Aktüel (Popüler Makaleler)
Direnişe Giden Boşluklar
Mutlu olmak istiyoruz. Yalnızca biz insanlar değil, petrol bataklarında kaybolan martılar, beton üstünde sürünen salyangozlar, yeraltında terk edilmiş maden işçileri, babaları çalınmış çocuklar, çocukları katledilen anneler, anne olmayı reddedenlerimiz ve en basit haliyle var olmak için direnenlerimiz. Ancak Nietzsche şöyle buyurur: Mutluluk, bir rotanın sonunda bizi bekleyen, beyaz atlı prenslerin avuç dolusu olduğu, hurilerin kilimler dokuduğu bir köy değildir. O, amacına ulaşmış olmanın getirdiği bir güçlülük halidir. Aynı zamanda, direnişin son bulduğu yanılgısıdır. Ve bu yanılgı, talihsiz bir şekilde,...
Öfke, Bam Teli ve Eylemlilik
Herkesin bam teli vardır. Bir an, bir gün veya bir yaşanmışlık anı. Bir çığlık ya da bir durak veya bir isyandır. O bam teline basıldığı andan itibaren yaşama bakışı, yaşamda duruşu, umutlanışı da umutsuzluğa düşüşü de haykırışı da farklılık gösterir bir önceki hâlden. Bam teline basıldığı an kişinin miladıdır. Ya basılmıştır çok önceden ama birdenbire fark edilir ya da öyle bir yerdir ki bam telinin uğradığı daha önceki hiçbir yere benzemiyordur.
Öfke bam teline basılan bir insanı harekete geçiren en...
Cemaatlerin Gölgesinde: Menzil Tarikatı
Türkiye, cemaat ve tarikatlar için adeta bir cennet. Çünkü aidiyet hissini hayatının her alanına entegre etmeyi seven Türkiyeliler, bir yere ya da bir kişiye bağlı olmaya ihtiyaç duymakta. Tabi olmaya ihtiyaç duyan ve yönlendirmelere açık olan insan tipolojisi neticesinde nice sorun veya sorun yaşansa da yeniden inanmaya çalışıyorlar. Ve doğacak sorunları farketmeye de bir o kadar kayıtsızlar. Sayısız belirginsizleşen tarikatlar ve cemaatler neticesinde bir yığın inanç kapısı aralanmasına sebep oluyor. Bunlardan biri ve belki de gelecek on yıl içerisinde...
Değerlerin Müştereken İnşası
Harikulade bir sofra hazırlamışsın ama kimse oturmak istemiyor. Anlatacak harika bir hikayen var ama dinlemek isteyen yok. Dünyanın en sevimli, en eğlenceli oyuncağını yapmışsın ama onunla oynayacak hiç çocuk yok. Külçe külçe altının var ama Pasifik’in orta yerinde, ıssız bir adadasın ve o altınlarla alacak hiçbir şey yok: Gerçek birer kabus! Değerler müştereken inşa ediliyor.
Değerler öyle bir kenarda kendi başına duran, kendinden menkul ve onlarla ilişkiye giren tarafların yokluğunda herhangi bir anlam ifade eden şeyler değil. Bu bakımdan olgulardan...
Trump Üçüncü Kez ABD Başkanı Seçilebilir Mi?
Yolu herhangi bir iktisadî ve idarî bilimler fakültesinden geçmiş biri bu soruya kendinden emin bir biçimde "Hayır!" diyecektir; yaşı Obama'nın başkanlığına yeten herhangi bir kimse ise kolaylıkla öncekinin cevabını onaylayacaktır.
Bu sorunun kendisi dahî bir "oksimoron" örneği olabilir. Nitekim Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nın 1951 tarihli yirmi ikinci değişikliği de hiç kimsenin "Başkanlık görevine iki defadan fazla seçilemeyeceğini" belirtir. 1951'de ne olmuştu da Başkan Truman'ın görev süresinde bu değişikliğe gidilmişti, sorusu gelebilir akıllara. Sebep, Büyük Buhran ertesinde başa geçen ve İkinci Dünya Savaşı'nın,...
Tek Taraflı Demokrasi
Demokrasi kavramının günümüzdeki anlamı, azınlıkta olanların haklarına saygı gösterildiği ve onlara bir gün çoğunluğa dönüşebilme yollarının açık tutulduğu, özgürlükçü bir çoğunluk yönetimi biçiminde tanımlanmakta. Fakat demokratik düşüncenin evrimi, insanın akıllı bir varlık olduğu, kendisi için iyi olanla kötü olanı ayırt edebileceği inancından kaynaklanan, insana saygıya dayalı, iyimser bir dünya görüşünün evrimidir de diyebiliyoruz. Yine de sıralı ya da değişken bu tanımların tümü evrensel bir amaca hizmet ediyor. Nihayetinde daha stabil ve şeffaf, daha doğru ve olgun bir yapı oluşmasına...
Bilgiç Jenerasyon
Zamanında tanıştığım bir üstat, bilgiye ulaşmanın eskiye nazaran çok daha kolay olduğunu ve seçki ile hazırlanmış bilgi kaynaklarıyla nitelikli bilgiye erişmenin ileride daha da kolaylaşacağını vurguladı. Thomas Edison döneminde aydınlatma araçları vardı; fakat kısa bir süre için az ışık vererek aydınlatıyorlardı. Kullanılan tel düzdü ve oksijen ile temas ettiğinden hızlı bir şekilde yanıyordu, modern tabir ile patlıyordu. Edison yarattığı vakumlu ortama doğru kimyasalı koyarak telin oksijen ile bağlantısını kesti ve kullandığı teli kıvırarak uzunluğunu ve aydınlığı arttırdı. Sonuç olarak...
Assange’a Rağmen Assange’ı Savunmak
“Gelecekte Büyük Biraderler mi bizi izleyecek, biz mi onları?” Bu soru, geçtiğimiz günlerde yedi yıldır kendini hapis tuttuğu Londra’daki Ekvator Büyükelçiliği’nden yaka paça çıkarılan Assange’a, henüz insanların gözünde bir “kahraman”ken soruldu. O gün Assange, net bir yanıt veremedi. Fakat dünya kamuoyu artık bu soruya cevap bulmak, daha doğrusunu tercihini yapmak zorunda. Çünkü bütün samimiyetsizliğine rağmen Assange’ın davası, bir basın özgürlüğü mücadelesine dönüşecek. Dünya basını, gazetecilik kimliğini, aktivizm ile habercilik arasındaki çizgiyi, Assange’ın bir basın mensubu gibi korunup kollanması gerekip...
Macron Modeli Türkiye İçin Ne İfade Edebilir?
Uzun süredir gündemi oyalayan yeni parti iddialarının yerini yeni partiye dair kulis haberleri aldı. Son olarak, geçtiğimiz günlerde BirGün gazetesinde "Gül Ekibinin Stratejisi: Macron Modeli ve İki Yıllık Yenileme" başlıklı bir yazı yayımlandı. Macron ve partisi ile Babacan ve "yeni parti" arasında paralellikler kurmadan önce önce şu "Türk tipi Macron modeli"nin ne olduğunu anlamak lazım. 2017 yılında yapılan sistem değişikliği referandumundan sonra, Türkiye siyaseti yeni bir kavram üretmiş oldu: Macron modeli. Bu kavram, adından tahmin edildiği üzere aynı yıl...
Yetmez Ama Süreç İyi Yönetiliyor
Dün gece yaşanan paniğe şahit olduk. İster istemez, sosyal medya bizi görsel veriye boğuyor ve bu memetik iletişim bazen olayları değerlendirme becerimizi gölgeliyor. Sorulması gereken sorular elbette var ama önce durum tespitinin doğru yapılması gerekli. Mesela, 9 Nisan tarihli bir kararname neden bir gün sonra, yasağın başlangıcına iki saat kala duyuruldu diye soranlar var. Haklı bir soru olmakla beraber, ekleme yapmak gerekiyor: Ankara kulislerinde söz konusu yasağın geleceği gün ve hatta açıklanacağı saat, günler öncesinden konuşuluyorken, neden yeterince önlem...
