızlıca “Sana yarın sabah 8’de bir misafir getireceğim. Afon’da buluşalım oradan al,” dedi ve kapattı. “Müsait miymiş bir sorsaydık falan” gibi bir şeyler geveledim. “Tamam, tamam o iş,” deyip gitti.
Her iş tamamdı. Her iş. Ne sorarsam sorayım “o iş tamam”...
Çıplaklaştıkça: Arnaoutchot
Çıplaklığın her zaman şeffaflık olduğuna inanan biri olarak, kendimizi anlamanın yolununda, hep çıplaklıktan geçtiğine inandım. Ruhumuzu soymak istiyorsak, buna bedenimizden başlamamız gerektiğini savundum. Aynada kendimize çırılçıplak bakamıyorsak, kendimize karşı dürüst olmamızın da zor olduğuna inandım. “Kadın Bedeni Soyarsa” adlı romanımda, ‘Bir kadın kendi kendine soyunabilir mi?’ sorusu ekseninde çıplaklığı ele almıştım. Bu romanı yazmadan önce sadece çıplakların girdiği plaj ve spa merkezlerinde bulunmuştum. Ancak hiç bir zaman, çırılçıplak on gün geçirmemiştim; bu yıl Fransa’da Arnaoutchot Natüralistler Kampı’na gidene kadar…
Türkiye’de...
Mağara Gölü ve Tarih: Viyana
Viyana’dan çıkıp kısa süreli bir yolculuk ile müstakil evlerin yoğunlukta olduğu bir kasabaya rastlayabilirsiniz. Bir mağara gölü göreceksiniz. Geçmiş yüz yılda burada maden işçileri çalışırmış. 1912’de bir patlama sonucu kayaların arkasından sular fışkırarak mağaraya dolunca birçok işçinin ölümüne sebep olmuş ve Avrupa'nın sayılı mağara göllerinden biri de böylece oluşmuş. Girişinde yaklaşık dört yüz elli metrelik bir tünel var. Tünelin sonunda işçilerin çalıştıkları bölümler de görülebilmekte.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler, gözlerden uzak olduğu için burayı seçmiş ve burada bir karargah...
Bağbozumu: Colmar
Şirin kasabalar albümüm var; Kasabalar, köyler, hatta bazen kentler. Bir yenisi bir öncekini eskitmiyor. Süslemenin bin bir türlü hali olduğunu gördüm bu yerlerde. Süslemenin, süslemeden süslü olabileceği sade naiflikte. Onların gözüyle göremediğimden hiç turistik süremde onlardan fazla bildim kıymetini. Tarih boyunca ara sıra Alman, ara sıra Fransız toprağı olmuş; fakat şimdilerde kesinlikle dünyaya Fransız kalmış bir yere gittim: Colmar! Fransızlar, özellikle Alcase Lorianne denilen bu bölgede, tüm bağlarda üzümler hep ıslakmış hissiyle yaşıyor gibiler. Hiçbir şey daha önce hiç...
Reklam
Röportaj
Tayfur Aydın ile Sinemanın İzinde
Türkiye, çevresel şartlar ve jeopolitik açıdan komplike olmasının yanı sıra, çok uluslu bir yapıya sahip. Bu ülkenin tüm insanları diğer ülke vatandaşlarından farklı olarak türlü sebeplerle harmanlanan bir yaşantıya sahip oluyor. Sahip olduğumuz farklılıklar bizi biz yapan etkenleri doğururken, bu toprakların bize sunduğu şeyler ise hiç kuşkusuz bu çeşitlilikten de kaynaklanıyor. Bugün ülkemizdeki bu çeşitliliğin sinemadaki varyasyonlarından birine odaklanacağız.
Senarist, yönetmen ve yapımcı olarak kaliteli işlerin altına imzasını atan Tayfur Aydın ile Komplike için gerçekleştirdiğimiz bu söyleşide; yakın bir zamanda...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Hakan Başar
İlk konserini henüz on yaşındayken veren, Türkiye’nin en genç caz piyanisti Hakan Başar ile bir röportaj gerçekleştirdik. Daha önce İstanbul Caz Festivali, İzmir Avrupa Caz Festivali, Akbank Caz Festivali ve EFG Londra Caz Festivali’nin de içinde bulunduğu önemli festivallerde yer alan Başar, London Jazz News’dan Mike Collins’ten de performansı ile tam not aldı. Chick Corea ile çalışma fırsatına da erişen Hakan Başar’ın tanıştığı isimler arasında önemli caz müzisyenlerinden Ron Carter, Russell Malone, Eddie Gomez ve Donald Vega bulunuyor. Henüz...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Hack The Fool
Tantana Records etiketiyle ilk albümleri The Fool’u yayınlayan Hack the Fool, Türkiye’nin rock müzik ortamına başarılı bir giriş yaptı. Vokalde Mert Avcı, davulda Sinan Kutluay ve gitarda Berk Çavdar’dan oluşan grup, yanlarına bas gitarist Zafer Toker’i de alarak üretim süreçlerine devam ediyorlar. Grubun üyeleri Berk Çavdar, Sinan Kutluay ve Mert Avcı ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Hack the Fool nasıl bir araya geldi? Grubunuzun oluşma aşamaları nasıl gelişti?
Sinan Kutluay: Mert ile (Avcı) çok uzun zamandır çalıyoruz. “Mosquito” adında bir grubumuz vardı...
Koronavirüs Günlükleri: Iskandar Widjaja
Tarzının kompleksliği ile bilinen ve yeni jenerasyonun en yaratıcı keman sanatçılarından biri olarak kabul edilen Iskandar Widjaja ile konuştuk. Müzisyen bir aileden gelen ve daha çok küçük yaşlarda keman çalmaya başlayan Widjaja, farklı müzik tarzlarını klasik müzik ile harmanlıyor. Son teklisi ‘Hip-Hop Symphony’yi 2 Ekim’de piyasaya süren Iskandar Widjaja ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Yeni jenerasyonun en ilgi çekici keman sanatçılarından biri olarak görülüyorsunuz. Bu sadece ‘klasik crossover’ müzisyeni olduğunuzu için değildir muhtemelen. Sizi ilginç kılan nedir?
Her zaman yenilikçi ve kalıpların...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Kültür (Popüler Makaleler)
Acı
Acı tüm canlıların olduğu gibi insanın da temel duygularından biridir. Hayat boyu hazzın ve mutluluğun peşinden koşarken bir yandan da acıdan ölümden kaçarcasına sakınıp saklanmaya çalışır. Ne var ki, hayatın acı dolu sürprizleri her an karşısına çıkıp onu doğduğuna pişman edecek hallere düşürür. Öznelliği ve ölçülmesinin zorluğu acının anlaşılıp tanımlanmasını zorlaştırır. Yalnızca biyolojik, anatomik ve fizyolojik koşullara bağlı olarak açıklanmayacak kadar karmaşık bir olgudur. Algılanmasında ve ifade edilmesinde bireysel farklılıkların yanı sıra çevre koşulları ve kültürel çeşitlilikten kaynaklanan ayrımlar...
Saklanamayan Sır: Cinsellik
Doğadaki canlılığın devamını sağlayan en temel eylem olmasına karşın insanlar âleminde gün ışığına çıkarılmaması gereken bir sırmış gibi karanlıklara saklanan ama bastırılıp derinlere gömüldükçe adeta azgın bir hayalete dönüşüp başımıza daha çok bela açan bir gerçekliktir cinsellik. Onu doğrudan dile getirmektense develere hendek atlatmayı yeğleriz. Mümkün olduğunca sakınır, çocukların öğrenmemesi için “seni bize leylek getirdi yavrum” masallarına varıncaya kadar uydurmacaların sınırlarını zorlarız.
Bizlerin birey olarak uyguladığı otosansürün dışında toplumları yöneten kimi kurumlar da kitapları, filmleri, dizileri, televizyon programlarını, reklamları, şarkıları,...
Aidiyet ve Kültür
"Kültür" kavramı etimolojik olarak artmayı, çoğalmayı ifade etmektedir. Antropoloji açısından bakıldığında öncelikle maddi kültür dikkate alınmakta, kullanılan giysiler, yenilen yemekler o toplumun kültürünü karakterize eden özellikler olarak kabul edilmektedir. Edebiyat açısından, yazılı ve sözlü eserler, yani şiir, roman gibi eserlerin yanı sıra efsaneler, masallar bir toplumun kültürünü oluşturan unsurlar olarak öne çıkmaktadır. Sosyoloji açısından ise yaşam biçimleri, örf ve adetler, toplumsal ve bireysel davranışlar “kültür” kavramının içinde düşünülmektedir. Yani kısaca kültür, bireysel ve toplumsal yaşam adına hemen hemen tüm...
Gökyüzünün Dengesi ve Gün Döngüsü
"Tengri" sözcüğünün gökyüzü kökeninden geldiğinden bahsetmiştik. Tabiattaki her nesne gibi göğün de bir ruhu vardır ve bu ruh evrenin mutlak sahibi ve yöneticisi olan tengridir. Yaşamın kıvılcımları gökte atılmıştır ve bütün kâinatın merkezi olan tengrinin sarayı gökyüzündedir. Emel Esin, "Türk Kozmolojisine Giriş" kitabında dünyanın bir öküzün veya boynuzlu bir hayvanın boynuzunda olduğuna dair inancın Türklerde de yaygın olduğunu söyler. Zira Anadolu’da özellikle Erzincan çevresinde bu tür bir inancın var olduğu bilinmektedir. Bu inanç Türkler’in gök kubbeyi sonsuz bir yer olarak görmediklerini...
Geçmişte Yazı Araçları
Sümerler M.Ö. 3500 yıllarında bilinen ve sembolün sesi belirlediği ilk yazıyı kullandılar. Akadlar, Babilliler, Asurlular, Hititler ve Urartuların ile birlikte değişime uğradı ve Fenikelilerde fonetik dil oldu. Fenikeliler, kendi alfabelerini çivi yazısından yararlanarak geliştir. Babillerde bulunan en eski yazıtlar, taş tabletlere kazınarak işlenmiş ve her biri bir sözcük ya da düşünceyi temsil eden işaretlerdir. Sonrasında en yaygın yazıt aracı olarak tablet şeklinde yapılan kil oldu. Ardından ideogramlar çivi yazısının hecesel işaretlerine dönüşse de simgesel işaretlerin bir kısmı varlıklarını sürdürmeyi...
Bir Ölümün Anatomisi: Ho Chi Minh
Sizlere bu çalışmamda Vietnam’ın Atatürk'ü sayılan, komutanlık kariyerinde ülkesinde hem sömürgeci Fransa'yı, hem de istilacı Amerika Birleşik Devletleri'ni kesin zaferler kazanarak yenmiş tek lider Ho Chi Minh ile ilgili pek bilinmeyen ölüm sonrası mumyalanma sürecini ve başkent Hanoi’de bulunan Lăng Chủ Tịch Hồ Chí Minh anıt mezarını anlatmak istiyorum. İsterseniz yazıma önce mozoleden söz ederek başlayayım. Sonra da konumuzu Viet halkının "Ho Amca" dediği başkomutan ve başkanlarının az bilinen karmaşık mumyalanma hikâyesine getiririz.
Öncelikle belirtmeliyim ki bu anıt mezara, diğer...
Kült Kültür İmgesi: Radyo Tiyatrosu
İletişim teknolojilerinin kısıtlı olduğu yıllarda radyo oldukça önemli bir yayın aracıydı. E, hali ile de kurgusal boyutu yüksek programlar yayınlama fikri belirdiğinde ise radyo tiyatrosu zihinlerde ilk kez belirmeye başlamıştı. İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaygınlaşarak bir klasik haline geldiği zamanlarda, adından da anlaşılacağı üzere, görselliğin olmadığı yalnızca sesli olarak oyunların oynandığı, arkadan gelen ses efektleriyle tiyatro adeta bir radyo kutusunun içine sığdırılıyor, sahne ise radyo dinleyicilerinin zihnine kuruluyordu. Benim zihnimden hâlâ toplanıp, gitmediler doğrusu.
1938 yılından bir örnek verecek olur...
Endülüs Ruhu
İspanya'nın incilerinden Endülüs, görkemli sarayları ve etkileyici atmosferi kadar; herkesin birbirinin dilinde felsefe yaptığı çok kültürlü yapısıyla da medeniyet tarihine apayrı bir katkı sağlamıştı. Bu özel kültür, kendini değiştirip dönüştürür iken, bütün bilgisini kendinden sonrakilere aktarmayı da başardı. Emeviler'in ünlü komutanı Tarık bin Ziyad'ın 711 yılında, ordusu ile Afrika'dan İspanya'ya geçişi ile başlayan Endülüs dönemi, bugün bile yarattığı kozmopolit hava ve birlikte yaşama sanatına yaptığı katkılar ile hatırlanıyor. Bu ünlü seferde, yerel Berberiler'den biri olan Tarık bin Ziyad, ordusuna...
Öteki Dünyadan Önce
Anıt mezarlara ve ölülerin eşyaları, mücevherleri, hatta atları ile birlikte gömüldükleri mezarlıklara dünyanın hemen hemen her yerinde rastlanabilir. Çin İmparatoru Qin Shihuang, ordusundaki askerlerin tek tek heykellerinden oluşan Terracota ordusuyla birlikte gömülmüştür. Türklerin kurganlarından Romalıların sacrophaguslarına kadar ölülerin eşyalarıyla ve kıyafetleriyle birlikte gömüldükleri birçok yapı bulunmaktadır.
Ölüm, eskiden beri insanoğlunun kafasını kurcalayan bir meseledir. Madde ötesine dair düşünceler taşıyan bütün doktrinler insanın beden ve ruh olmak üzere iki parçadan oluştuğunu iddia ederler. Esas olan ruhtur ve beden sadece ruhun geçici...
İnsanı Tersten Okumak
İnsan komplike bir canlıdır. Onu anlayabilmek için birçok bilim dalı seferber olsa da, hâlâ bilinmezlerle dolu gizemli bir varlık olarak açığa çıkmamış yönlerinin keşfedilmesini beklemektedir. Doğayla bütünleşme seçeneğini dışlayıp onu kendi ihtiyaçları doğrultusunda yeniden şekillendirmiş, türdeşleriyle giriştiği işbirliğini geliştirip ait olduğu grubu aileden kabileye, köyden kente, ülkeden süper güçlere sahip devletlere dönüştürerek var kalım yarışında açık ara öne çıkmış, kültürel, sanatsal yaratılarıyla hayranlık uyandıran eserler meydana getirmiştir. Ne var ki, insanı yalnızca bu olağanüstü başarıları üzerinden değerlendirip tanımlamaya çalışmak...
Vampir Hastalığı: Porfiria
1700-1800’lü yıllarda Amerikalı bilim insanları tarafından keşfedilen bu hastalık, daha çok Asya ve Orta Avrupa’da görülen bir tür kan zehirlenmesidir. Bilinen iki yüz civarında türü vardır. Mikroptan değil, hastalıklı genlerden meydana gelir. Belirtileri, kalıtsal hastalıklardan olan Porfiria hastalığında hastaların kan içmeye eğiliminin olmasının yanında güneşe karşı aşırı hassasiyetleri vardır. Bu da vampir hastalığı olarak anılmasına sebep olur. Porfiria'nın etkilerine bakacak olur isek de, çok farklı izlenen bir hastalıktır. Sarımsakla etkileri kat kat artan bu hastalığın, güneş altında kalma sonucunda...
Aşk Olsun
İnsanlığı, düşünme ve problem çözme yeteneğini temsil eden bilim, yaratıcılığını ve özgün eserleri meydana getirme hünerini gösteren sanat, sosyal-kültürel düzenin işleyişini yönlendirip biçimlendiren politika ve doğanın bir parçası olduğunu unutturmayan içgüdü ve duygularının oluşturduğu dört kenarlı tabanı üzerinden yükselip tepe noktasında birleşen bir piramit gibi düşünecek olursak; aşkı bu en yüksek noktaya, yani zirveye yerleştirebiliriz. Herhangi bir şeye yönelik tutkuya dönüşmüş yoğun ilgi ve sevgiyi aşk olarak tanımlıyor olmamız bu duyguyu her şeyin üzerine koymamızı haklı çıkarır.
Bilim insanlarının ve...
Savana’dan Mars’a Mekan
Yer, bulunulan yer, ev, yurt hatta eskimiş manasıyla uzay anlamını taşıyan mekân, insanın yaşadığı, bağ kurduğu, kendi ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda değiştirmeye çalıştığı yeryüzü parçası ile ilişkisini anlayabilmemiz için dikkatle incelememiz gereken çok yönlü bir kavramdır. Yaşanılan çevreye uyum canlılığın olmazsa olmaz koşullarından biridir. Bu uyumu en yüksek düzeyde sağlayan canlının yaşama şansı artarken uyum sağlayamayan canlılar yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Ne var ki insan çevreye uyum sağlamakla kalmayıp onu kendisine uyumlu hale getirme konusunda büyük...
Küresel Modernizm: Orta Doğu
Modernizm geleneği Ortadoğu'da kucaklayan ve geliştiren sanatçılar arasında Saloua Raouda Choucair, yalnızca son zamanlarda uluslararası alanda tanınan Lebanon ülkelerinin öncülerinden biridir. Boyama ve çizim, mimari, tekstil ve mücevheratın yanısıra aşağıdaki gibi çok sayıda deneysel heykel sergileyen Choucair, bilim, matematik ve İslam sanatıyla şiir alanındaki ilgi alanlarını takip eden çeşitli medyada çalışmakta. 1940'lardan itibaren Beyrut sanat ortamında az rastlanan bir kadın sesi olan Choucair'in eseri batı soyutlama unsurlarını İslam estetiği ile birleştiriyor. İslami tasarımın geleneklerinden çıkarılan modüler formların, çizgilerin ve...
Piri Reis Haritaları
Piri Reis hem Osmanlı deniz amirali hem de haritacı olarak ün salmıştır. Haritaların çoğunu 1513 yılında çizmiş ve "Kitab-ı Bahriye" adlı eserinde toplamıştır. 1516’dan itibaren denizlerde çeşitli savaşlara katılmış, Mısır'ın fethinde, Rodos adasının kuşatmasında, Yemen'deki Aden ve Oman'daki Muscat şehirlerinin alınışında başrol oynamıştır. Altta 16'ncı yüzyıl sonlarında Osmanlı İmparatorluğunun hudutları görülüyor.
Piri Reis’in haritaları arasında en çok ilgi uyandıran 1513 tarihli dünya haritasıdır. Ancak, bu haritanın sadece altıda birlik parçası bulunabilmiştir. Geri kalan parçaları kayıptır. Bulunan parça incelendiğinde kadim dünya...
Reklam
Mitoloji (Popüler Makaleler)
Doksanlı Yıllar Öncesinde: Canavar ve Kadın
Evreni oluşturan her şey karşıtlıkları ölçüsünde var olagelmiştir. İlk insanların pagan inanışları da günümüzde milyarlarca insanın inandığı semavi dinler de iyi ile kötü yani tanrı ile şeytanın karşıtlığı üzerine kurulmuştur. Tanrı ışık dolu, zarif, iyi olan her şeyi temsil ederken, şeytan karanlık, kaba, kötü olan her şeyi bünyesinde toplamaktadır. Her inançta kötülüğün kaynağı değiştiği gibi, kötülüğün kaynağının yardımcıları da değişkenlik göstermektedir.
Yunan sanatı estetik üzerine kurulu olmasına karşın Hephaistos, Hades, Pan gibi tanrılar çirkin denilebilecek estetikten uzak biçimler üzerine oturtulmuştur....
Yunan Mitolojisi ve Mitolojik Anlatım
Yunan mitolojisi, Antik Yunan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hallerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için de bazen zamanın sanatındaki ipuçlarını dahi toplar.
Genel olarak Yunan mitolojisi Yakın Doğu ve birçok Avrupa mitolojisini etkilemiştir. Yunan tanrılarının her biri Romalılar tarafından kabul görmüş ve farklı isimler kullanılmıştır. Roma mitolojisi neredeyse tamamen Yunan mitolojisini baz almıştır. Yunan mitolojisindeki efsanelerde çoğu eski Yunan tanrıları insan şeklindedir. Yunan...
Burhanizm ve Akdin Şamanizmi Güncelleme
Son dönemde güncelleme kavramı oldukça gündemde olduğu birçok insan tarafından işitilmektedir. Biz de kendi çapımızda bu konuyu irdelemek istedik ve bu bağlamda kadim Şaman dini ve kültürü ile ilgili olarak bu yazıyı kaleme aldık. Bu yazımızın konusu ise Sibirya’nın yerlisi Türk budunlarından Hakas ve Altaylarda 20’nci yüzyılın başında en az kırk bin yıllık geçmişi olan çoktanrıcı Şamanizmin güncelleme girişimiyle ilgilidir. “Ak Din” veya “Ak Dyan” olarak da bilinen Burhancılığın veya Burhanizm’in temelinde “burhan” sözcüğü yatmaktadır. Burhan sözcüğü ise Altay...
Nuh Tufanı Miti
Dünyanın nasıl yıkılıp bir çiftin veya bir grubun dışında insanların yok edildiğini nakleder. Tufan rivayetleri, kozmik felaketler içinde en çok ve en yaygın olanlarıdır. Diğer bazı felaketler de insanların yok olmasına sebebiyet vermiştir. Bu rivayetlerin yer aldığı kültürlere göre tufan, tanrılar tarafından günah işleyen insanlarla birlikte dünyada mevcut bütün canlı varlıkları ortadan kaldırmak üzere gerçekleştirilen ve bütün dünyayı istilâ ettiğine inanılan su felaketidir. Hatta bu dünyayı su basması veya bir bölgenin tamamen yok olması, sular altında kalması efsanesiyle ilişkilendirilerek...
Ritüel Kavramı
İlkel insan, ruhlar alemi ile devamlı iletişim halindeydi. Ruhanî dünya onun için yaşadığı dünyadan ayrılabilmiş değildi ve onlar ile olan etkileşimi günlük hayatında önemli bir yer tutuyordu. Nasıl beslenebilmek için avlanmak, balık tutmak veya ekin yetiştirmek zorundaysa, beslenme kaynaklarının tükenmemesi için onları kontrol eden tanrı ve ruhlarla iletişimini iyi tutmak zorundaydı. Birçok halkın ve kabilenin dilinde din sözcüğünün bir karşılığı yoktur. Çünkü, bu halklar için ibadet ettikleri, şamanları aracılığıyla iletişime geçtikleri ruhlar bir dinin veya sistematik bir inancın parçası değil, bizzat yaşamın...
Mu Kıtası Hakkında Varsayımlar
Pasifik Okyanusunda yaşanan bir tufan sonucu sulara gömüldüğü söylenen Mu kıtası "söylence bilim" anlamında kullanılan bir kavramdır. James Churchward'ın Mu Kıtası ile ilgili araştırmaları da bu söylencelerin derlenmesine dayanır. James Churchward'ın Tibet'te yaptığı araştırmalara dayanan ve bunlar hakkında yazdığı beş kitabına konu edilmiş olan ilk bulgularda Churchward, Hindistan tapınaklarında bulduğu yazı tabletlerini oradaki rahiplerden on iki yılda öğrendiği Naga Maya dili ile tercüme ederek elde ettiğini açıkladığı efsaneye göre Büyük Okyanus'ta, Asya kıtası ve Amerika kıtası arasında ve Avustralya'dan birkaç misli büyüklükte olup, yüksek bir uygarlığa evrildiği süreç sonrasında...
Tanrılar Yok Ama Tanrıçalar Olabilir
Antik Çağ'ın şafağında, on iki İyonya şehir devletinden Efesos ile Samos epey didişmişler. Samos’un denizlerdeki hakimiyeti, Efes’in Akdeniz’e serbestçe açılmasını önlemiş muhtemelen. Kültürel alanda da rekabet kıyasıya sürmüş. M.Ö. 550 yılından az önce Samoslular, tanrıça Hera’nın doğum yeri olan İmbrasios Irmağı'nın denize kavuştuğu yerde Antik Çağın mermerden ilk anıtsal tapınağını inşa etmeye girişmişler. Efes durur mu? MÖ 550 dolayında, tanrıça Artemis’in doğum yeri olan Kenkhrios ırmağının denize kavuştuğu yere mermerden görkemli bir Artemis tapınağının temelini atmışlar.
Efes’teki sonradan antik dünyanın...
Paganlar Romanında Kitlelerin Dönüşümü
Göçebe kültürün yerleşik kültüre geçişinin hayli sancılı olduğunu ifade eder Anatoly M. Khazanov “Göçebe ve Dış Dünya” adlı eserinde. Bu geçişi sayfalar dolusu makalelerin etkisine denk romanlarda görebilmek, irdeleyebilmek mümkündür. Şayet okuduysanız Yaşar Kemal’in “Binboğalar Efsanesi” romanının konargöçer kültürle yerleşik kültürün, göçen kitlelerle yerleşik olanın çatışmasını, çağın getirdiği dönüşüm sancılarını başarıyla işlediğini görebilirsiniz. Daha romanın başlangıcında Melih Cevdet Anday’ın “Ağlar bu mezarlıkta yörükler her gece / Bıkıp iri yıldızları davar sanmaktan / Düşünür eski günleri… iskândan önce / Geride...
Kam Tiplemesinin Özellikleri
Bugünkü toplumun kökenini kabile, klan gibi aileye bağlı topluluklar ve bu toplulukların bir araya getirdiği konfederasyonlar oluşturur. İnsanın doğa karşısındaki güçsüzlüğü onu türdeşleriyle birlikte yaşamaya ve organize olmaya itmiştir. Toplum dediğimiz kavramın bu zorunluluktan çıktığı söylenebilir. Nitekim topluluk hayatını sürdürebilmek ve organizasyonu sağlayabilmek için bir iş bölümü gerekiyordu. Doğaya ve diğer insan topluluklarına karşı mücadele edebilmek, toplumu ayakta tutabilmek için herkes bir işte uzmanlaşmalı ve bağlı bulunduğu toplulukla birlikte çalışabilmeliydi. Eli silah tutanlar avlanıp kabileyi korurken birilerinin ruhlar alemi ile ilgilenmesi...