Sansür
Sansür, şiddet ve korkunun ete kemiğe bürünmüş sopasıdır. Erkek egemen kültürün öğretileri ile kendi cinsel kimliğinizle var olmanın hiçbir önemi yoktur. O nedenle de hem kadınlar hem de erkekler kendilerinin güçlerinin farkına varmak istemezler. Dışlanmak, horlanmak, kabul görememek, mücadele etmek zordur. Oysa kabul ederseniz bir yandan kendinize acır, diğer yandan bu acıma duygusunu fedakarlık adı altında süsleyerek çevrenizi sinsi sinsi yönetmeyi başarırsınız. Şiddet şekil değiştirir ve siz şiddet göreni oynarken bir yanda da şiddeti uygulayan olursunuz. Ya da farklı olmayı...
Dünyanın Sonunun Sonundayız; Kimin Umrunda?
Avrupa’da bir süpermarketten alışveriş yaptıktan sonra kasiyerden ya da ödeme otomatlarından torba istemek, büyük bir ayıba dönüştü. Dünden bugüne olmadı elbette bu; tıpkı demokrasinin, liberal düşünce sisteminin, özgürlüğünün öneminin kavranması gibi zamana ihtiyacı vardı. Ama oldu. Bugün marketlerden çıkan insanların kollarında ya sürekli kullandıkları hasır çantalardan görürsünüz ya da çantalarının içini doldurmuşlardır, sinecek muz kokusunu umursamazlar. Hemen bütün mağazalar da artık “poşet” istendiğinde kağıt torbalar verilir, üzerine ücret koyarak elbette.
Bunun sebebi oldukça basit. Hemen herkesin uzunca bir süredir günlük...
Distopya ve Klostrofobi
Geçtiğimiz haftalarda hava sıcaktı; sonra birden soğudu. Evden çıktığım son gün, erik ağaçlarının çiçeklerine kar yağıyordu. En son çocukken izlemiştim böyle bir şeyi, yine bir Mart ayı, erik çiçekleri kardan saçılırken. Sonra hiçbir şey güzel olmadı zaten.
Karamsarlık ile gerçekçilik arasında her zaman düşünüldüğü gibi bir ilişki olduğunu sanmıyorum. Yani, gerçekçi olmayan insanların, gerçekçiliğe verdikleri bir isim gibi düşünülür genelde. Sanki gerçekçi olmamayı başarabilen o harika kişiler birer aptalmış gibi. Hayır, öyle olduğunu zannetmiyorum. Karamsarlık ile gerçekçilik arasındaki ilişki daha...
Orta Doğu ve Ultimatom
Eski Devrim Muhafızları Komutanı Muhsin Rezai, Süleymani'nin öldürülmesinin ardından Amerika Birleşik Devletleri'nden güçlü bir şekilde intikam alınacağını ifade etse de olası bir savaş durumunda ne olacağını kestirmek güç. İran ise savaşı ve beraberinde getirdiklerini kabul etmek ister mi, işte orası tartışılır ama bu refah seviyesi anlamında çöküş olur. Ki İran, devrimlerin ve değişimlerin şekillendirdiği bir ülke. Savaşın eşiğine gelinmiş olsa da faturanın kime kesileceğini çok yakında göreceğiz. Fakat diplomatik krizler siyasi ve bürokratik hamleler etkin bir rol oynayacak. Bu...
Parasal Genişleme Süreci ve Varsayımlar
Dünya ekonomileri salgınla mücadele kapsamında sıfır ve negatif faizli dönemlerini, parasal genişleme hamlesiyle destekleyerek yaşanacak iktisadi buhranın etkilerini minimuma indirmenin hesapları içinde. Peki kurulan bu parasal düzenin yıllar içinde sistematik bir şekilde arıza vermesi ve sürekli sekteye uğraması tesadüf mü?
Parasal genişleme adı altında para basılarak dünyaya pompalanması, durumun iyileşmesini sağlayacak algısında olanlar açısından büyük hayal kırıklığı olacak. İyileşme olmasını geçtim süreci resesyon ile atlatabilmek bile mucize. Şu an için yaşanan resesyonun yakın zamanda öncelikli olarak depresyona dönüşmesi muhtemel gözüküyor. Salgın sebebiyle insanların önceliklerinin...
Bilim (Popüler Makaleler)
Duran Dalgalar
Çevremizde katı nesneler görüyor ve dokunuyoruz. Bu algı bizde her şeyin parçacık veya katı nesne olduğu varsayımını yarattı. Oysaki Kuantum kuramı her nesnenin hem dalga hem de parçacık özelliği gösterebileceğini deneylerle kanıtladı. Örneğin çift yarık deneyinde tek tek yollanan elektronların girişim yaptıkları gösterildi. Bir parçacık olan elektron nasıl oluyor da dalga gibi girişim yapıyordu? Bu konu halen tam olarak anlaşılmış değildir ve tartışılmaya devam ediliyor. Aslında evrende parçacık yok, sadece dalgalar var. Bunlara enerji dalgaları diyebiliriz. Enerji dalgaları yoğunlaşıp...
Yapay Zeka Tehdit Mi Fırsat Mı?
Belli ki bu yüzyılın bir yerinde, insanlığın görüp görebileceği en önemli dönüşümlerden biri yaşanacak. İki yüz bin yıllık insanlık ırkı birçok işlevini makinelere bırakacak. Fakat, bu noktadan sonrası acaba bir ütopya mı yoksa distopya mı olacak? Elbette bu soru bir süredir zihnimizi kurcalıyor. Bir zamanlar bilim-kurgu romanlarının ana konularını oluşturan yapay zekâlar bugün birer birer gerçeğe dönüşür iken sorunun daha çok gün yüzüne çıkması çok doğal. Ve şimdiden insanlar taraflarını belirlemeye çalışıyorlar. Yapay zekâlar bir tehdit mi yoksa fırsat...
Bilinmeyene Yolculuk: Voyager
Bilinmeyenin dayanılmaz cazibesi adlı bir roman yazsak satışlarının önemli bir kısmı isminin çekiciliğinden olur. İnsanoğlu bilinene daha ilgisiz kalmış ve hep bilinmeyeni aramıştır. Bu sebepledir ki; tıp, hukuk, teknoloji, felsefe gibi disiplinler sürekli gelişmiştir. Öncekinin devamı niteliğinde olan bilinmeyeni arama eylemi...
Bilginin sonunun olmadığına inananlar insanlığın ufkunu genişletmiştir. Günün her saati ay görülmektedir. Ancak dünyadan ayın yalnızca %59’luk kısmı gözlemlenebilmektedir. Bir de ayın %41’lik karanlık yüzü bulunmaktadır. İnsanlara ayın hangi yüzünü görmek istersiniz diye bir soru yönelttiğimizi düşünelim. Çok büyük...
Bell Teoremi ve EPR Paradoksu
Einstein, kuantum kuramının olasılıkçı yorumuna ve belirsizlik ilkesine duyduğu kuşkuyu ömrü boyunca sürdürdü. Son aktif çıkışını iki arkadaşıyla birlikte 1935'te yaptı. Bu yaylım ateşte olasılık genliklerinin nesnel gerçeği tanımlamaktan uzak olduğu ve dolaysıyla kuantum kuramının tam ya da tamamlanmış bir kuram olmadığı öne sürülüyordu. Yine de EPR Deneyi diye anılan bu deneyde, başlangıçta birleşik olan ve sonra ayrılan iki parçacığın birbiri ile ilişkisi tartışılır. Bir helyum atomundaki zıt spinli iki elektron ya da nötr piyondan oluşan bir elektron pozitron çifti...
Çatallaşma ve Öz Üretim
Enformasyon sözü “iç şekillenme” demektir. Zira, en ön takısı iç ve form da şekil demektir. Enformasyon dalgası da bağlantısal bütünselliği oluşturan bir dolanıklık dalgası olarak düşünülebilir. Dolanıklık sadece mikro âleme ait bir olgu değildir. Yaşadığımız makro âlemde de dolanıklık örnekleri bulunur. Örneğin, beyindeki nöronların dolanık durumda olmaları sayesinde düşüncenin belirdiğini savunan birçok bilim insanı vardır.
Doğada bağlantısal bütünsellik içine girmiş olan bir grup atom önce amino asitleri ve ardından RNA denen ilk enformasyon içeren molekül zincirini oluşturmuştur. İlk canlıların ise...