Aidiyet İflasının Türk Korku Filmlerinde İnşası
Toplumları bireyler oluşturur, bireyler ise toplumu oluştururken bazı gereksinimleri doğrultusunda birleşirler. Maslow hiyerarşisinde üçüncü sırada yer alan ait olma yani aidiyet bireyin diğer bireyler arasındaki ilişkisinin temelini oluşturur. Birey, ilk iki sırada yer alan fizyolojik ihtiyaçlarını ve güvenlik ihtiyacını gidermesinden sonra ait olma ve sevgi ihtiyacını karşılamak zorundadır. Bu durum da bireyin diğer bireylerle ve toplumla temasının bu bağlamda ilk noktasını oluşturur. Bireyin toplumla ve diğer bireylere temasını sağlayıp, bu ihtiyacını gidermesi sonrasında ise değer ihtiyacı ve son basamak...
Arketip Kavramı ve Mitos İle İlişkisi
İnsanın 500 bin yıla yakın bir evrimsel geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte modern insan anatomisine ait en eski bulgular 195 bin yıl öncesine aittir. Medeniyet kavramı insanlığın son 10 bin yılına ait bir mesele. Bu rakamlar evrimsel geçmişin ancak ellide birini medeniyete ayırabildiğimiz anlamına geliyor. Yaptığımız muazzam teknolojik buluşlar, edindiğimiz meslekler, inşa ettiğimiz görkemli şehirler, muazzam edebi eserler, ahlaki gelişimimiz ve yasalarımız bu zaman içinde ortaya çıktı. Ancak tüm bu gelişmeleri sağlamışken türümüzün 490 bin yıllık tarihini tamamen...
Büyü, Din ve Ritüellerin Kaynakları
Yaratana duyulan inanç, doğayla ilk karşılaştığında doğanın gücüne karşı kendini koruma gereksinimiyle başlamış ve ilkel insanlar anlamlandıramadıkları, bugün sıradan saydığımız doğa olaylarını tanrısal güçler sanmışlardır. Hastalıklar, rüyalar, ilkel insanlar için çözemedikleri sorular haline geldiğinde kendilerine göre yanıtlar bulmaya çalışmışlardır. Bu yanıtlar zamanla onların inanışları haline gelerek inançlarını oluşturmuştur. İnanmaya ve tapmaya başladıkları yaratan, kimi doğa olaylarını hala sürdürdüğünde bunu yaptıkları bir hataya ve yaratanın kızgınlığına bağlamışlar ve bunun sonucunda da büyünün kaynağı olan ritüeller ortaya çıkmıştır. Yaratanın kızgınlığını gidermek...
Asya Şamanlığı
Asya kıtasında binlerce yıldır devam eden şaman kültürü, hem zengin bir inanç dünyasını hem de topluma yararlı pratik sonuçların oluşmasını sağlamıştır. Gökteki ve yeraltındaki ruhlarla ve tanrısal güçlerle ilişki kuran şamanlar gündelik sorunlara çözüm getiren ve yönlendirip şifa sağlayan kişiler olarak topluma ve kişilere pratik yararları dokunmuştur. Asya toplumlarından Altay, Tuva, Teleüt, Telengit ve Kuman Türkleri bu tür görev yapan kişilere Kam, Kırgızlar ve Kazaklar Baksı, Tunguzlar, Nanaylar ve Mançular Sam veya Sama adını vermişlerdir. Şaman sözünün de bunlardan...
Mitlerin Batı Sanatındaki Etkisi
Hıristiyanlığın yaygın kabulü mitlerin popülerliğini azaltmadı. Ki Hıristiyanlık öncesi mitolojilerinin günümüz batı ülkelerinin uygarlıklarını derinden etkilediği de inkâr edilemez. Rönesans sırasında klasik dönem baştan keşfedildiğinde Ovidius'un şiirleri şairler, tiyatro yazarları ve ressamlar üzerinde büyük etkiye sahip oldu. Rönesans'ın erken dönemlerinden itibaren, Leonardo da Vinci, Michelangelo ve Rafael gibi ressamlar geleneksel Hristiyan temalarının yanında Yunan mitolojisine dair temalar da işledi. Latince yazın ve Ovidius'un eserleri aracılığıyla Yunan mitolojisi İtalya'da ortaçağ ve Rönesans döneminde Petrarca, Boccacio ve Dante gibi şairleri etkilemişti.
Birçok Avrupalı entelektüel kendi ulusunun köklerini mitlerde ve masallarda aramayı denemiştir. Kuzey Avrupa'da ise Yunan mitolojisi görsel...
Antik Dünyaya Damgasını Vuran Kadın: Enheduana
Antik dünyaya damgasını vuran fazla kadın yoktur. Bu yazıda antik zamanlara damgasını vurmuş böyle bir kadından bahsedeceğiz. Enheduana, MÖ 2255-2300 yıllarında yaşadı ve gününün en önemli dini figürü olarak görüldü. Aşk ve Savaş tanrıçası İnanna’ya yaptığı güçlü besteleri/şarkılarıyla tarihin akışını değiştirdi ve ölümünden sonra yüzyıllarca hatırlandı.
Yazıları çok derinlikli olduğundan, uzmanlar ona “Sümer edebiyatının Shakespeare’i” diyorlardı. İlahileri, siyasi, kişisel, ritüel, teolojik, tarihi ve yasal boyutların iç içe geçmiş çok katmanlı eserleri hala hayranlık uyandırmaktadır. Enheduana, Akad prensesi olarak doğdu ve...
Müzik (Popüler Makaleler)
Müzikli Dakikalar
Çok küçük yaşlarda Wilhelm Kempff'ten Beethoven dördüncü ve beşinci konçertolar, altıncı ve dokuzuncu senfoni, Coriolan ve Egmont uvertürleri, Mendelssohn ve Çaykovski keman konçertoları, Paganini, Liszt, Grieg, bir Verdi derlemesi. Aylarca her gün büyülenmiş gibi onları dinledim. Kısa zamanda Liszt ve Paganini'nin içinin boş olduğunu, buna karşılık Beethoven'ın dipsiz ve uçsuz bucaksız bir derya gibi açıldığını fark ettim.
Don Giovanni ile Mozart'ı, Branderburg Konçertoları ile Bach'ı keşfettim. Asıl aşkım ondan sonra başladı. Bach kişisel evrenimde baş köşeye yerleşti. Kırk beş yıl...
Müzik ve Edebiyat İlişkisi
Müziğin edebiyat ile ilişkisini irdelemeden önce, aslında sanatın kendi içinde ciddi olarak yapısal bir bağlantı ağı olduğunu söylemeliyiz. Her sanat alanı kendini bir başka sanat alanı ile besler. Sanatın kendi içindeki ilişkisini hiyerarşik olarak da ayırmak mümkündür. Gerçi bu ilişkinin hiyerarşisi nereden baktığınıza göre değişir. Arthur Schopenhauer müziği sanat hiyerarşisinde en üste koyar. Ona göre müzik ontolojik olarak katarsis görevi üstlenmiştir. Schopenhauer’e göre müzik önem ve değer açısından diğer sanat dallarını aşar. Çünkü müziğin yapısal özelliği, metafizik bir karakter...
Müzik Biranın Tadını Güzelleştiriyor
Bezelye ve havuç, kahve ve sigara, karpuz ve peynir, ketçap ve mayonez, tahin ve pekmez gibi ayrılmaz ikililer arasında müzik ve bira ikilisi de yer almaya aday olabilir mi? Özellikle de bu müzik deneyimi bir festivalde hayat buluyorsa biranın da sahnede yerini alması kaçınılmaz gibi duruyor. Müzik festivallerinde sahnede görmeyi beklediğimiz isimler asıl heyecan kaynağımız olsa da farklı festival atmosferlerini deneyimlemenin de ayrı bir yeri var. Neredeyse tüm festivallerde, beklediğimiz iki kuyruk var; bira kuyruğu ve tuvalet kuyruğu. İlkini...
Müzikbilim
Müzik, sosyal olgu ve kültür bağımlı bir sanat alanıdır. Sanat alanı olmasına rağmen toplumsal bağı nedeniyle aynı zamanda bilimdir. Müziğin sanat ve bilim oluşu yönelimlerimizde ikircikliğe neden olur ve objektif eğitimli olunabildiği gibi subjektif eğitimli de olmak söz konusudur. Subjektif eğitimli olarak müziğe yönelmek, müzik araştırması yapmaya çalışmak, araştırmacıyı kültürel değerlerin öznesi yapar ve yanlış saptamalara neden olur. Objektif eğitimde ise araştırmacı, kültürün nesnesi konumundadır.
Toplum içinde birey olarak bağımlılık-bağımsızlık sınırını keşfeden, bunun ayrımına varan, çelişkisini yaşayan sanatçı ve bilincidir....
Kahramanın Psikedelik Yolculuğu: A Saucerful of Secrets
Eğer en sevdiğim Pink Floyd albüm sıralaması yapıp, onları bir tarot kartına benzetecek olsaydım, sıralamamın bir numarasında olan "Dark Side Of The Moon"dan önce, sıfır numaraya yerleştirdiğim ve aslında çok sevdiğim "A Saucerful of Secrets" albümü yer alırdı. Bir numaradaki "Dark Side of The Moon" destedeki büyücü kartıysa, sıfır numaraya yerleştirdiğim "A Saucerful of Secrets" ise aptal kartına denk gelir. Bildiğiniz üzere, tarot destesindeki bir numaralı kart 'büyücü', sıfır numaralı kart ise 'aptal' olarak ifade edilir. Dark Side of...
Sesleri Görebilmek: Müzikal Sinestezi
“Duyuların birleşimi” anlamına gelen sinestezi kavramı, duyuların birbirine karışmasından dolayı ortaya çıkan bilişsel durumu ifade eder. Sinestezi sahibi insanlar renkleri koku, sesleri renk olarak algılayabilirler. Sinestezi, duyuların herhangi birini içeriyor olabilir. Örneğin; sinestezi sahibi olan bir insan “soyut” kelimesini kar beyazı olarak algılayabilir veya “12” rakamını kan kırmızısı olarak görebilir. Aslında yaşanılan durum bir nevi duyuların kombinasyonudur diyebiliriz. Bu durum her ne kadar literatürün tabiri ile bilişsel ya da beyinsel bir “hastalık” muamması olsa da, bana göre sinestezi, algıyı...
Yeniler ve Yenilikçiler
Ustalarımız durur iken bana laf düşer mi bilemiyorum, ama yine de aflarına sığınarak halk müziğine dair birkaç cümle kurmak istiyorum. Sürçü lisan eder isem af etmeyin ki, bir daha etmeyeyim.
Türkü tınıları ile karıştırılmış Arap tadındaki bir garip müzik türünün yayılmasına ses çıkarmayan bazı müzik otoriterleri, yıllarca bağlamayı ‘üç telli tıngırtı’ benzetmesi ile önemsizleştirip türkülerin ve bağlamanın ana kentlerde küçümsenmesine ve hatta yıllarca varoşların haricinde yok sayılmasına neden oldular. Türküleri armonik zenginliğe taşıması gereken o müzik adamları, çok bilmenin değil,...
Kent Metaforu
Yaşadığımız şehrin sesinin ne olduğunu merak edenlerin sayısı oldukça azdır diye düşünüyorum. Gerçekten bu şehir bizlere nasıl sesleniyor ve şarkılarını nasıl söylüyor? İstanbul, dünyada iki kıtaya yayılmış tek şehir. Ne yazık ki, bu şehir kendi müziğini üretmekten yoksun. Şehir kavramına yüklediğimiz anlam, kırsal coğrafyanın karşıtı ile eşdeğer. Kentin içinde olmasına rağmen dışarıda olan, burada yaşamasına rağmen yabancılık hisseden kentli sayısı oldukça fazla. Kentli olmak, şehirli olmak her şeyden önce bileşke bir anlama gönderme yaparken tarihi derinliği olan sınırlar içerir....
Dark Ambient Sinematik Referans Mı, Anlatı Mı, Dil Mi?
Dark ambient, ses kirliliğini, gürültüyü, ve de sessizliği bir sinema kadrajının içine yerleştirmek gibi bir çaba sarf etmemelidir. Aksine her ne kadar kimi zaman kendini sinematik olarak adlandırmayı yeğlese de, dark ambient müziğin bir imgelemi de yoktur. Bu sanat biçimi kendi mikro-anlatısını, arkasına meta-anlatıları almadan ifade etmeyi başarmıştır. Elektronik verilerin hiperrealize ettiği bir düşünce yapısı olan dark ambient müziğin, postmodern sürecin içinde belli başlı bir diğer sanat yapıtının ya da biçiminin içine hapsolmaması gerekir.
Neo-klasisizmin içinde kendini yeniden üretebilen dark ambient'ın daralttığı bir imge dizini bulunmamaktadır;. bu anlatı sabit imgeler diziminin sınırları altında...
Kavvali Müziği
Genel müzik bilimi anlamında müzikoloji, yaklaşık yüz yıldır bilimsel yöntemlerle müziği incelemektedir. Müzikoloji, tüm müzik türleri ve biçimlerinde, profesyonel ve amatör müzik etkinliklerinin üretimi, icrası, dağıtımı ve tüketimi alanlarındaki müzik kültürü süreçleri ve sonuçlarını araştırır, müzik kültürü içindeki işlevsel ve yapısal yasallıkları ortaya çıkarmayı dener, müziğin niteliği için önerilerde bulunur. Müzikolojinin elde ettiği sonuçların, müzik ile din, töre, mitoloji, gelenek ve benzeri toplumsal kurumlarla arasındaki etkileşimi inceleyen müzik sosyolojisi için de zemin hazırlar.
Mme de Staël; edebiyat ile din, gelenek,...
Müzik Eğitimi
Müzik hakkında genel olarak ortaya sunduğumuz düşüncelerimiz; kendi birikimlerimiz, dünyayı anlama çabamız, insana ve doğaya bakma açımız, tarih ve coğrafyadaki konumumuz ile orantılıdır. Farklı bir ifadeyle müziğin ne olduğuna dair tanımlama ve kavramsallaştırmalar, bizim kişisel düşüncelerimizi ve hayatı kavrama becerimizi ortaya koyar. Müziği tanımlamaya çalışmanın hiç de kolay olmadığı yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Çünkü müzik de kültür ve benzeri kavramlar gibi muğlak bir anlam ve kültür merkezli kodlar içerir. Bu kodların çözümünde müziğin içkin yapısını anlamak önemli bir rol...
Gelecek, Yapay Zeka ve Müzik
İnsanlığın evrimi hâlâ sürüyor. Geldiğimiz noktada artık organ bağışları, negatif gelecek olgusu ve benzeri şeyleri tartışmaktan çok yapay zekâya odaklandık. Konunun ciddiyetini bilim insanlarının endişelenmesinden anlamak mümkün. Fakat bilim insanları bu konuda da ortak bir görüşe sahip değiller. Bir grup yapay zekânın gelecekte insanların işlerini kolaylaştırıp yaşamın kaliteli hâle geleceğini ve daha az çalışarak entelektüel ve sosyal faaliyetlere zaman ayırılacağını söylüyor. Diğer bir grup ise yapay zekânın iş gücünün sonu olduğu ve bu noktada ciddi sorunlar yaşanacağına dair görüş...
Müzik Endüstrisinde Yapay Zekanın Rolü
Her yenilik beraberinde birtakım soruları ve sorgulamaları getiriyor. Yıllardır araştırma laboratuvarlarında birikenler, önce robotlar “bakın neler yapıyor” videolarıyla sosyal medya duvarlarımızda yer alırken, yapay zekânın hem sanatla hem de endüstriyel hayatla yakın temasa geçmesi ile artık gündelik yaşamımızda da karşımıza çıkıyor. Aslında yapay zekâ 1950’li yıllardan bu yana müzisyenlerin faydalandığı bir araç. Fakat yapay zekâ ile müzik üretimi daha çok deneysel müzik sahnesinde kendisine yer edinirken, son yıllarda müzik endüstrisindeki dev prodüktörlerin yapay zekâya yatırımlarının artması ile ticari müzikte...
Müziğin Öncüleri
Müzik tarihi dediğimizde aklımıza yayınlardan edindiğimiz bilgilerin çerçevesindeki olaylar gelir. Tarih, yazılanların bize sunduğu, taraflı belgelerin derlendiği derin ve geniş alanın sadece bir boyutudur. Müzik tarihinde yazılanların yanında, seslendirilenler de olduğu için bazen yorum kısmını bizler yapma şansına sahibiz. Tıpkı Şeref Bigalı’nın resimleri hakkında konuşma, yorum yapma özgürlüğümüzün olması gibi. Nasıl bir yorum yapar isek yapalım, bazı eserler, besteciler, olaylar tüm çıplaklığı ile karşımızda durur. Bunlardan biri şüphesiz Dimitri Şostakoviç’tir. Kendisi ile ilgili müzikoloji ve siyasi alanda çeşitli yorumlar...
Fantastik ve Sihirli Melodiler
Fantasy, 16'ıncı yüzyılda belirginleşmiş emprovizasyonun baz alınarak oluşturulduğu bir müzikal fikirdir. Fikir derken hayal gücüne de vurgu yapıyoruz. Barok dönemde de romantik dönemde de fantasy'e rastlarız. Bu fikirler çoklu pasajların çoklu duygu biçimleriyle iç içe geçtiği bestelerdir. Ama fantazyayı besteleyen müzik ile fantasy birbirlerine ne derecede uyacaktır? Müzikal form ile besteyi dolduran fikir ve bestenin yönlendiği konu arasında belirgin bir ayrım yapabilir miyiz? Yoksa fantastik müzik doğal olarak yönlenmesini başka mecralardan ödünç aldığı öğelerle mi belirleyecektir? İşte, bu soruların bizi bir kez daha...
Psikoloji (Popüler Makaleler)
Anın Benlikleri
Kişi durur, bilinçaltında ve fiziksel olarak kendini o anda sabitlemeye çalışır. Bu anı, içinde bulunduğu şu anı, kendiyle birlikte durdurup, zamanın ilerlemediği bir anda kalmak ister. “Keşke şu anı durdurabilsem ve bu durdurduğum anın içinde yaşayabilsem,” gibi hisseder. Ama zaman geçecektir ve kişileri bir sonraki zamanlarına, benliklerine ekleyecektir. Durdurulmaya çalışılan zamandakiler şu anı oluştururken geçmişin bir parçası haline gelecektir. Günümüz, ta ki olmayana kadar dün olacaktır. Anın bir sonraki anına her geçişinde, kişi bir önceki halini öldürüp içinde yaşatıyor...
Gerçekdışılaşma: Depersonalizasyon Bozukluğu
Kişiliksizleşme ve gerçekdışılaşma olarak da adlandırılan depersonalizasyon bozukluğunda kişi kendine yabancılaşarak bedenine uzaktan bakıyormuş hissine kapılıyor ve gerçeklik duygusunu yitiriyor. Depersonalizasyon bozukluğu yaşayan insanlara dünya sanki bir sis ya da duman perdesinin ardındaymış, hatta iki boyutluymuş gibi gerçek dışı görünür. Her yüz kişiden birinin karşılaştığı sanılan bu durum ise şu an için kolayca tanısı konan bir hastalık değil.
Bu olgu, aslında akut kaygı ve travma dönemlerinde gerçekliğin üstünü kapatan bir çeşit savunma mekanizması olarak da bahsedilebilir. Esrar gibi uyuşturucular ile de...
Ebeveyn ve Disiplin Anlayışları
Genellikle disiplin denildiğinde ebeveynlerin ilk aklına gelen kelime ceza, ilgi denince ise şımartmak olmaktadır. Fakat bakıldığında disiplin, çocuklara istenilen davranışları öğrenmelerini sağlayarak onlara sorumluluk kazandırmak ve topluma uygun bireyler olarak yetişmelerini sağlamak anlamına gelmektedir. İlgi ise ihtiyacı olan sevgiyi çocuklara verebilmek için çocuklarınıza gösterdiğiniz bütün olumlu davranışları kapsar.
Çocuklarda istenen davranışları geliştirmenin ve istenmeyenleri ortadan kaldırmanın en etkili yolu, istenen davranışın ödüllendirilmesiyle olur. Ödül her zaman maddi olmama, sözel ve davranışsal ödüllerin maddi ödüllere göre daha fazla kullanılması gerekmektedir. İstediğiniz...
Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu
Mevsimsel duygulanım bozukluğu veya bir başka deyişle kış depresyonu, kişilerin özellikle kış olmak üzere veya yıldan yıla değişerek ilkbahar veya sonbahar aylarında depresif belirtiler gösterdiği bir durum olarak karşımıza çıkar. Bu rahatsızlığın çözümü için en sık uygulanan yöntem ise ışık terapisidir, ama son yapılan araştırmalar gösteriyor ki ışık terapisi kış depresyonu için en iyi çözüm olmaya da biliyor. Bu gelişme ile birlikte araştırmacılar bilişsel davranışçı terapinin daha etkili olduğunu belirtiyorlar.
Işık terapisi, tıpkı kan basıncı ilaçları gibi sadece yatıştırıcı etkiye...
Sosyal Düzenin Dikenli Patikası: Sosyopati
Genel olarak psikolojik kaynaklı bir bozukluk nedeniyle kişinin karşısındakilerin düşünce ya da duygularını anlamaktan yoksun olması olarak tanımlanan sosyopati, insanı ve onun davranışlarını belirleyen koşulları anlamanın yanı sıra bu tür kişilerin içlerinde yaşadıkları toplum ve ait oldukları kültürle etkileşimlerini anlamak bakımından da yalnızca psikoloji açısından değil, sosyoloji ve antropoloji başta olmak üzere diğer sosyal bilim dalları açısından da çok önemli bir kavramdır. Diğer bir deyişle, anti sosyal bir kişilik bozukluğu olarak da tanımlanan bu kavram, bize sosyo-kültürel düzendeki işleyişin...
Aşağılık Kompleksi
Hayat mücadelesinde tek başına yetersiz kalan ve topluluklar halinde yaşayarak bu sorunun üstesinden gelen insanın sosyal bir canlı olması onu birçok açıdan etkiler. Bir toplum içinde yaşıyor olmak, tek başına çözülemeyen birçok sorunun kolayca aşılmasını sağlar. Bununla birlikte bu durumun beraberinde getirdiği karmaşık etkileşimler bireyi çok çeşitli zorluklarla karşı karşıya bırakır ve doğaya karşı yetersizlik duygusunun yerini toplumsal yaşamın gerekliliklerine karşı yetersizlik hissi alır.
Psikolojinin öncü isimlerinden birisi olan ve bu alanda yaptığı birçok katkıya rağmen Sigmund Freud’un gölgesinde kalması...
Beyin Göçü
Beyin göçü denilen konuya geçmeden çok insani bir gerçekten bahsedelim. Hayatta hepimiz temel ihtiyaçlarımızı karşılamanın peşinden koşuyoruz. Temel ihtiyaç derken kasıt, barınma ve giyinmeyi kastetmiyorum. En temeldeki belirleyici ihtiyaçlarımız psikolojik. Güçlü hissetmek istiyoruz, zeki hissetmek istiyoruz, saygı görmek istiyoruz, anlaşılmak istiyoruz ve ait olmak istiyoruz. Hangi gelir seviyesinde, hangi eğitim seviyesinde veya hangi sosyolojik arka planda olursak olalım, bu ihtiyaçların dışında değiliz. Bu ihtiyaçları terk etmek uzun bir manevi yolculuğa çıkmadığımız sürece ihtimal dahilinde değil.
Bariz ve net olarak gördüğüm...
Kötülük ve Kişilik İlişkisi
Narsistler, kendilerine biçtikleri değer duygusunu korumak için saldırıya geçebilen aşırı bencil ve kibirli insanlardır. Daha sonra, bu eğilimlerin manipülatif makyavelcilik ve başkalarının duygularına karşı duyarsız psikopat özelliklerle bağlantısı incelendiğinde bunların birbirinden bağımsız özellikler olduğu, ama bazen de tesadüfen de olsa bir arada görüldüğü sonucuna varıldı. Kriminal veya psikiyatrik vakalardan ziyade gündelik yaşamdaki kötücül davranışlar ile ilgili. İnsanlar bu tür davranışları toplum içinde kontrol altında tutabiliyor ve hemen kendisini göstermiyor olsa da bir şekilde dikkat çekiyordu. Örneğin narsistler, kendi egolarını tatmin edecek eğilimlerde...
Akademi ve Aidiyet
Son yıllarda hem ülkemizde hem de dünyada lisans ve lisansüstü öğrenci sayısı giderek artmakta, buna bağlı olarak akademinin hacmi de genişlemekte. Akademinin artan nüfusu, beraberinde üretilen bilimsel ürünlerin, oluşumların ve özünde bilgi birikiminin artışında da bir ivmeyi beraberinde getiriyor. Ancak, bu yükselen trende nitelik değeri açısından baktığımızda tablonun oldukça karanlık olduğu ortaya çıkıyor. Örneğin; on binlerce yüksek lisans ve doktora tezi yıllar boyunca bir kez bile okunmadan dijital dünyanın dehlizlerinde yok olurken binlerce araştırma makalesi de bu kervana katılıyor.
Boğaziçi...
Okuma ve Nootropik Etki
Yalnızca kendi hayatımızı yaşarız. Ancak kitaplar vasıtası ile sayısız bilgelik kazanabilir, onlardan elde ettiğimiz çıkarımlarla şekil değiştirebiliriz. Bir yazar yazısını yazar, bitirdikten sonra baştan sona okuyup yeniden şekillendirir. Nihai olarak en son hâlini verip, düzenlediğinde dolaşıma bırakır. Yarattığı sözlerin gücüne ise tam da bu noktadan sonra şahit olmaya başlar. Başkalarını etkileme veya etkileyememe, değiştirme ya da değiştirememe gibi sonuçlar bir yol haritası çıkarır ve tüm bunlar tıpkı bilim gibi, tıpkı yeni bir teknolojik icadın çıktığı yolculuğa benzetilebilir. Bilge bir...
Narsisizm
İsmini Yunan mitolojisindeki güzel peri kızı Ekho’nun aşkına karşılık vermemesi nedeniyle kara sevdadan içine kapanarak ölmesine yol açan; bu nedenle tanrıların gazabını çekerek kendisine aşık olmakla cezalandırılan; bir nehir kenarında su içmek için eğildiğinde suya yansıyan görüntüsü karşısında büyülenip, su içmeyi ve yemek yemeyi bile unutarak kendi güzelliğini seyre dalan; Ekho gibi günden güne eriyerek kendisini tüketen ve öldükten sonra nergis çiçeklerine dönüşen yakışıklı avcı Narkissos’tan alan narsisizm, birçok ruh sağlığı uzmanı tarafından günümüzde çok hızlı yayılma eğilimi gösteren...