İki Temel Kuvvet
Yaşamın pamuk ipliğine bağlı olduğunu gördüğümüz bu günlerde yaşamın ne olduğunu düşünmekte yarar olduğu görüşündeyim. Evrende her var olanın ilk ve tek amacı var olmaya devam etmek isteğidir. "İstek" sözünü "yok olmaya direnmek" şeklinde kullanıyorum. Fakat evrende hiçbir şey varken yok olmaz ve yoktan var olmaz; sadece dönüşür. Dönüşen nesne veya madde değil, enerjidir. Demek ki evrende canlı-cansız ayırımı yapmadan her var olan bir yerel enerji yoğunluğudur ve bu yoğunluk bir süre değişime dirense de, belli bir süre sonra...
Bilim Neymiş?
Dediklerine göre "bilim, gözlem ve deneye dayanan öğrenme metodu!" Fakat tanımı beğenmedim. Asri turşuculuk da gözlem ve deneye dayanan bir öğrenme sürecidir ama “bilim” sayılmaz. Keza marangozluk, terzilik, siyasi parti ayakçılığı, uyuşturucu satıcılığı, koğuş ağalığı, zurnacılık ve benzeri. Bir kere hiçbir öğrenme metodu sadece gözlem ve deneye dayanamaz, aktarım da gerekir. Lavoisier’nin her deneyini baştan yapamazsın, herkesi Beagle ile dünya turuna çıkaramazsın. Kitapta yazan şeylere yahut hocanın söylediklerine inanmak zorundasın. Dolayısıyla bir süre sonra bilgi aktarım zincirinin normları bilimsel...
Powehi’ye Özel
İnsan; en gelişmiş canlı sayılan yaratıktır. İnsan var olduğundan bu yana bu tanımın içini fazlasıyla doldurmuştur. Başlarda oldukça yabani bir yaşam sürmüştür. Ancak zamanla yeni şeyler öğrenerek, öğrendiğini uygulayarak ve daha ilerisini hayal ederek sürekli bir gelişim göstermiştir. Bugünkü neticeye ulaşırken de bazı dönüm noktaları olmuştur. Bunlardan birisi elbette tarımın bulunmasıdır. Diğer bir dönüm noktası ise yazının bulunmasıdır. Yazı, belki de tarihin en büyük yeniliğidir. Yazı, insanlık tarihi için bir milattır, yaşanılan günü ve bilgiyi geleceğe aktarmada faydalı bir...
Özne Enerjisi
"Özne olmak zor, şey olmak kolaydır!" dedim. Neden? Çünkü özne doğrudan doğruya enerjidir. Enerji de iş yapmak durumundadır. Enerji atıl kalamaz. Sürekli üretir, dönüştürür ve kendi de dönüşür. Enerji aynı durumda, eylemsiz, kalamaz. Sürekli eylem içinde olmak zorundadır. En temel eylem de düşünce eylemidir. İşte bu bakımdan beynimiz sürekli faaldir. Çünkü her insan faildir de ondan. Ancak, anlamlı faaliyet olduğu gibi, anlamsız eylem de vardır. Peki ama bu anlam konusuna kim karar verecek? Kimin eylemi anlamlı, kiminki anlamsız? Nasıl...
Kuantum ve İnsan
20'nci başlarında geliştirilmiş olan Kuantum kuramına göre gözleyen ve gözlenen birbirinden ayrı ve bağımsız değildir. Biz bir doğa olayını gözlerken ve onun bir matematik modelini yaparak anlamaya çalışırken sadece kendi yorumumuzu sergiliyoruz. Yani, akıl ve mantığımızı kullanarak doğanın kendisini değil, kendimizi, kendi zihnimizi ortaya koymuş oluyoruz. Örneğin, ışık ile yapacağımız bir tür deney bize ışığın dalgasal bir yapıya sahip olduğunu söylerken, bir diğer farklı deney ise ışığın küçük enerji paketleri olan ve parçacık gibi davranan fotonlardan meydana geldiğini söyler....
Esir Maddesi ve Mezon Alan Teorisi
Bizler her zaman uzayın bir boşluk olduğunu düşünmüştük. Ancak Kuantum kuramı, boşluğun aslında boşluk olmadığını öne sürmekte. Şu bir gerçektir ki; bilim, fizik, teknoloji ve bilgi dağarcığımız şu son yüz yıl içerisinde çağ üstüne çağ atlamış bulunmaktadır. Bunu çok değerli bilim insanlarına ve mucitlere borçluyuz. Geliştirilen teoriler, bu teorileri destekleyen diğer kuramlar ve bilimsel kanıtlar, bunu takip eden yeni ve daha ayrıntılı teoriler ve testler, harcanan belli miktar paralar sonucu yapılabilen testler ve üretilip geliştirilen cihazlarımız bize artık başka...
Sınır Kavramı
Bilimde sınır kavramı önemli yer tutar. Bir nesneyi tanımlamak için onu diğer nesnelerden ve çevreden ayırıp yalıtmak ve sınırlamak gerekir. Ancak ne evren ne de insan sınırlanabilir. Evrenin sonlu fakat hudutsuz olduğundan söz ettim. Hudutsuz demek aynı zamanda sınırları belli olmayan ve sınırlandırılması mümkün olmayan demektir. İnsan da evren gibi sonlu fakat hudutsuzdur. M.Ö. 384 ile M.Ö. 322 yılları arasında yaşamış olan Aristoteles nesnelerin on tane kategoriye adını verdiği özelliklerle tanımlanabileceğini ileri sürmüştür. Bu özellikler cevher, nicelik, nitelik, görelik,...
Pozitivist Metafizik
Viyana Çevresi düşünürlerini karakterize eden en önemli özellik şüphesiz onların katı metafizik karşıtlığıdır. Metafizik karşıtlığı, Çevre düşünürlerinin temel ortak noktası olarak kabul edilebilir. Viyana Çevresi, mantıkçı empirizm, mantıkçı pozitivizm gibi isimlerle anılan, ama aslında belirli bir felsefi sistemi yansıtmayan çalışmaların ortak özellikleri arasında dil analizini, mantık/matematik alanlarında ortaya konulan başarıları ve doğrulama/yanlışlama gibi kavramlara verdikleri tanımları saymak da mümkündür. Fakat metafizik karşıtlığını bu özelliklerin bir adım önünde düşünmek yerinde olacaktır. Çünkü metafizik karşıtlığı, hatta düşmanlığı, Çevre düşünürlerinin bir araya...
Heisenberg ve Matris Mekaniği
Kuantum kuramının keşif damarlarından birisi Heisenberg’in matris matematiğidir. Kuantum kuramının öncülerinden Max Born şöyle demiştir: “Eğer tanrı dünyayı mükemmel bir mekanizma yapmışsa en azından mükemmel olmayan zihnimize onun küçük kısımları hakkında kestirimde bulunabilmek için sayısız diferansiyel denklem çözmemiz gerekmeyecek, zarı oldukça başarılı şekilde kullanabilecek kadar ihsanda bulunmuştur.”
Kuzey Almanya’nın sanayi kenti Hamburg’dan pek uzak olmayan Helgoland isminde küçük bir ada vardır. Werner Heisenberg matris mekaniğini, yeni kuantum kuramının ilk adımını burada geliştirmiştir. Heisenberg, Birinci Dünya Savaşı’nda eski nesle güvensizlik dahil...
Kör Kehanetler
Gökbilimci Laplace, beş ciltlik "Gök Mekaniği"nin bir kopyasını Napolyon’a sunar. İmparator kitabın yapraklarını hızla çevirir; “Bu koca kitabı evrenin yaratıcısından bir kere bile söz etmeden yazmışsın, öyle mi?” der. Laplace, “Öyle bir varsayıma hiç ihtiyacım olmadı efendim” diye karşılık verir. “Boş başlarız” diyor Ernst Bloch. Doğru değil! Boşlukta başlıyoruz. Çekimsiz bir ortam. Gerçek ağırlığımızı burada ölçmek mümkün değil o kadar. İnsanın ağırlığı, ruhunun darası alındığında ortaya çıkar.
Dünyayı gözlerimizden ibaret sayıyoruz. Dün, bugün, yarın, daha uydururken inanmaya başladığımız yalanlar. “Bir...
Ekoloji (Popüler Makaleler)
Çevre Tahribatı
Dünya nüfusu yüz elli milyon yıl önce bir milyardı. Şimdi ise bu rakam yedi buçuk milyara ulaştı. 2050 yılı tahminlerinde ise bu rakamın dokuz milyar olacağı hesaplanıyor. Nüfusla beraber dünya ekonomisi son elli yılda beş kat büyüdü. Nüfus ve ekonomi büyüdükçe doğa ve çevreye verilen tahribat katlanarak büyümeye devam ediyor. Dünya nüfusunun yüzde yirmisini oluşturan kalkınmış ülkeler, dünya kaynaklarının yüzde seksenini kullanıyor ve bu oranda da dünyayı kirletiyor.
Dünyamız hızlı bir şekilde kirleniyor iken, biyolojik çeşitliliğimiz gittikçe azalıyor. Dünya ormanları...
Çevreye Zararlı Besinler Nelerdir?
Küresel ısınma tehlikesi ile karşı karşıya olduğumuz dönemlerde, tattığımız her zevkin çevreye bir maliyeti olduğunun farkına daha fazla varmaktayız. Bu özellikle yediğimiz gıdalar açısından geçerli. Tarım, fabrikada üretim ve üretilen malların taşınması sırasında çoğunlukla fosil yakıt kullanıldığı için sera gazları ortaya çıkıyor ve bu gazlar atmosferde ısıyı tutuyor. Bilim insanları bunun etkisini "karbon ayak izi" olarak ifade ediyor ve yüz gramlık gıdanın ürettiği karbondioksit hacmi şeklinde ölçülüyor.
Her tür yiyeceğin neden olduğu zarar ile çevreye etkisi bir piramit haline dönüştürüldüğünde,...
İklim Değişikliği Yediklerimizi Nasıl Etkiler?
Bir süre önce bilim insanları, hayvan türlerinin altıda birinin iklim değişikliği nedeniyle ortadan kalkabileceği uyarısında bulunmuştu. Peki, aynı tehlike tarım ürünleri ve gıda maddeleri açısından da geçerli midir dersiniz? Dünyanın birçok bölgesinde tarım üreticilerinin gelecek yıllarda daha fazla zorluklarla karşılaşacağı doğrudur. Bu konuda, bitkilerin kuraklığa karşı dayanıklı hale getirilmesi doğrultusunda çeşitli çalışmalar yapılıyor.
Nesli tükenebilecek besinler ile ilgili bazı abartılı haberlere rağmen, temel besin maddelerinin ortadan kalkacağına dair herhangi bir veri bulunmamakta. Bazı uzmanlar bitkinin ortadan kalkması diye bir şeyin...
Organik Tarım Düşüncesi ile Barışıklık
Organik tarım, sadece tarımsal bir üretim şekli olarak değerlendirilemez. Konvansiyonel tarımdan organik tarıma geçiş sonrası, daha yeşil bir dünya mümkün olacaktır; ama bu değişimin tek başına yeterli olacağını söylemek zor. Asıl değişimin insanların düşünce yapılarında gerçekleşmesi gerekmektedir. Organik tarım, bir yaşam felsefesi olarak algılanmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Organik tarım bizlere ne söylüyor, bunu ortaya koymamız gerekmekte. Organik tarım, doğaya zarar vermeden de bir şeylerin üretilebilmesinin mümkün ve hatta daha sağlıklı, daha karlı olduğunu söylüyor.
Bu söylemi hayatımızın hemen her noktasında kulağımıza...
Şehirleri Doğaya Açmak
Şehirleri tümü ile insanlar şekillendiriyor. Bunu yapar iken bazı canlı türlerine kapılarını açıp diğerlerinin ise yaşamasına izin vermiyor. İnsan yarattığı beton ve cam yığınları ve sanayi etkinliği ile şehrin sınırları içinde tutulabilir ise dünyanın geri kalan kısmı da yeniden doğal ortamına dönebilir, ama şehirler etrafından izole değil. Büyük tarlalarda üretilen ürünlerle beslenir, ormandan kereste, yerden mineral, denizden balık, nehirden su alır. Tüketimin boyutuna bağlı olarak bir şehir kapladığı alanın kat kat üstünde, çevrede izini bırakıyor.
Uzmanların hesabına göre, dünya nüfusunun tamamının...
Organik Hayat
Organik hayat son dönemin en çok kafa yorulan kavramlarından biri. Özellikle de organik annelik. Zira bebeğini doğal, organik bir şekilde büyütmek şimdilerde neredeyse tüm annelerin en büyük hayali! Metropollerde çocuk yetiştirmek başlı başına zor iken bunu bir de organik bir şekilde hayata geçirmek daha da güç bir durum oluyor. Organik pazarlar, mamalar, giysileri, deterjanlar, oyuncaklar, kozmetik ve yağlar. Bu liste uzadıkça uzuyor. Peki, gerçekten organik bir hayat mümkün mü?
Eskiden toprakla bağımız bu denli kopmamıştı; semt pazarları, bakkallar bize her...
Bitki Yaratma Çabası
Yangına dayanıklı ormanlardan, açlığa son verecek sahte muzlara varan ve bilim insanlarının 21'nci yüzyılın sorunları ile baş edebilecek süper bitkiler geliştirmeye çalışılıyor. Bitkileri yeme, giyme, vazoya koyup estetik zevk alma amaçlı kullanıyoruz, ama bütün potansiyellerini değerlendirebiliyor muyuz? İngiltere'deki Kew Botanik Bahçesi'ndeki araştırmacılara göre, bitkilerin gücünden tam olarak yararlanamıyoruz. İşte bitkilerle dünyamızı dönüştürmenin bazı yolları var.
Yemek tabağımızdaki sebzeler çiftlikte, tarlada üretiliyor, ama bu bitkilerin bir zamanlar vahşi doğada akrabaları vardı. Evet, evet vardı. Tarlada yetiştirdiğimiz ürünler daha fazla mahsul verir...
Ekolojik Tahakküm
İnsanın doğa üzerindeki baskısının giderek artması ve bunun sonucunda ekolojik dengenin bozulmaya başlaması, önemli bir sorun olarak kendisini fazlası ile hissettirmeye başladı. Hızlı nüfus artışı, artan popülasyon, kentleşmedeki yoğunlaşmalar gündeme taşımış; başta sanayileşmiş ülkelerde görülen çevre sorunları zamanla tüm dünyaya yayılmış, hatta günümüzde tüm evreni tehdit eder hale bürünmüştür. Fransa’da bu konuda epey çalışmalar yürüttüğünü de söyleyebiliriz. Ekoloji sorunlarının yoğun bir şekilde artması, bu alanda acil önlemler üretilmesini zorunlu hale getirdiği ve çevreyi koruma ve sağlıklı ortamlarda yaşamanın gerekliliğine...
Devletler Gezegenimizi Kurtarmıyor; Biz Kurtaracak Mıyız?
Londra’ya taşınacağımı haber alıp arayan hemen herkesin yaptığı şaka aynıydı: “Şemsiyeni unutma!” Notting Hill’den tanıdığımız romantik kent, sokak aralarına sıkışmış parklarda insanların ansızın yağmaya başlayan yağmurlarla sırılsıklam olduğu yerdi. Mimarisi güzeldi ama havası, pek değil. Benim de burada yaptığım ilk alışveriş, iyi bir şemsiyeye para bayılmak oldu. Çantama atıp taşımak için küçük, ucuz bir şemsiye de aldım. Fakat geçtiğimiz altı ay içerisinde büyüğü ile evden bir yahut iki kere çıkmışımdır; küçüğünü çantama koymayı bırakalı da ne kadar zaman geçti,...
Arıtma Tesisleri Ekolojik Mi?
Atıksu arıtım teknolojilerin değişimi, atıksu tesislerinin kurulmasına ve bu tesislerden arıtım sonrası ortaya çıkan kalıntılarında sorunlara sebep olduğunu ortaya çıkardı. Evet; ama arıtılan atıksular hem çevre, hem ekonomi, hem de sürdürülebilirlik açısından yararlar sağlamaktaydı. Fakat, arıtımlar için kurulan dev tesislerin kurulumu ve işletimleri sonrasında ortaya çıkan atıklar ayrı sorunları gündeme getirdi. Bu sebeplerden dolayıdır ki, atıksu arıtma sistemlerinin planlama, tasarım ve işletim sistemleri karmaşık ve kapsamlı bir konu başlığı olarak zihnimizde yerini koruyor.