Hemingway’in Tetiğini Annesi Mi Çekti?
Erkeklerin ilk tanıdığı kadın anneleridir. Erkeğin hayatındaki bu ilk kadın figürü ile sürdürdüğü ilişki daha sonra hayatına girecek diğer kadınlar içinde kaba taslak bir şablon olacaktır. Annesi ile göbek bağını kesememiş bir erkek kadınlarla, annesinin hayalet otoritesi üzerinden diyalog sürdürmeye çalışır. Annesinin himayesi ve onayı olmadan kendini eksik sayan erkek çocuk, adamlığa geçtiğinde de bu otoritenin görünmez ipleri ile sağa sola çekiştirilmeye devam edecektir.
Erkek çocuk şanslıysa, baskın ve kişiliğine tamamen sızmış bir anne yerine bireysel gelişmesine destek sağlamış, ikisinin de...
Uzaktan Eğitim Yüzyüze Eğitimin Yerini Tutar Mı?
Uzaktan eğitim tabirini uzun zamandır duyuyorum. En başından, uzaktan eğitim denildiğinde kasıt edilenin ne olduğunu netleştirelim. Arama sonuçlarında en üst sıradan çıkan tanımda şu şekilde açıklamışlar: "Uzaktan eğitim, fiziksel olarak öğrencilerin bulundukları yerlerde olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkânlarından yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin bir internet ortamında eşzamanlı ya da eşzamanlı olmadan değişik şekillerde ders işledikleri, planlı bir öğretim şeklidir."
İlginç bulduğum nokta ise, uzaktan eğitim denilen şeyin yeni bir kavram olmadığı. Gerçekten de tarihte öğrenciler ve öğretmenler birbirleri ile aynı noktada olmadan...
Varoluş Probleminde Yol Haritası
Varoluşun ekstatik bir etkisinin olduğuna duyduğum inanç kuvvetlendi. Öncelikle, her nasıl herhangi bir kavrayış için gerekiyor ise, bireysel bir terminoloji yarattığımızı ve bunun kendi varoluşumuz için gerekli olduğunu kabullenmemiz gerekiyor. Kişinin varoluş problemiyle karşılaşması, problemin üzerinde durması ve problemi çözdüğüne inanması gibi üç temel safhanın oluşuna dikkat çekmeden evvel, kişinin terminolojisinin temeline inmekte fayda var.
Kişi kendi terimlerini var ederken birincil sosyalleşme evresinde, bilinç ve de bilinçaltı vasıtasıyla bazı ifade ve işaretleri sahiplenir. İkincil sosyalleşme ve resosyalizasyon evrelerinde ise hâlihazırda sahiplenmiş...
Depresyonda Kadınlara Özgü Risk Faktörleri
Araştırmalar depresyonun kadınlarda daha çok görüldüğünü gösteriyor. Peki, depresyonda kadınlara özgü risk faktörleri nelerdir? Bazı genellemeler yapma pahasına da olsa toplumsal cinsiyet ve psikoloji çalışmaları ışığında kadınları depresyona götüren bazı risk faktörlerini gözden geçirmek için toplumsal eşitsizliklerden bahsetmek ile başlayabiliriz. Ki bu, belki de en önemli faktör de denebilir. Çünkü toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin yaygın olduğu toplumlarda kadınların hayal kurmasına izin verilmez, verilse de bu hayallerin gerçekleştirilmesi desteklenmez.
Erkekliğin yüceltildiği toplumlarda kadınların ekonomik ve sosyal anlamda ilerleme çabaları bir tehdit olarak algılanabilir....
Röportaj (Tümü)
Hack The Fool
Tantana Records etiketiyle ilk albümleri The Fool’u yayınlayan Hack the Fool, Türkiye’nin rock müzik ortamına başarılı bir giriş yaptı. Vokalde Mert Avcı, davulda Sinan Kutluay ve gitarda Berk Çavdar’dan oluşan grup, yanlarına bas gitarist Zafer Toker’i de alarak üretim süreçlerine devam ediyorlar. Grubun üyeleri Berk Çavdar, Sinan Kutluay ve Mert Avcı ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Hack the Fool nasıl bir araya geldi? Grubunuzun oluşma aşamaları nasıl gelişti?
Sinan Kutluay: Mert ile (Avcı) çok uzun zamandır çalıyoruz. “Mosquito” adında bir grubumuz vardı...
Koronavirüs Günlükleri: Ediz Hafızoğlu
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin beşinci konuğu müzisyen Ediz Hafızoğlu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
Koronavirüs Günlükleri: Hakan Başar
İlk konserini henüz on yaşındayken veren, Türkiye’nin en genç caz piyanisti Hakan Başar ile bir röportaj gerçekleştirdik. Daha önce İstanbul Caz Festivali, İzmir Avrupa Caz Festivali, Akbank Caz Festivali ve EFG Londra Caz Festivali’nin de içinde bulunduğu önemli festivallerde yer alan Başar, London Jazz News’dan Mike Collins’ten de performansı ile tam not aldı. Chick Corea ile çalışma fırsatına da erişen Hakan Başar’ın tanıştığı isimler arasında önemli caz müzisyenlerinden Ron Carter, Russell Malone, Eddie Gomez ve Donald Vega bulunuyor. Henüz...
Koronavirüs Günlükleri: Iskandar Widjaja
Tarzının kompleksliği ile bilinen ve yeni jenerasyonun en yaratıcı keman sanatçılarından biri olarak kabul edilen Iskandar Widjaja ile konuştuk. Müzisyen bir aileden gelen ve daha çok küçük yaşlarda keman çalmaya başlayan Widjaja, farklı müzik tarzlarını klasik müzik ile harmanlıyor. Son teklisi ‘Hip-Hop Symphony’yi 2 Ekim’de piyasaya süren Iskandar Widjaja ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Yeni jenerasyonun en ilgi çekici keman sanatçılarından biri olarak görülüyorsunuz. Bu sadece ‘klasik crossover’ müzisyeni olduğunuzu için değildir muhtemelen. Sizi ilginç kılan nedir?
Her zaman yenilikçi ve kalıpların...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Tayfur Aydın ile Sinemanın İzinde
Türkiye, çevresel şartlar ve jeopolitik açıdan komplike olmasının yanı sıra, çok uluslu bir yapıya sahip. Bu ülkenin tüm insanları diğer ülke vatandaşlarından farklı olarak türlü sebeplerle harmanlanan bir yaşantıya sahip oluyor. Sahip olduğumuz farklılıklar bizi biz yapan etkenleri doğururken, bu toprakların bize sunduğu şeyler ise hiç kuşkusuz bu çeşitlilikten de kaynaklanıyor. Bugün ülkemizdeki bu çeşitliliğin sinemadaki varyasyonlarından birine odaklanacağız.
Senarist, yönetmen ve yapımcı olarak kaliteli işlerin altına imzasını atan Tayfur Aydın ile Komplike için gerçekleştirdiğimiz bu söyleşide; yakın bir zamanda...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Reklam
Sinema (Popüler Makaleler)
Tony Manero Film İncelemesi
Pablo Larrain’in 2008 yılında çektiği, Post Mortem (2010) ve No (2012) ile birlikte Pinochet Üçlemesinin ilk halkasını oluşturan Tony Manero filminin incelemesi yapılacaktır. Tony Manero ismi, sinemaseverlere John Travolta’nın 1977’de John Badham’ın yönettiği Cumartesi Gecesi Ateşi filminde oynadığı baş kişinin ismi aynı zamanda. Peki Larrain’in Pinochet anlatısı ile John Travolta arasındaki ortak özellikler ya da daha doğru bir ifade kullanmak gerekirse, ikisini yakınlaştıran unsurlar nelerdir?
İncelemeye ayrıntılı bir şekilde devam etmeden önce, Larrain’in filminin baş kişisi olan Raul Peralta ile...
Yeni Nesil Türk Sinemasında Kadının Yeri
Clarissa P. Estes’in “Kurtlarla Koşan Kadınlar” adlı kitabı güçlü kadının adeta yol göstericisi niteliğindedir. Son zamanlarda yeni nesil Türk sinemasına göz atmam gerekti. Tabii yeni nesil Türk sineması diyerek bütün bir sinemayı kastetmiyorum. Bu kümede yaptığım senaryo incelemeleri sonucunda sadece romantik komedi filmlerini tartışacağız. İşte bu noktada “Kurtlarla Koşan Kadınlar” kitabı bizim yardımcımız olacak.
Bu konulara kafa yorarken, geçtiğimiz haftalarda önüme bir araştırma şeması düştü. Hatta birçoğunuzun önüne düşmüş olabilir çünkü bu şema kadının Türk televizyonundaki yerini ve davranış biçimlerini...
Süper Kahraman Filmlerinde Kurulan Ekip Temsilerinin Kitle Kültürü Üzerine Etkisi ve Hedef Kitle Stratejileri
2017 yazında düzenlenen D23 Expo panelinde Marvel Studios’un yöneticisi Kevin Feige, Robert Downey Jr.’ı namıdiğer Demir Adam’ı ‘‘her şeyi başlatan adam’’ olarak takdim eder. Feige verdiği bu demeçte 2008 yılına işaret etmektedir. Süper kahramanların tekrar popülerleşip sinema salonlarında geniş yer bulması 2000’li yılların başından günümüze kadar gelen süreçte hissedilmiştir. 2008 yılında vizyona giren “Demir Adam” filmi gişede hatırı sayılır bir başarı elde ederken Robert Downey Jr. Tony Stark karakteriyle seyirci gözünde özdeşleşir. Marvel’ın “Demir Adam” filminden sonra uzun vade...
Home Ludens ve Oyunlaşan Dünya
İnsanlığın evrimi yüzyıllar boyunca sorgulanmıştır. Biyoloji dünyasında “homo sapiens” sınıflandırması mevcut olsa da filozoflar tarafından “homo faber” adı da yeni bir kavram oluşturulmuş, üstüne de Friedrich Nietzsche’nin bir insanın gelebileceği en üst mertebe sayılan “üst insan” kavramı da karşımıza çıkagelmiştir. Lakin çok da zikredilmeyen fakat üstüne okumalar yapıldığı zaman sorgulatan başka bir mertebe de mevcut. O da: Homo Ludens, yani oynayan insan.
Ludens kelimesi, Latincede ludus yai oyun, eğlence anlamına gelen kelimeden türemiştir ve özellikle iletişim alanında kullanılan “Ludification” kavramı da...
Fransız Yeni Dalgası
Sinema tarihini uzun bir çizgi olarak düşünürsek birçok akımın şekillendirdiğinden bahsedilebilir. Fransız Yeni Dalgası’nın diğer akımlardan ayrılan yönleri, kısa ömrüne rağmen film yapım pratiklerinde kendisinden uzun ömürlü etkilere sebep olup sadece kendi ülkesiyle değil dünyanın birçok alanına yayılan ve kendisini izleyen çeşitli “Yeni Dalgalar”ın oluşumuna ön ayak olduğunu söylemek gerekir. Peki bu “Yeni Dalga” tabirinin kökeni nereden geliyordu?
Aslında bu tabir sinema çevrelerinden ziyade ilk kez 1957 yılında L’Express gazetesinin zamanın gençleri üzerinde yaptığı sosyolojik araştırmalar dizisinin başlığı olarak kullanılmıştı. Daha...
Kadın İmajlarının Işığa Boyanması: Hayallerim, Aşkım ve Sen
Psikanalitik kuram çerçevesinde kadın imajı erkeğin bakışında temelde iki kategoriye ayrılır. Erkek bebek dünyaya geldiğinde başlangıçta anneyi kendisinin bir uzantısı olarak görür. Tüm çaresizliği ve edilgenliği içerisinde ona ihtiyacı olan her şeyi veren bir uzantıdır bu. Daha sonra anneyle bebek arasındaki sınırlar belirginleşir ve annenin bilinçdışı işaretiyle sembolik fallusa işaret edilir. Annenin bilinçdışı fallusa sahip olma düşlemi bebeğin varlığına karşılık gelmesine rağmen sembolik fallusa bebeğin dikkatinin çekilmesi kaçınılmazdır. Bebek annenin düşlemini tamamlıyor olmaktan dolayı doyuma ulaşıyor olsa da belli bir...
Sinemada Kurgu ve Ritim İlişkisi
Bir filmin en önemli unsurlarından biri, şüphesiz kurgudur. Filmin, İngilizce karşılığına bakıldığında “motion picture”, hareketli görüntü anlamına gelmektedir. Lakin, hareketli görüntüler kendi başlarına hareket etmezler. Analog dönemde, bir pelikülün üstüne dikey bir şekilde birbirini art arda izleyen görüntüler dizilirdi. Günümüz dijital döneminde ise bir kurgu programında, doğrusal bir düzlemde art arda sıralanarak hareketler sıralanmaktadır. Elbette, bu sıralama bir sinema filmini açıklamaya yetmemektedir. Zira, burada devreye giren “kurgu” kavramı önemlidir.
Kurgu, Hugo Munsterberg’in sinema ile psikanaliz ilişkisini kurduğunda seyircinin karanlık bir...
Kategorik Bir Dışlayıcılık: Tystnaden
Tüm canlılar gibi insan da iletişim kurar. İletişim kurarken jest ve mimiklerin yanı sıra, karmaşık ve kapsamlı diller kullanıyor oluşumuz bizi farklılaştırır. Öte yandan, iletişim kurmak için, soyut konuları dahi aktarabildiğimiz ve tartışabildiğimiz bir dilimizin olması, sağlıklı bir iletişim kurabilmemizin teminatı değildir. Sanıyorum Bergman, Sessizlik’te söz konusu iletişim sorununu ele alıyor.
Filmin başında birisi güzel ve alımlı, diğeri ise ağır bir hastalığa yakalanmış olan iki kız kardeş ve güzel olan kadının oğlu, hem sıcak ve dolayısıyla boğucu, hem de iç...
Beyaz Adamın Aydınlanmacı Objektifi
Ekonomik, siyasal, toplumsal ve kültürel bağlamların hepsini kapsayan bir kavram olarak karşımıza çıkan modernizm, sinemanın doğuşuna ev sahipliği yapmış bir paradigmadır. Bu yüzden sinemanın modernizmin bu bahsedilen bağlamlarından etkilenmesi kaçınılmazdır. En başta elektiriğe bağımlı bir sanat olan sinema, yapımı için gerekli sermayesini mevcut ekonomik sistemin üzerinden karşılar. Yirmi birinci yüzyıl teknik imkanlarının gelişmesiyle kamera, ışık, mikrofon gibi çekim ekipmanlarına ulaşım daha kolay olsa da, filmin çekilmesinden sonraki dağıtımı ve küresel sinema endüstrisinde kendine yer bulabilmesi gibi konular, yapımcıları egemen...
Dedi Austerlitz
Austerlitz tren istasyonlarında, sokaklarda, kafelerde, fotoğraflarda, albümlerde, filmlerde ve ona anlatılanlarda köklerini, yani gerçekte kim olduğunu arar. Kendini bulmaya yönelik çıktığı yolculuğunun başında, belleğinde çocukluğuna dair elle tutulur bir anısı yoktur, hafızasındaki izler gerçek kimliği gibi silinmiştir. Austerlitz yolculuğu boyunca, II. Dünya Savaşı sonrası bir çocuk olarak hayatta kalan personası ile yüzleşir. Belleğin akışkanlığı ve ritmini Sebald..." dedi Austerlitz” diye yazarak, daha doğrusu bölerek, akışı parçalarla, tam da belleğin getirisi olan kopuşkanlıkla betimler. Austerlitz biçimsel olarak kopuk ve bölünmüş...
Tebeşirden Kasaba: Dogville
Dogville, bir giriş ve dokuz bölümden oluşmaktadır. Çekimler için kullanılan büyük plato, üzerinde evleri, maden ocağı, tarlası, köpek kulübesi olan bir alanı kaplar. Tüm bu yapıların sınırları ise tebeşiri andıran beyaz bir boyayla çizilmiştir ve üzerlerine ne olduğu yazılmış şekilde karşımızdadır. Filmin açılış sahnesinde, tepe açıdan genişçe tüm kasabayı gördüğümüz ve giderek yakınlaşan bir kamera hareketiyle tabanında “Edison’s House” yazan bir eve kasabadan bahseden bir anlatıcı eşliğinde gireriz. Duvarlar, çatı ve kapılar izleyiciler için yokken, karakterler için vardır. Bu...
Andrey Tarkovski: Şiirin Sineması
1917 Bolşevik İhtilali’nden sonra Rus sinemacılara geniş imkânlar tanındı. Özellikle 1920-1930 yılları arasında Sovyet sineması kendisini dünya sahnesinde kabul ettirmiş ve Rus sineması çağının en önemli gösterimlerine sahne olmuştur. Vertov’un Kameralı Adam filmi, Eisentein’in Grev, Potenkin Zırhlısı, Pudovkin’in Ana filmi filmler devrimin propagandasını yapmıştır. Sinemada devrim niteliği taşıyan kurgunun teorik hale gelmesiyle bu dönemin Rus sinemacıları tarafından geliştirilmiştir.
Sinema şirketlerinin hızla devletin eline geçmesiyle birlikte Sovyet sineması kendi film stüdyolarını kurmuştur. Sovyetlerin politik anlayışını yansıtan yönetmenler yetiştirilmeye başlanmış bu da...
Kitle Anlatı Düzeni: Ranciere, Cavell ve Lanzmann
Ranciére, polis ve politikacılar üzerine yazarken polisin imlediği şeyden farklı; neyi konuşup konuşmayacağımızı ya da neyi yapıp yapamayacağımızı belirleyen bir otorite olduğunu belirtir. Politika ise tam da polisi sarsan alandır. Politika, polis tarafından istismar edilmiş bir anlayış ve kavrama formu olduğundan burada insanlar kendi eylemlerinde karar kılmakta ve bu karar için de uygun bir mecra politika tarafından oluşturulmaktadır. Politika gücünü fikir birliğinden değil, uyuşmazlıktan alır. Tepkinin de yeri fikir uyuşmazlığına bağlı kalarak politikanın içindedir ve bu sebeple her türlü...
Kitle Kültürü, İdeoloji ve Sinema
Coğrafyanın sömürgeleştirilmesi eski imparatorlukların yayılmacılık girişimlerinin sonucuyken; bayrak, para, anıtlar gibi unsurlar hâkimiyetin simgesi konumundaydılar. Ancak günümüzde coğrafyaların sömürgeleştirilmesinin yanı sıra zamanın sömürgeleştirilmesi de söz konusu olmaktadır. Teknolojinin gelişmesi, askeri uyduların varlığı, teknolojiye hâkim olanın egemenliğini küresel anlamda ilan etmesini sağlamaktadır. Bilimkurgu filmleri gibi yapımlarla geçmişe bakışımız, tarihsel belgelerin medyadaki yansımalarıyla belleklerimiz toplumsal olarak bir yeniden kurgulanmaya sürüklenmektedir.
Toplumda yaşayan bireylerin gerçekliği anlamlandırmada kullandıkları araçlar, egemen ideoloji ya da kendilerini içinde gördükleri grubun ideolojisi ile biçimlenmektedir. Günümüz toplumlarında ana ideoloji,...
Suçluluğun Gençlik ve Yaşlılık Hâlleri: Julieta
"Julieta bir Pedro Almodóvar filmi mi?" diye sorabilir seyirciler Julieta'nın seyri boyunca. Filmin ilk birkaç sahnesinde “Bir Almodovar Filmi" ile karşı karşıya olduğunun ayırdına varsa bile, sahneler ilerledikçe bir Almodóvar filminden yer yer uzaklaşmaya başladığına ilişkin güçlü belirtiler ağırlığını hissettirebilir. Tam da bu noktada seyirci, izleme deneyimiyle ilgili ilginç bir karar vermek durumunda kalabilir: Julieta'yı dram türüne ait bir film olarak mı, bir Pedro Almodóvar filmi olarak mı seyredip değerlendirmeli?
Bazı yönetmenler vardır ki, filmografileri boyunca itinayla inşa ettikleri tarzları,...
Sosyoloji (Popüler Makaleler)
Hakikat Kuramının Önemi
Hakikat denilince herkesin üzerine uzlaşabileceği, ortaklaştırıcı bir figür beklentisi yaratılır genelde. Oysa hakikat kavramı ve hakikat kuramları birbirinden alabildiğine farklı renklerde gelen türlü çeşitli biçimlerde olabilir. Peki hakikat kadar temel bir kavram üzerine dahi uzlaşamayan insanlar nasıl ortak bilgi üretebilirler veya hakikat gerçekten de temel bir kavram mıdır?
Felsefe literatüründe pek çok hakikat kuramı bulunabilir ancak bunların yaygın olarak bilinen birkaç tanesine değinmek bu kuramların nasıl çizgilerle birbirlerinden ayrıldıklarına dair yeterli kanı uyandırabilir. Hakikatin tekabüliyet kuramı örneğin hakikatin ve onu...
İthal Sosyoloji
Toplumbilim dediğimiz alan; toplumsal ilişkileri irdeleyen, betimleyen, bazen tanımlayan ve inceleyen bir bilimsel uğraştır. "Bilimsel uğraştır!" diyebiliyoruz, çünkü sosyolojinin bir bilim mi, zanaat mı yoksa sanat mı olduğuna dair küresel akademik çevrenin kafası oldukça karışık. Bourdieu’nun da katkı sağlayıcılardan birisi olduğu 1991 tarihli "The Craft of Sociology" bu alanda her nedense kafa karıştırıcı kitaplardan birisidir. Oysa ki; Bourdieu’nun pek çok noktada sosyolojiyi bir bilim olarak kabul ettiği ortada iken hala bu kitap ve benzeri çalışmalara atıfta bulunarak sosyolojinin ne...
Laiklik Sorunsalı ve Sekülerizm
Laiklik kavramıyla uzun yıllara dayanan bir sorunumuz var. Peki laiklik nedir? Laikliği nasıl anlamalı ve yorumlamalıyız? "Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması" şeklinde özetlenen veya "laiklik, dinsizlik değildir" diye ifade edilen bir tartışma söz konusudur. Bu tartışmaların asıl sebebine değinecek olursak, temelde tarihsel dinamiklerin iyi bilinmemesi yatar. Bu kavramları bilmediğimizden, oturtamadığımızdan din, devlet ve toplum ilişkisi ekseninde yaşadığımız sorunların üstesinden gelemiyoruz.
Dindar bir düşünce sistemi içinde bazı kesimler Diyanet İşleri Kurumu'na; "Devlet topluma din giysisi sunuyor, din devlet güdümü altında...
Tarafsızlık Taraftarlığı
19'ncu yüzyıldan itibaren günümüz haline evrilene dek asıl içeriğine kavuşması tamamlanan entelektüel kelimesi, Jean-Paul Sartre tarafınca; "entelektüel, üstüne vazife olmayan işlere karışan kişi" olarak tanımlanmaktadır. Albert Camus ise, "tarihi yapanların değil, tarihe maruz kalanların yanında olan kişi" tanımını bu konuya iğnelemiştir. Tarihteki bu tariflere bir çok şey daha eklenebilir, ama sonuç itibari ile entelektüel kesinlikle itirazcı olmasının kaçınılmazlığı ile ortaya çıkmak zorundadır. Veya itiraz etmeyen bir düşünür, bir yazar veya bilginin entelektüel olması asla mümkün değildir de diyebiliriz. Fakat...
Muhafazakarlar Niçin Gereklidir?
Bir toplumu toplum yapan ortak değerleri midir, paylaştığı tarihsellik midir? Yoksa yalnızca mevcut koşullar mı yoksa ırktan dine, dilden fizyolojiye başka bir özellik mi bunu tetiklemektedir? Bu soruya vereceğiniz yanıt nasıl bir sosyolojik algınız olduğu ile derinden alakalıdır. Faşizmden sosyalizme, anarşizmden komünizme pek çok ideal toplum betimlemelerinin bulunduğu dünyamızda; politik, sosyolojik, genel itibariyle çok temel bir düzene sahiptir. Toplumsal hiyerarşilere karşı ve eşitliğin yanında olan güçlere sol, toplumsal hiyerarşinin lehine olan güçlere ise sağ demişizdir. Bu bağlamda hiyerarşi yaratıcı...
Hiyerarşik Toplum Düzeni
Hiyerarşi sistemi, organizasyon yapısında yer alan kişilerin alt-üst ilişkilerini, görev ve yetkilerine göre sınıflandıran bir sistemdir. Kısaca sistemin özünde; yapılan işin bir üst görevdeki kişi tarafından denetlenmesi, kontrolü ve onaylanması bulunuyor. Tabii durum bu kadar kolay ifade edilemeyecek kadar derin; derin olduğu kadar da sığ. Hatta o kadar gariptir ki; eski ordu mensupları emeklilik dönemlerinde bile eski askerlik hiyerarşisini sürdürmeye gayret ederler. Yani zamanla yok olması muhtemel görünmeyen, bazı kişilerde hastalık boyutuna eren bir evre de denilebilir.
Eski ordu mensubu...
Tacize Bakmak ve Tacizi Konuşmak
Kalabalığın ruh hâlini anlamaya çalışırken kaçımız kendimizi sorguluyor, kaçımız bu sorulara cevap bulabiliyor veya kaçımız o bulduğumuz cevaplara uygun kendi cevabımızı yaratıyoruz? Biz, neyi neden söylediğimizi ve yaptığımızı ne kadar biliyoruz sahiden? Bu soruları hayatımızın içindeki tüm meseleler için sorabiliriz elbette, şimdilik yalnızca taciz meselesi için ele alacağım bu soruları. Keza hayatımızın çok içinde, ensemizde, yanı başımızda, nefesimizde, dilimizde. Meseleyi kişiselleştirmeye ya da tek bir örneğe indirmeye gerek yok, keza mühim olan meselenin nasıl tartışıldığıdır.
Tacizin feminist bir bakış açısından...
Kültür ile Benzeşme
Bizden daha koyu ten rengine sahip insanlara, özellikle siyahilere göz ucuyla bile olsa dönüp şöyle bir bakarız. Eşcinsel olduğu çok belli olan bireyler için de bakış açımız ve yargılarımız anında devreye girer. Bu kimselerin bizden farklı olduklarını, toplumun uygun gördüğünün dışında durduklarını fark ederiz belki; ama kaçımız böylesi farklılıkların onların elinde olmadığı üzerine durup düşünürüz doğrusu hep merak etmişimdir.