Arıtma için kurulacak bir sistem, pahalı ve...
Metropol Yaşamda Doğa Yoksunluğu
Metropol yaşamı, yanlış kentleşme politikaları ve beraberinde gelen yeşil yoksunu bir çevre, çoğumuzun doğa ile düzenli bir ilişki içinde olmasına nerede ise hiç olanak vermemekte. Binalar, otomobiller, ofisler ve alışveriş merkezleri, yaşamımızda doğal ortamlardan daha fazla yer kaplamaya başlarken, insanoğlunun doğa ile olan etkileşimi giderek azalıyor. Yeşile yakın yerlerde olsak bile, iş yaşamından ve koşuşturmadan doğaya çıkmaya vakit bulamıyoruz veya evde zaman geçirmeyi tercih ediyoruz. Çünkü yoğun nüfus artışı hayatı epey zorlaştırmakta ve gürültüden ile trafikten uzaklaşmayı, binalar arasından...
Felsefe (Popüler Makaleler)
Teknik, Teknoloji ve Değerler
Teknoloji, çağımızı tanımlayan şüphesiz en önemli kavramlardan birisidir. Gerek günümüzde teknolojinin ulaştığı seviye ve gerekse toplumların bu alandaki başarıları, söz konusu kavramın içeriğinin en önemli kısımları durumundadır. Günümüzde baş döndürücü bir hızla gelişen, geliştikçe de toplumsal yapıyı ve dolayısıyla bireyleri temelden etkileyip belirleyen teknolojik başarılar; toplumların ulaşmak istedikleri öncelikli hedefler arasında yer almaktadır.
Teknolojik ilerlemedeki amaç, şüphesiz hem bu alanda katkı yapabilmek, yani teknoloji alanında yeni başarılar elde etmek, hem de teknolojinin getirdiği imkânlardan yararlanmaktır. Öte yandan teknolojik ilerlemeyle özellikle...
Psikozlar ve Nevrozlar Toplumunda Aidiyet
İnsanın varoluş yolculuğu baştan umutsuz bir yolculuktur, tanrı ile arasındaki bu güven bunalımı nedeniyle sızılı ve acılıdır. Varoluş yolculuğu onu çokça nihilizme sürükler. Güvenin gittikçe daralan alanında insan mesihyanist dinsel kolektiflerde bir nebze olsun soluklanıp aidiyet arıyor. Korku ile güven birbirine ardıllık ilkesiyle bağlı olan iki olgu, birinin olmadığı anda diğeri ortaya çıkıyor. Çağımız bir kuşku ve güvensizlik çağı ve her şey güvensizlik ve kuşkunun evreninde bozulup çürüyor.
Martin Heidegger’in felsefi ufkunda insan bir Angst varlığıdır. Angst başka bir deyişle...
Duyarak Düşünmek
Bazı düşünürler yok olacak denli ortadan kaybolabilir; izlerini yitirir, sanki hiç var olmamışcasına görünmez hâle gelebilirler. Ama zamanın belirli anlarında tekrar ortaya çıkarlar, sesleri tekrar duyulur. Bu, belki de bir ihtiyacın, bir zorunluluğun ürünü olarak vuku bulur; geriye dönmek, düşünceyi bugünde aktüelize etmek gerekebilir. Bazıları da hep orada, hep ortadadır; zamansızdırlar. Düşüncenin ana odakları olarak belirlenmiş, tanınmışlardır: Aristoteles, Descartes, Kant. İkinci kategoriye değil, ama birinciye giren bir düşünür üzerine yazacağım: Étienne Bonnot de Condillac. Tabii ki, bir yazı dahilinde...
Spinoza’da Pişmanlık Kavramı
Pişmanlık nedir? Tabii ki bu soruyu cevaplamak zor. Sorunun kendisinin bile böyle yöneltilip yöneltilemeyeceği şüpheli. Pişman oluruz. "Ah, keşke olmasaydı!" deriz. Ya da tersi. Kuşkusuz ilgi çekici bir duygu pişmanlık. Nereye sığdırılacağı bilinemiyor. Bir öfke, sevinç, hüzün, acı kadar somut değil gibi gözüküyor. Daha bir çetrefilli, daha bir dolaylı. Her duygu gibi, bir etkinin, bir etkilenmenin ürünü. Bir şeylerin nihayetinde pişman olunuyor. Ama aynı zamanda, bu etkilenmenin niteliğinin olumsuz olduğundan da söz edebiliyoruz. Yani, şunu biliyoruz; varlığından veya yokluğundan...
Hypatia: İskenderiye’deki Son Işık
Hypatia öğrencilerine paganlar ve Hıristiyanlar arasındaki sorunlara nasıl baktığını 4'ncü yüzyılda şu şekilde açıklar; "Bizi birleştirenler, ayıran şeylerden daha fazla, hepimiz kardeşiz!"
Tek çocuk olan Hypatia genç yaşta felsefe ve matematiğe karşı derin bir ilgi göstermiştir. Alman matematikçi ve astronom Kepler'in gezegensel hareket yasalarını ondan önce anlayan ve açıklamaya çalışan kişidir. Burada, zarafeti, engin bilgeliği, gençliği ve güzelliği ile geniş bir öğrenci ve hayran kitlesi çekmeye başlamıştı. Dersleri, Platon ve Aristoteles'in tanıtılmasında etkili olmuştur. Felsefesinin 'Yeni Platonculuk' olduğu varsayılmaktadır.
Hypatia’nın yaşadığı zamanda...
Simya ve Simyacılar
“Simya" veya "Al Kemi", kutsal kimya veya olası olarak Nil nehrinin yıllık sellerinin bıraktığı çamur birikintilerinden "kara toprak"tan türediği inanılan Arapça veya Mısırca bir terimdir. Bir diğer görüşe göre etimolojik olarak Simya sözcüğü Türkçede var olan Kimya sözcüğü ile aynı kökenden gelmektedir. Kökeni Arapça olan bu sözcükler Arapçaya da “Kara Ülke” anlamına gelen Khem sözcüğünden gelmiştir. Bu “Kara Ülke”ise Mısır’dır. Etimolojik olarak da Simyanın kökeni Mısır olarak gözükmektedir. Simyanın kökeni ruhsal gelişme anlamına gelir.”Simya gerçekte bir dönüşüm sanatıdır. Kirli...
Benlik Kavramı
“Benlik” veya “ben” kavramı üzerinde hem psikologlar hem de filozoflar değişik fikirler yürütmüşlerdir. Sigmund Freud psikolojisinde “ben” kavramının karşılığı “ego” sözüdür. Egosu güçlü olan bir kişi kendine aşırı önem verir ve yaşadığı her olayda kendini merkeze koyup önemser. Genelde “kimsin?” sorusuna dış dünya değerleriyle yanıt verilir ve kimlik tanımı yapılırken “evliyim”, “bekârım”, “tahsilim şudur” şeklinde açıklamalarda bulunulur. Yani, “ben” derken, “bana ait” demek istenir. Kişi benlikten söz ederken kendi özünden söz etmez; çünkü öz sahip olunan bir özellik değildir ve dış...
Lenin’in Hatırası ve Hazcılık
Yağmur damlası Lenin'in bir tek göz pınarında birikmiş, öylece durur iken sanki Lenin'in hüznünü ifade ediyordu. Bugün Moskova'da, Lenin'in tahnit edilmiş bedeni doksan bir yıldır onca kimyasala boğularak diri tutuluyor. Bu çabayı ürpertici buluyorum. Antik Yunan Panteon'unda Zeus'un, Poseidon'un veya Apollon'un heykelleri vardı; zira panteon sözcüğü, "tanrıların hepsi" anlamına gelir. Hristiyanlıkta her şehrin, ülkenin, hâtta meslek grubunun, St. Michel, St. Thomas gibi bir azizi olması çok tanrıcılıktan kalan bir miras.
Bir gün televizyonda izlemiştim. Güney Amerika'da bir ülkede, balıkçılar...
Schopenhauer, Yalnızlık ve Boş Zaman
Schopenhauer, "Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar"da şöyle diyor: “İç dünyası zengin bir insan, her şeyden önce acı çekmemeye, kendini ihmal etmemeye, dinginliğe ve kendi başına kalmaya yönelecektir, yani sakin, alçakgönüllü ama olabildiğince engellenmemiş bir yaşam arayacaktır ve buna göre, sözümona insanlarla kimi tanışıklıklardan sonra, kendi köşesine çekilmişliği ve hatta, büyük bir kafaysa eğer, yalnızlığı seçecektir.”
Burada ikna olmadığım tek yer, “sözümona insanlarla kimi tanışıklıklar” ifadesi. Kendi başıma geçirdiğim zamanı hiçbir şeye değişmesem de, insanlarla tanışıklığı seviyorum. Başkaları iyidir. Özellikle ilgilerin ve...
Yirminci Yüzyılın Doğmaları
Fikir tartışmalarında dikkatimi çeken bir husus var. Aydınlanmadan beridir tartışma ve mücadeleler yolu ile oturmuş, çoğumuz için doğal ve apaçık olan fikirler için bile yeni gerekçelendirmeler gerekiyor. Günümüzde felsefe tüm fikirleri reddetmeye ve her şeyden şüphe etmeye indirgenmiş gibi görünüyor. Ortaya yeni bir bilgi koymaksızın var olan bilgiyi yadsımak. Her şeyi aynı kefeye koyan yeni bir yoksayıcılık. Hukuk karşısında eşit yurttaşlık diyorsun, “neden öyle olması gereksin ki?” deniyor. Kadın ile erkek eşit miras hakkına sahip olsun diyorsun, “niye öyle...
Bedensel Aidiyetin Özgürlüğü
Her canlı organizma türüne özgü rahim evresini tamamlarken ebeveynlerinin adaptasyonlarını tamamladığı, hali hazırda da yaşadığı koşullar içerisine doğar. Doğal seçilim evresinde hayatta kalmayı başarıp, türün ve ailenin üyesi haline geldiği takdirde; ekolojik sistem içerisindeki besin zincirinde tek halkalık yerini alır. Türden türe değişebilen ebeveynler tarafından korunma süresi geride kalır kalmaz, etrafını keşfetmeye başlar. Keşifle birlikte yapmak zorunda olduğu, gözlem ve beslenme ihtiyacı kendisini tanımasına fırsat vermediği için karşısındaki devasa sistemin yetişkinlerini taklit etmeye yönelir. Taklidin kendisini hayata tutuğunun farkına...
Yabancılaşan İnsanlık
Yabancılaşma kavramının sosyolojik, ekonomik, kültürel ve psikolojik yabancılaşma olarak tanımlanabilecek olan dört farklı boyutu vardır. Ancak bu boyutlar iç içe geçmiş durumda, karmaşık ve girift bir ilişki içindedirler. Karmaşık yapısına rağmen yabancılaşmanın bilimsel açıklamasını da yapmanın mümkün olduğu görüşündeyim. Bilimsel yorumuna geçmeden önce yabancılaşmanın farklı boyutlarını inceleyelim.
Belli bir insan grubu kendi ülkelerini terk edip farklı bir ülkeye yerleşmeye gittiklerinde yerli halk tarafından yabancı muamelesi görürler ve sosyal baskılarla karşılaşırlar. Ama yıllar geçip göçmen grup yeni ülkelerinde aile ve iş...
Bireyin Kalabalıklar İçinde Dasein’dan Ulus Özneye Kısa Yolculuğu
Nasıl ki su sonsuza kadar su, bir tay da sonsuza kadar tay olarak kalmak isterse ateş de fıtratındaki yakım ve yıkım enerjisiyle direnir sonsuza kadar; çünkü her şey kendi varlığında direnir. Kitleler de öznenin son özerk alanlarını işgal edene kadar kendi varlığında direniyor. Anlamın kaygan sathına tutunmaya çalışan, dikotomilerin dışarda bıraktığı özne, uzun zamandır bir savunma pozisyonundadır. Eğitilmiş cahilliğin iktidar olduğu, onu politik kimliğinden sıyırıp kitlesel tüketime elverişli zararsız bir ikon haline çevirmeye dönük günümüz çabalarına karşı özne bir...
Muktedir Olduğumuz
Çokça sormuşuzdur; nedir bizim elimizde olan? Elimizde olandan ne anladığımız da önemli tabii ki. Ama az ya da çok hissederiz neyin gücümüz dahilinde olduğunu, neyin ise olmadığını. Bu hissiyatı, duyumsama gücünü yitirdiğimiz zaman ise, başımıza pek de hoş şeyler gelmez; üzülür, kırılır, öfkelenir, küser, vazgeçeriz. Ama nedir bize bunca duyguyu yaşatan? Ya da daha doğrusu; nasıl olup da yaşayabildik biz bunca duyguyu? Adaletin yerini bulmadığına dair bir his kaplar içimizi; hak etmemişizdir yaşadıklarımızı. Ya da; suçlusu tamamen biz değilizdir...
Aristoteles ve Devrim
Bugün, dünya üzerindeki insanların toplumsal yapısı, kültürü ve siyasal düşünceleri üzerinde büyük katkısı olmuş bir düşünürün kuramından hareketle devrimlerin itici güçlerinin neler olduğuna değineceğiz. Aristo, bugünün Avrupası'nın şekillenmesinde dinsel, siyasal, sosyal ve birçok yönden görüşleriyle etkilemiş ve düşünceleriyle geçmişten geleceğe ışık tutmuş bir düşünürdür. İki bin dört yüz yıl önce yaşamış olmasına rağmen, ortaya koyduğu kuramlar insanın geçmiş ve geleceği ile bağlantılı olduğunu göstermekte. Tarih bir tekerrürden ibaret olmasa da, binlerce yıllık insan geçmişinde, insan içgüdü ve yaşayışının benzerliği,...
Reklam
Gezi (Popüler Makaleler)
Derin Afrika Köyünde: Zimbabwe
Afrika için sıklıkla söylediğim bir söz, yaptığım bir uyarı vardır. Afrika'ya bir kez ayağınızı basarsanız, sizi yine çağırır, tekrar çağırır. Defalarca gidersiniz, yolunuz sandığınızdan sık kesişir. Benim kaderim de farklı değil. On yıllar önce yaptığım ilk Afrika gezisi sonrası düşündüğümden fazla geldim kara kıtaya. Kimi zaman safari oldu dönüşlerim, kimi zaman ülkemizin resmi heyet gezileri. Bu günlerde ise kendi özel gezilerim için sıklıkla gelip gidiyorum. Geçtiğimiz ay büyük bir kuruluşu Güney Afrika’da ağırladıktan sonra Türkiye’ye dönmeden, yapmayı düşündüğüm bir...
Anlaşılamamaktan Korkan İnsanlar: Kanada
Ömrümün bir yerinde, "iyi ki görmüşüm!" diyebileceğim bir yeri daha gördü gözlerim. Gördüklerinden bahset diyenleri nasıl bir övgü bombardımanıyla karşılasam? Bazen kendimi Avrupa sevici, övücü bir tiplemeden alıkoymak için çok fazla sorguluyorum. Lakin Kanada topraklarında gördüklerim, Avrupalının kendi bölgesine sokmamak için herkese saygı duyuşundan çok, tüm dünyaya yön verebileceklerini zannettikleri saflıkları ve saf iyilikle çabalamalarıydı. Bu uhreviyatı bir topluma; ne dinin ne de imamların, papazların, hahamların kazandırmamış olması ise oldukça ilgi çekici.
İllüzyon bir orta doğu ülkesi vatandaşı olarak, dünyanın...
İmparatorluk Başkenti: Semerkant
Dünyanın en korkulan fatih ve hükümdarlarından biri olan Timurlenk, imparatorluğuna Semerkant’ı başkent seçmişti. 1370-1405 yılları arasında hüküm süren Timurlenk, dünyanın en korkulan fatih ve hükümdarlarından biriydi. Tarihçiler, 14'üncü yüzyıl sonlarında Avrasya’da imparatorluk topraklarını genişletir iken Timur’un dünya nüfusunun yüzde beş gibi bir kısmın ölümüne neden olduğunu söylüyor. Yirmi beş yıldır bağımsızlığını almış olan Özbekistan, Timur’u milli kahraman ilan ederek onun döneminden kalan birçok tarihsel anıtı restore etti.