Söz konusu çok zayıf, çok şişman biri olduğunda karşımızdakine “Ama böyle olmaz rejime başla, spor yap zayıfla!” ya da tam aksine, "Biraz kilo al çok...
Nesneden Bedene: Tüketim
Tüketim; insanın varlığından bu yana süregelen bir kavram. Ancak ben burada size tüketimin derinlemesine bir geçmiş dönem tahlilinden hareketle anlatım yapmayacağım. En genel şekilde geçmişte yaşamı idame ettirme ve ihtiyaç karşılama aracı olan tüketim, bugün hepimizin bildiği gibi yeni bir kabile söylemi olarak ahlakileşti. Güncel dünyamızın son kültürü tüketim insani dengenin varlığını ortadan kaldırıp, ruhsal tutarlılığı günden güne artan bir şiddetle tehdit ediyor. Üstelik bunu rıza ile gerçekleştiriyor. Reklamları, vitrinleri, nesneleri ve kendine özgü söylemiyle tüketim, artık hayatın her...
Kozmogonik Bir Mit: İkicilik
1789 Fransız İhtilali'nden sonra ulus devletin ortaya çıkmasından itibaren, devletlerin hem ulusal alanda hem de uluslararası alanda tam egemenliğinden bahsedilmeye başlanmıştır. Devletin yalnızca içeride değil, dışarıda da üstünlüğü söz konusu edildi. Ancak bir yandan da devletin uluslararası ilişkilerini yürütmek mecburiyeti vardır, dolayısıyla mutlak egemenlik anlayışı ile uluslararası hukukun uzlaştırılması gerekir. Bu sebepler ile de çeşitli görüşler ortaya atılmıştır.
İlk zamanlarda düalist görüş çerçevesinde devletin ulusal ve uluslararası hukuk kurallarına uyması, ulusal ve uluslararası hukuk kuralları arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi mutlak egemenlik...
Düzen ve Değişme
Yolculuğuna 13,8 milyar yıl önce neredeyse küçücük bir nokta olarak başlamasına karşın çapı doksan üç milyar ışık yılı gibi akla hayale sığmayan bir büyüklüğe ulaşan, bununla kalmayıp her an baş döndürücü bir hızla büyümeye devam eden evrenin ve buna bağlı olarak dünyanın sürekli bir değişim içinde oluşu canlılar üzerinde olumlu ya da olumsuz etkiler yaratabilir.
Canlılar bu etkiler karşısında türsel özelliklerinin sağladığı olanaklar doğrultusunda savunma ve uyum mekanizmaları geliştirmeye çalışır, söz konusu etkilerin getirdiği değişimlere ayak uydurabilenler daha yüksek bir...
Şehirleşme: Köksüzleşme Kavramı
Şehir ve şehirleşme kavramları insanlık tecrübesinin çok uzun birikiminin bir neticesi. Keza şehir, yapısal olarak sadece bir ekonomik örgütlenme ve değişmiş bir fiziki çevreyi değil, aynı zamanda insanın düşünce ve davranışlarına da etki eden farklı bir sosyal düzeni ifade etmektedir. Bu noktada şehirleşme, ikamet bölgesinin değişmesinden öte, organize edilmiş bir sosyal hayata geçiş ve organizasyonu bozmayacak ya da aksatmayacak şekilde gündelik hayatla bütünleşme şartına bağlanır, ama söz konusu bu durum, teorik düzlemde tanımlandığı gibi her ülkede aynı seyri takip...
Liberalizm
Liberalizm, son iki yüz elli yılda Batı düşüncesinin ana akımıdır. Liberalizm hakkında ne okuyayım demek, modern Batı medeniyeti hakkında ne okuyayım demekle bir. Ne yersen yarar. Otoritenin ve geleneğin taleplerine karşı sırtını dayayacak bir yer bulma ihtiyacından doğmuştur. O dayanak, özgürlük fikrinde bulunmuştur. Der ki; bireyin aklı ve vicdanı özgürdür. Doğuştan gelen bir takım haklara sahiptir. O haklar kutsaldır. Devletin ve organize dinin taleplerine koz basar.
Mittir elbette, masaldır, ama çok kuvvetli bir mittir. İnsanlığın yüz küsur bin yıllık tarihinin...
Gelecek Düşmanlığına Yergi
Geniş çaplı bir ağyapı fikrinin ciddiyetle tartışılmaya başlandığı ilk günlerde bu teknolojinin olası kullanım alanlarına dair raporlar hazırlanmıştır. Bu raporları alanının uzmanları, fikirlerini fon sağlayıcı kurumlara beğendirmek amaçlı yazmıştır elbette. Sosyal medya veya Microsoft Office gibi ürünlerin öngörülememiş olmasının ötesinde, e-posta gibi internet yapısının en temel araçlarından birisi dahi bu raporlarda yoktur. Bir teknolojiyi, sosyal akımı veya geleceğe yönelik etki sahibi olabilecek herhangi bir mekanizmayı ortaya sürenler dahi kendi ürünlerinin potansiyellerine bütünüyle hâkim değillerdir.
Bugün insanlık tarihinin en refah dolu dönemi yaşanıyor....
Dini Fundamentalizm
Bir dini oluşturmakta olan tüm statik unsurlar, onu yaşayan müritlerinin düşünce dogmatiği ile şekillenmekte ve genellikle dini tabiattaki birçok kurala körü körüne bağlı, çağdaş, sosyal ve siyasi yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtilmektedir. Buna bağlı olarak da, bu bağlamda fundamentalist hareketler, seküler kirlenmeye karşın kendi zeminini koruma, hatta modernizasyonun zaaflarından yararlanarak da zeminini üzerine koyarak kazanma çabasında olan tehlike altındaki dini hareketlerden doğmuş tarihi karşı ataklardır da diyebiliriz.
Kendi kimliği ve değerlerinin tehdit altında olduğuna...
Tarih (Popüler Makaleler)
Türk ve İslam Tarihinden Sayfalar
Osmanlı Devleti 1640’lardan itibaren kargaşa dönemine girmiş ve fiilen dağılmanın eşiğine gelmiştir. 1656’da Köprülü Mehmed Paşa olağanüstü yetkilerle donatılarak sadrazam tayin edilir. Terör rejimi kurar. Anadolu valilerini Halep’te toplayıp idam ettirir. Üsküdar’dan Arabistan hududuna kadar siyasi tercihleri şüpheli görülen on iki bin kişinin kellesini aldırır. Ölünce yerine oğlu geçer. Rejim konsolide edildiği ve direnecek kimse kalmadığı için daha sakin bir dönem olur.
İktidarı on beş yıl sürer. Oysa önceki altmış yılın sadrazamlık süresi ortalaması bir yıldan kısadır. O ölünce Mehmed...
Libya Macerası
1877-78 Rus Harbinde hezimete uğrayarak dağılmanın eşiğine gelen Osmanlı Devleti, savaştan sonra toplanan Berlin Kongresi’nde İngiltere, Fransa ve Prusya’nın desteğiyle ayağa kaldırılır; savaşta kaybettiği araziler iade edilir; toprak bütünlüğü ise ufak kayıplarla korunur. Karşılığında Fransa Tunus’u, İngiltere Kıbrıs’ı alır. Bir süre sonra İngiltere alacaklarına mahsuben Mısır’a da el koyar. İtalya durumu protesto eder, tazminat olarak Libya’yı ister. “Sen küçüksün, bekle” deyip oyalarlar.
1911’de Agadir hadisesinden sonra Fransa Fas’ı işgal edince İtalya harekete geçmeye karar verir. Bu sırada İtalya Almanya’nın müttefikidir,...
Aydınlanma Nedir?
1700’lerin ilk yıllarından itibaren Avrupa bir “Lale Devrine” girdi. Refah ve servette çarpıcı bir artış yaşandı. Fransa’da dönüm noktası biraz daha erken, belki 1680’lerdir; fakat 14. Louis’nin son yıllarının kasvetinin dağılıp toplumun topyekün canlanması 1715’e tarihlenebilir. İngiltere 1688’den itibaren iç savaşın yaralarını aşıp yeni bir döneme girer; 1694’te Bank of England’ın kuruluşu ekonomideki muazzam canlanmanın habercisi olur. Avrupa’nın üçüncü başkenti olan Viyana’nın parlak çağı 1705 dolayında başlar.
Siyasi ve ekonomik güç, her ülkede sayıları yüzleri veya binleri bulan aristokrasinin elindedir....
Tarih Arenasında Getto
"Getto” terimi Venedik'te 1516'da oluşturulan, Venedikli yetkililerin şehrin Yahudilerini içinde yaşamaya zorladıkları bir Yahudi mahallesinin adından gelmektedir. Yerel kent yetkililerinden Avusturya İmparatoru V. Charles'a kadar çeşitli yetkililer, 16'ncı ve 17'nci yüzyıllarda Yahudiler için Frankfurt, Roma, Prag ve diğer şehirlerde gettolar oluşturma emri verdiler.
İkinci Dünya Savaşı sırasında gettolar, Almanların kentsel bazen de bölgesel Yahudi nüfusunu bir araya topladıkları ve onları sefil koşullarda yaşamaya zorladıkları, genellikle dışarıya kapalı olan şehir semtleriydi. Gettolar, Yahudileri Yahudi olmayan nüfustan ve diğer Yahudi topluluklarından ayırarak...
Osmanlı’nın Gayya Kuyusu: Galata
Troyalı kahraman Aeneas, bir Dardanya prensidir. Troya düşünce kendilerine yeni bir yurt arayan Troyalılara önderlik eder. Kazdağları’nın güneyindeki Antandros’a gelip denize açılır. Aeneas kaçarken Troya’daki Palladium heykelini de beraberinde götürür. Pallaidum'u da Roma'yı kurduktan sonra Vesta Tapınağı'ndaki forumun bir köşesine koydurur. Heykelin bulunduğu şehri koruduğunu duyan Konstantin, onu İstanbul'a getirir; kendi adına diktirdiği sütunun hipodromun yanındaki yerine dikilmeden, heykeli bir kumaşa sardırıp toprağın derinlerine gömdürür. Rivayete göre bugün Çemberlitaş Sütunu olarak bilinen Konstantin Kolonu’nun altında gömülüdür. Konstantin böylece, imparatorluğunun...
Mobilize Katliam Birlikleri
Korkunç dönemde, kara zamanda, acımasız Nazi Almanyası'nda Heinrich Himmler'in kontrolünde olan bir birlikten söz etmeliyiz şimdi. Reinhard Heydrich yönetimi altındaki Alman Ordusunun işgal ettiği bölgeleri ev ev arayarak Yahudi ve komünistleri öldüren seyyar infaz birlikleri olan, toplama kampları kurulmadan önce infazlarda etkin rol oynayan ve gezici birliklerden olan "Einsatzgruppen" bu bağlamda, Mobilize Katliam Birlikleri, çoğunlukla Alman SS ve emniyet personelinden oluşan mangalardı. Sürekli hareket halinde olmalar, bir infazdan diğerine koştukları bilinmekte ve tarihin her anında şahitlik ettiği birçok acımasız...
Araplar Afrika’da
İslamın ilk yüzyıllarında, Araplar Afrika’nın doğu kıyısında bir dizi koloni kurmuş. Kıtanın içlerine yayılan bir ticaret ağı oluşturmuşlar. Fildişi, altın vs. de alıp satmışlar, ama esasen köle ticareti yapmışlar. Bağdatlı Cahiz’in zenci kölelerin cinslerine ve kalitelerine dair bir risalesi vardır, okumaya değer. Yanılmıyorsam Türkçe çevirisi de var. Swahili dili o ticaretin çarşı dili. 9'ncu yüzyıldan itibaren kullanılmış. Şimdi Tanzanya ile Kenya’nın resmi dili, Uganda’da da ikinci dil. Tanıdık epey kelime çıkıyor. "Kalamu", "kitabu", "daftaru" bizdeki gibi. Habaru “merhaba” demek, herhalde...
Mühim 1943 Yılı: İkircikleri, Hayalleri ve Hareketleriyle Wehrmacht
1933 yılında Weimar Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı, Büyük Savaş Kahramanı Paul Von Hindenburg öldüğünde Şansölye Adolf Hitler iki makamı birleştirip Almanya’nın tek hâkimi olmuştu. İktidarı boyunca Almanya, kıta avrupasının neredeyse tamamını fethetmişti. Mart 1936’da Rhine bölgesine yeniden asker yerleştirilmesinin ardından, Çekoslovakya ve Polonya ilhak edilmiş Norveç ve Danimarka’daki direniş ezilmiş; oradaki İngiliz operasyonları etkisiz hale getirilmişti. Sonrasında Belçika, Hollanda ve nihayetinde Fransa Nazi savaş makinesinin altında ezilmişti. Yugoslavya’nın üzerine yürüyen alman birlikleri sekiz yüz bin savaş tutsağı almış, kendileri ise sadece...