Timur, imparatorluğunun başkenti olarak Semerkant’ı seçmişti. Bunun üzerine şehir gelişmiş ve önemli bir...
Masallar Diyarı: Giethoorn
Giethoorn, Hollanda'nın Overijssel eyaletinde bir köy. Steenwijkerland Belediyesi'nde yer almakta ve Güney batısındaki Steenwijk'e yaklaşık beş kilo metre mesafededir. Hikâyesini dinleyip resimlerini inceledikten sonra ilk fırsatınızda gezmek, görmek isteyeceğiniz bu köy, yirminci yüzyıl ortalarından itibaren ünlenmeye başlamış olsa da özellikle 2000'li yıllar sonrası turistlerin ilgi odağı olmaya başlamıştır. Mevsim ayırt etmeden misafirlerini huzurlu kucağına kabul edebilen bu doğal güzellik, aynı zamanda yanınızdan selam vermeden geçmek istemeyen insanların samimiyetiyle beraber, cennete daha çok benziyor. Flemenkçe konuşulan Hollanda topraklarında buraya Masal...
Akıl Çelen Şehir: Barselona
Ruhu dans eden insanları sokaklara hunharca fırlatmıştı birileri. Ritimleri, kalp atışları kendilerine yeten, arsızlıktan uzak şehirleri ve kültürleriyle onlara sorsalar yine burayı tercih ederlerdi. Doğmak, büyümek ve koşmak için... Eğlenmeye her zaman niyetli, eğlenmeyene sorgular sebepli. Bin bir hali vardı ki şehrin koşmak için. Bir şehir hırsızını bile dengeler mi? Şikayet edemeyeceğin kadar kötülüğü eğlenmeyi anlamlı kılmak için kenarda tutuyorlar. Aydınlık olmasa karanlık, karanlık olmasa aydınlığın içini dolduran bir mananın olamayacağına muktedir insanlar. Bir yeri gezmeden önce yapılan tüm...
Rengin Arasında Gri: Katmandu
Şu an Filipinler’den kalkan uçağımın Kore’ye gidişini izliyorum. Güneşin bulutları kırdığı maviyle oluşan morlukları ve diğer bu tonları arayışa koyuldum. Normal şartlarda uyur yahut film izlerdim. Bu sefer böyle olmadı. Dedim o zaman, madem bilgisayarı açtın yaz. Size Filipinler’den ve Kore’den tabii ki bahsetmeyeceğim. Bahsetmek istediğim yer Nepal, bilhassa başkenti Katmandu. Hindistan’ın kuzeyinde Tibet’in güney kısmında ve Butan arasında kalan, sizin Everest’i ile tanıdığınız ama daha dokuz büyük dağı olan, odun kokan bu ülkenin UNESCO mirası tapınaklarıyla kaplı şehri Katmandu. Neden mi...
Çıplaklaştıkça: Arnaoutchot
Çıplaklığın her zaman şeffaflık olduğuna inanan biri olarak, kendimizi anlamanın yolununda, hep çıplaklıktan geçtiğine inandım. Ruhumuzu soymak istiyorsak, buna bedenimizden başlamamız gerektiğini savundum. Aynada kendimize çırılçıplak bakamıyorsak, kendimize karşı dürüst olmamızın da zor olduğuna inandım. “Kadın Bedeni Soyarsa” adlı romanımda, ‘Bir kadın kendi kendine soyunabilir mi?’ sorusu ekseninde çıplaklığı ele almıştım. Bu romanı yazmadan önce sadece çıplakların girdiği plaj ve spa merkezlerinde bulunmuştum. Ancak hiç bir zaman, çırılçıplak on gün geçirmemiştim; bu yıl Fransa’da Arnaoutchot Natüralistler Kampı’na gidene kadar…
Türkiye’de...
Bağbozumu: Colmar
Şirin kasabalar albümüm var; Kasabalar, köyler, hatta bazen kentler. Bir yenisi bir öncekini eskitmiyor. Süslemenin bin bir türlü hali olduğunu gördüm bu yerlerde. Süslemenin, süslemeden süslü olabileceği sade naiflikte. Onların gözüyle göremediğimden hiç turistik süremde onlardan fazla bildim kıymetini. Tarih boyunca ara sıra Alman, ara sıra Fransız toprağı olmuş; fakat şimdilerde kesinlikle dünyaya Fransız kalmış bir yere gittim: Colmar! Fransızlar, özellikle Alcase Lorianne denilen bu bölgede, tüm bağlarda üzümler hep ıslakmış hissiyle yaşıyor gibiler. Hiçbir şey daha önce hiç...
Tekila Diyarı ve Tekilanın Gerçek Öyküsü: Meksika
Meksika gezilerinde tekila sık sık karşımıza çıkar. Ya yemeklerde sunulur ya da bu ülkeye özel bu içki hakkında ilginç sorular sorulur bana. İsterseniz yanlış bilinenleri düzelterek, bilinmeyenleri sıkmadan açıklayarak bir içkinin marka değeri çerçevesinde ülke ekonomisi ve tanıtımına nasıl katkıda bulunduğunu, Meksika'ya gittiğimde edindiğim deneyimler ışığında anlatayım sizlere. Konuyu sadece bir içki ya da içki içmek olarak düşünmeyin, alkol kullanmayanların da çok ilginç bulacağı bilgiler vermeye özen gösterdim.
Tekila aslında Guadalajara’nın yetmiş kilometre kadar kuzeybatısında yer alan Jalisco eyaletine bağlı...
Yasaklar Ülkesi: Singapur
Albukhary Üniversitesi'nin kültürel değişim ve liderlik programı nedeniyle iki aydır Malezya’dayım. Singapur’a da yolumuz düştü. Singapur, Sanskritçe’de ‘Aslan Şehri’ anlamına geliyor. Malay yarımadasının güneyinde yer alan ülke dünyanın nadir şehir devletlerinden biri. Yedi yüz on kilometrekare yüz ölçümüne ve beş milyon nüfusa sahip. Ülkenin büyük kısmı Budist. Yüzde on beş Müslüman ve yüzde on beş Hristiyan nüfusu bulunuyor. Uzun yıllar sömürüsü altında kaldığı İngilizlerin etkisi kendini her yerde hissettiriyor. Trafik soldan akıyor.
Yolculuk öncesinde Singapur hakkında hiçbir şey okumadım. Yılın...
Kathmandu’nun Yaşayan Tanrıçası: Kumari
Gerçekleştirdiğim Deluxe Nepal Hindistan gezisinde, konuklarımı çok özel bir deneyime davet ettim. On yıllardır benim de sadece birkaç kez tanık olabildiğim ilginç dakikaları birlikte yaşayabildiğimiz için çok mutluyum. Belirli günlerde, o da canı veya bakıcıları isterse bir pencereden üç beş saniye biz ölümlülere görünen bakire Tanrıça-Prenses Kumari’yi, saat 16:30’da gezideki dostlarımla bekledik ve gördük! Hatta bize göz kırpmış gibi bile geldi.
O zaman geçen yıl üç yaşında seçilen, Trişna Şakya ve Kumari Olabilmek ile ilgili size biraz bilgi vereyim. Kumari,...
Tanrı Suskun: Kuala Lumpur
Otobüs ile altı saatlik yolculuğun ardından Kedah eyaletinden başkent Kuala Lumpur’a varıyoruz. İlk durağımız Petronas İkiz Kuleleri oluyor. Tepesindeki antenlerle beş yüz yirmi yedi metreyi bulan seksen sekiz katlı yapı, 2004 yılına kadar dünyanın en yüksek kulesiydi. Taipei101’in yapılması ile tahtından olan Petronas, şu an bir holdingin yönetim merkezi. Devasa kulelere çıkmanın seksen dört Ringit, yeni yetmiş beş lira kadar ücreti olduğunu duyunca toprağın iyi bir zemin olduğunu düşünmeye başlıyorum.
Petronas’ın hemen yanı başında muhteşem bir park bulunuyor. İçerisindeki farklı...