Kanlı Sancak: Travma Büyüyor
İnsan Hakları Bildirgesi’nin ilanının ardından kral 16’ıncı Louis, kendisini ve ailesini korumaya gelen Flaman bölüğünün şerefine bir ziyafet düzenler. Eylül'ün ilk gününde yapılan bu organizasyonda sarayın aristokratları, kralcı askerler boy gösterir. Kral ve La Reine Marie Antoinette, ziyafetin yapıldığı Versailles Sarayı’nın Opera Salonu’na girdiklerinde katılımcılar bol miktarda alkol tüketmişlerdir. Avusturyalı’nın aurasından etkilenen subaylar ayağa kalkıp ‘Vive Le Roi! Vive La Reine!’ yani ‘Yaşasın Kral! Yaşasın Kraliçe!’ diyerek Bourbon ailesini selamlarlar. Antoinette’in gittiği her yerde ilgi olması şaşırtıcı bir durum...
Osmanlı Üzerine
Feodal demek “bir üste itaat şartıyla bir hanedana yerel yönetim yetkisi vermek” demektir. Açın sözlüğü bakın. Temel özelliği güçlü yetkilerle donatılmış, zırt pırt görevden alamayacağın yerel bey, ağa, şef, uçbeyi, derebeyi, dük ve kontların bolluğudur. Osmanlı, en azından güçlü olduğu devirlerde, bu sistemin tam zıddıydı. Osmanlı sisteminin anafikri feodalizme fırsat vermemek, görüldüğü yerde başını ezmekti. Osmanlıdan önceki devirde Anadolu ve Rumeli’de bir çeşit feodalizm vardı. Osmanlı devleti 18'inci yüzyılda yatalak olduğunda da hukuki bir zemine bir türlü oturamasa da,...
Dil Devrimi Elbette Gerekliydi
“Dil devrimi” denilen şey gerekliydi ve hatta kaçınılmazdı. Aksini hiç savunmadım. Dil devrimini ideolojik saplantılarına kılıf edenleri yerdim, hatta bazen hırpaladım. Dil devriminin teorik temellerini sorguladım. Ama dil devrimine yol açan ihtiyaçları ve onu şekillendiren etkenleri mesela 2006-2008’de Bilgi Üniversitesi’nde verdiğim Türk Dili Tarihi derslerinde nasıl analiz ettiğimi bilen bilir. Söz arasında epey değinmişimdir, ama derli toplu bir makale yazmamış olmam benim hatam. Uzun süre bir Türk Dili Tarihi kitabı yazmaya niyetliydim; makaleyi de oraya sakladım. Kitap ertelenince bu...
İslam’ın Kaderi ve İlk Dönem Yaşananlar
İslam Peygamberi, ölümünden sonra yakın çevresinde yaşanacak olan felaketleri tahmin etmiş midir acaba? Pek sanmıyorum. En azından geleceği o kadar hunharca yaşanacak bir yarınlar olarak düşünmemiştir. Nihai olarak Peygamberliğin son on yılında “iktidar” olan, Mekke’nin ele geçirilmesi ile iktidar gücünü zirveye taşıyan biri, bu “geleceği” öngöremezdi. Belki kendisine düzenlenen “suikast” geleceğe dönük endişelerinin artmasına neden olmuştur ama nihai olarak en yakın çevresinin birbirlerini öldürmek üzere karşı karşıya geleceğini de düşünmemiştir.
Bununla birlikte “geleceğin” pekte aydınlık olamayacağı daha Peygamberin öldüğü gün...
Moskof Harpleri
Osmanlı devletinin son yüz elli yılında Ruslarla Türkler yedi kez savaştı. Savaşların altısında Türk tarafı hezimete uğradı. Birinde İngiltere ve Fransa’nın Türkler safında savaşa girmesiyle Rusya yenildi.
1768-1774
Polonya’da Rus işgaline direnen Lehli direnişçileri Osmanlı el altından desteklemekteydi. Türk tarafına kaçan teröristleri izleyen Rus kuvvetleri Balta kentini zaptedip, Polonyalılarla birlikte şehir halkını da kılıçtan geçirdi. Rusya bu esnada Yedi Yıl Savaşlarından dolayı mali krizdeydi. Fırsatı gören Osmanlı, Fransa’nın da teşvikiyle savaş açtı.
Altı yıl süren savaş çeşitli cephelerde kesin sonuç vermeyen muharebelerle...
Geleceği Şekillendirme: Fikir Entegrasyonu
1920’li yıllardan itibaren Nazi Partisi propaganda mesajlarını ulaştıracağı özel kitle olarak Alman gençliğini hedeflediği biliniyor. Tüm bu mesajlar ise tahmin edileceği üzere partinin bir gençlik hareketi olduğunu vurguluyordu: Dinamik, dirençli, geleceğe bakan ve ümitli! Milyonlarca Alman gencini sınıflarda ve müfredat dışı etkinliklerle Nazizm'e kazandırmak için organize edilmişti. Ocak 1933’te Hitler Gençliği’nin sadece elli bin kadar üyesi varken, yıl sonunda bu rakam iki milyonu geçmişti. 1939’da zorunlu hale getirilmeden önce Hitler Gençliği’nin üye sayısı 1936’da beş buçuk milyon kadar olmuştu....
Tevhid-i Tedrisat Yok Edildi
Milletvekili Vasıf Bey ve elli yedi arkadaşının önerdiği Tevhid-i Tedrisat Yasası gerekçesinde şunlar yazılıydı: “Bir devletin genel eğitim siyasetinde, milletin düşünce ve duygu bakımından birliğini sağlamak gereklidir ve bu da öğretim birliği ile olur. Tanzimat’ın ilan edildiği sıralarda öğretim birliğine geçilmek istenmişse de başarılı olunamamış, tam tersine bir ikilik ortaya çıkmıştır. Bu ikilik, eğitim ve öğretim birliği bakımından birçok kötü ve sakıncalı sonuçlar doğurmuş, iki türlü eğitimle memlekette iki tip insan yetişmeye başlamıştır.”
Vasıf Beyin “iki tip insan” dediği durumun...
Teoloji (Popüler Makaleler)
Yeni Bir Temel Oluşturma Çabası
Felsefede, dinsel ve metafizik öğretileri anlamsız sayan mantıkçı pozitivizm etkisini yitirirken anlamına ilişkin daha esnek yeni çözümlemelerin etkinlik kazanması teologları yüreklendirmiştir. Bugün teolojiye daha açık bir düşünce ortamında olduğumuz söylenebilir. Fakat bir yandan da bilim ve ona dayalı teknolojinin atılımları sonucu önemli ölçüde prestij kaybına uğrayan teolojiye yeni bir temel oluşturma çabası başarılı olabilirliği ihtimali üzerinde duruluyor.
Dine akılcı bir temel bulma eski bir arayıştır. Katolik dünyasında bugün bile etkisini sürdüren skolastik düşünce, Hıristiyanlığa böyle bir temel oluşturma çabasının ürünüdür....
Bağışlanamaz Günah: Tövbesizlik
İsa’nın Kutsal Ruh’a küfretmenin ne bu dünyada ne de öteki dünyada bağışlanmadığını belirtmesi ve Ferisileri uyarmasının nedeni, cinleri şeytan ile anlaşarak kovduğunu söylemelerinden dolayıydı. Yaptığı uyarı Ferisilerin ruhsal durumu ile birçok görüşü ortaya koydu. Öte yandan Mesih, cehaletleri yüzünden kendisine küfredenlerin günahlarının bağışlanması için daha sonra dua etmişti. Ancak Mesih, Ferisileri hiç de böyle görmemişti.
İnsanların İsa’nın iddia ettiği gibi kutsal kurtarıcı olduğunu bilme noktasında aydınlanması, ancak bunu kabul etmenin gerektireceği bütün davranış değişiklikleri yüzünden açıkça ikrar etmeye istekli olmaması pek...
Ateizm Bir İnanç Mıdır?
"İnanç" kelimesi ateistlerin sevmediği bir kelime. Dolayısı ile ateizmin bir inanç olduğu iddia edildiği zaman pek çok ateistten memnuniyetsiz sesler yükseldiğini görüyoruz. Ancak, bu memnuniyetsizlik ne kadar haklı? Ateizm bir inanç mıdır ve bir inançsa bile bu ateizm için bir eksiklik midir? Bu sorulara cevap verebilmek için inanç kelimesinden ne anlamamız gerektiğini açıklığa kavuşturmamız gerekiyor. Özellikle yeni ateizmin yükselişi ile ateistlerin ciddi bir bölümü inanç kelimesini bir şeyi kanıtı olmadan kabul etmek olarak anlamaya başladı.
Bu anlamı savunan kişiler, inanç...
İslamın Kaderi ve İlk Dönem Yaşananlar
İslam Peygamberi, ölümünden sonra yakın çevresinde yaşanacak olan felaketleri tahmin etmiş midir acaba? Pek sanmıyorum. En azından geleceği o kadar hunharca yaşanacak bir yarınlar olarak düşünmemiştir. Nihai olarak peygamberliğin son on yılında “iktidar” olan, Mekke’nin ele geçirilmesi ile iktidar gücünü zirveye taşıyan biri; bu “geleceği” öngöremezdi. Belki kendisine düzenlenen “suikast” geleceğe dönük endişelerinin artmasına neden olmuştur ama nihai olarak en yakın çevresinin birbirlerini öldürmek üzere karşı karşıya geleceğini de düşünmemiştir.
Bununla birlikte “geleceğin” pek de aydınlık olamayacağı daha Peygamber’in öldüğü...
Doktrin Karmaşası: Kadercilik ve Önceden Belirleme
Hıristiyan doktrini olan "önceden belirleme" ve putperest doktrini olan "kadercilik" birbirleri ile karıştırılıyor. Ve bu sebep ile de birçok yanlış anlaşılma durumu ortaya çıkıyor. Gerçekte ise iki doktrin arasında sadece tek bir ortak nokta vardır; o da gelecekteki bütün olayların mutlak kesinliğini varsaymalarıdır denebilir. Aralarındaki temel farklılık ise kaderciliğin kendi içerisinde kişisel bir tanrıya yer vermemesi ile ilgilidir. Önceden belirleme, meydana gelen her olayın, bilgelikte, güçte ve kutsallıkta olan tanrının bu olayların o şekilde gerçekleşmelerini belirlemesi ile meydana gelir...
Teolojinin Kökeninde Yatanlar
Teolojinin özgür düşünceye, yeni arayış ve açılmalara karşı gösterdiği olumsuz tavrın kökeninde nelerin yattığı halen merak edilmekte ve bilimsel buluşların neden sert tepkiler ile karşılanmış olduğu, yasaklanarak gözlerden uzak tutulmak istendiği akılları kurcalamaktadır. Bu açıdan konuyu ele alacak olur isek, insanları yanlışlardan korumak için diyebilir miydik? Yoksa bunlar bir safsatadan öte bir şey değil miydi?
Örneklemeler üzerinden gitmek gerekir ise, bu örneklemelerden ilki buzun soğuk değil sıcak olduğunu, güneşin dünyayı değil dünyanın güneşi aydınlattığını ileri sürse herkes gibi teologlar da...
Kamlık İnancında Kadın Haklarına Bakış
Kamlık inancı, bugün Sibirya bölgesinde yaşayan Türklerde devam etmekte, günlük yaşamın birçok alanında, tarihin geleneksel döneminde olduğu gibi kendini hissettirebilmektedir. Bunun yanı sıra Kamlık, Türk dünyasının diğer bölgelerinde de kendini çeşitli gelenekler altında devam ettirmektedir. Dolayısı ile Kamlık ya da bu inanç isteminden kaynaklanan gelenekler ile temsil edilen Kamlık inancı bir manevi altyapı olarak varlığını fiilî olarak Türklerin yaşadığı coğrafyada sürdürmektedir.
Türk dünyasında kadın haklarını Kamlık inancı bağlamında ele almak kolay bir iş değildir. Ancak yine de bu konuda bir...
Dinlerin Gelecekle İmtihanı
İnsanlığı sonsuz doğada mevcut bitki ve hayvan âlemlerinden farklı kılan noktanın örgütlü dinler olgusu olduğu ileri sürülebilir. Geçmişten gelen bu inanç sistemleri günümüzde de insanlığı farklı kılmaya ve onun üzerinde etkili olmaya devam etmektedir. Esasında insanın algı, düşünce ve davranışlarını olumlu veya olumsuz anlamda etkileyebilen ve biçimlendirebilen inanç sistemlerinin ilan edildiği şekliyle geliş amaçları insanlığı “daha ileriye götürmek” ile ilgilidir. En azından anons edilen amaçlarının bu olduğuna inanılmakta ya da böyle anlatılmaktadır.
Asırlar boyunca dinlerin bu duruşu oldukça güçlü bir...
Ateistler Doğaüstüne İnanabilir Mi?
Ateistlerin çoğunun doğaüstü iddialara karşı genel bir şüphecilik taşıdıklarını görüyoruz. Hatta ateizmi tanımlarken buna tanrı ile beraber diğer bütün doğaüstü inançların da reddini dahil eden kişiler hiç de azınlık değil. Ancak bu ne kadar doğru? Bir ateist, doğaüstü iddiaları doğru kabul edemez mi? Örneğin ruhları düşünelim. Bir ateistin ruhlara inanamayacağı neden iddia edilir? Belki de ruhların varlığına kanıt olmadığı ya da karşıt yönde kanıtlar olduğu için var olduklarının ateistlerce kabul edilmemesi gerektiğini düşünüyorsunuz? Bizce bu doğrudur, ancak bu durum...
Çok Okunan