Mağara Gölü ve Tarih: Viyana
Viyana’dan çıkıp kısa süreli bir yolculuk ile müstakil evlerin yoğunlukta olduğu bir kasabaya rastlayabilirsiniz. Bir mağara gölü göreceksiniz. Geçmiş yüz yılda burada maden işçileri çalışırmış. 1912’de bir patlama sonucu kayaların arkasından sular fışkırarak mağaraya dolunca birçok işçinin ölümüne sebep olmuş ve Avrupa'nın sayılı mağara göllerinden biri de böylece oluşmuş. Girişinde yaklaşık dört yüz elli metrelik bir tünel var. Tünelin sonunda işçilerin çalıştıkları bölümler de görülebilmekte.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Naziler, gözlerden uzak olduğu için burayı seçmiş ve burada bir karargah...
Yürümeyi Öğrenmek: Galler
Dağın tepesine tırmandığımda gerçekten artık bir adım daha atacak halim kalmamıştı. Bir yandan nefes nefese kalmıştım, bir yandan dönen başımın etkisiyle dengemi bulmaya çalışıyordum, bir yandan da Britanya’nın güneyinin en yüksek dağının üzerinde ne işim var benim diye de düşünüyordum. Gerçekten de benim Galler’de Brecon Beacon milli parkındaki Pen Y Pan dağında, hem de Kasım ayında ne işim vardı?
Bugünlerde bir yazar olarak kendi kendime sürekli “yaşamın kurgusu edebiyata on basar” diyorum. Üstelik yaşam biz edebiyatçılardan daha özgün ve özgür....
Toprak ve Doku: Endülüs
Köprüler, solukları ırkları ve ideolojileri birbirine bağlar. Avrupa’dan Asya’ya uzanan köprüde geçen beş senenin ardından, İspanyol ve Arap ırkları Müslüman ve Hristiyan teolojilerini buluşturan Endülüs köprüsündeyim. 1492'ye kadar sekiz yüz yıl boyunca Müslüman egemenliğinde kalan Endülüs’ün en ünlü Arap padişahı Sultan Ebu Velid bin Nasr oğlu Sultan Ebu Haccas Yusuf bölgeye pek çok kütüphane ve medrese kurdurdu. Bölgenin bilim, ilim ve kültürünün gelişmesine büyük katkıda bulundu. Uzak topraklardan Avrupa’ya gelen Arap benliğinden hiçbir şey kaybetmedi, İspanyol da öyle. İki...
Reklam
Röportaj
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Koronavirüs Günlükleri: Ediz Hafızoğlu
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin beşinci konuğu müzisyen Ediz Hafızoğlu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Hack The Fool
Tantana Records etiketiyle ilk albümleri The Fool’u yayınlayan Hack the Fool, Türkiye’nin rock müzik ortamına başarılı bir giriş yaptı. Vokalde Mert Avcı, davulda Sinan Kutluay ve gitarda Berk Çavdar’dan oluşan grup, yanlarına bas gitarist Zafer Toker’i de alarak üretim süreçlerine devam ediyorlar. Grubun üyeleri Berk Çavdar, Sinan Kutluay ve Mert Avcı ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Hack the Fool nasıl bir araya geldi? Grubunuzun oluşma aşamaları nasıl gelişti?
Sinan Kutluay: Mert ile (Avcı) çok uzun zamandır çalıyoruz. “Mosquito” adında bir grubumuz vardı...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
Tayfur Aydın ile Sinemanın İzinde
Türkiye, çevresel şartlar ve jeopolitik açıdan komplike olmasının yanı sıra, çok uluslu bir yapıya sahip. Bu ülkenin tüm insanları diğer ülke vatandaşlarından farklı olarak türlü sebeplerle harmanlanan bir yaşantıya sahip oluyor. Sahip olduğumuz farklılıklar bizi biz yapan etkenleri doğururken, bu toprakların bize sunduğu şeyler ise hiç kuşkusuz bu çeşitlilikten de kaynaklanıyor. Bugün ülkemizdeki bu çeşitliliğin sinemadaki varyasyonlarından birine odaklanacağız.
Senarist, yönetmen ve yapımcı olarak kaliteli işlerin altına imzasını atan Tayfur Aydın ile Komplike için gerçekleştirdiğimiz bu söyleşide; yakın bir zamanda...
Kültür (Popüler Makaleler)
Saklanamayan Sır: Cinsellik
Doğadaki canlılığın devamını sağlayan en temel eylem olmasına karşın insanlar âleminde gün ışığına çıkarılmaması gereken bir sırmış gibi karanlıklara saklanan ama bastırılıp derinlere gömüldükçe adeta azgın bir hayalete dönüşüp başımıza daha çok bela açan bir gerçekliktir cinsellik. Onu doğrudan dile getirmektense develere hendek atlatmayı yeğleriz. Mümkün olduğunca sakınır, çocukların öğrenmemesi için “seni bize leylek getirdi yavrum” masallarına varıncaya kadar uydurmacaların sınırlarını zorlarız.
Bizlerin birey olarak uyguladığı otosansürün dışında toplumları yöneten kimi kurumlar da kitapları, filmleri, dizileri, televizyon programlarını, reklamları, şarkıları,...
Antik Mısır’da Güzellik Anlayışı: İkili Amaç
Mısır firavunlarını ve kraliçelerini sürmeli gözleri ile tanınıyor. Antik Mısırlılar gösterişe ve güzelliğe bu kadar önem verdiler mi, yoksa onlara kendi değerlerimizi mi yakıştırmaktayız? Taraklar, bakır ve gümüş aynalar, sürme yapımında kullanılan malzemeler, makyaj malzemelerini koymak için kavanozlar, pomat kutuları, parfüm şişeleri, peruk kalıntıları, ayrıca mezarlarda bulunan takı ve mücevherler ve daha nicesi. Kadını ve erkeği ile, dirisi ve ölüsü ile antik Mısırlılar güzel görünmek için ellerinden geleni yapıyorlardı. Peki, bu güzellik algısının sebebi nedir?
Tüm bu bahsi geçen güzellik...
Dil Kültür ve Alışverişi
İsteklerimiz, arzularımız, sevinçlerimiz ve ağrılarımızı formüle etmemizi, sözcüklerle ifade etmeyi, beden dili ile resim, renk, çizim veya dansla ifade etmek istiyor isek beden dili duygularımızın canlı bir ifadesidir. İç süreçlerimiz ve duygularımızın, iç imgelerimizin ve düşüncelerimizin çatışmalarda yapıcı ifadesinde ise sizce engellendiğimizde ne olabilir? Bir dili ifade etmez isek veya bu terimi dil kullanımı yolu ile yasaklar isek ne olur? Eğer insan, dili olduğu gerçeği ile insancıl değil ise, arzuları, ihtiyaçları, duyguları ve bilinç durumlarını iletişim kurabilir, sözlü olarak ifade edebilir...
Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluğun Çözemediği Sorunlar
Yıllardır "İngiltere, Birleşik Krallık, Büyük Britanya" kelimelerini duyar, doğru yanlış kullanır ve bir zamanlar dünyanın neredeyse dörtte birini kendi yönetimi altında toplayarak "Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluk" adını almış bu ada ülkenin ismi konusunda karışıklık yaşarız. Arzu ederseniz bu isimler çevresinde dönen tanımlamaları biraz inceleyerek, doğrusunu ortaya çıkartalım ve buradan yola çıkarak, banknotlar, inanışlar ve ayrılma planları üzerine konuşalım.
En sonda söyleyeceğimi en başta söyleyeyim: Ülkenin resmi adı "Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'dır. Bu tanım 1922 yılında İrlanda ikiye...
Başkent’in DNA’sı
Sarı bahar gelmişti. Yalnızca yaprakları değil, insanların yüzlerini de solduran bir yalancı güneşle içimiz ürperiyor. Ankara ve sonbahar zaten oldum olası yakışırlar birbirine. Kasvet de var içinde, gelecek baharlara özlem de. Bir oturmuşluk, bir yorulmuşluk, bir yaşanmışlık da; rehavet, vehâmet, hazan, hüzün... Başkent güz renkleriyle kuşatılmışken, içime ağır ağır kaplayan sarıya inat, geçen gün aniden parlak bir turkuazla sarsıldım; Ruhumu ve gözümü şaşırtan bir İtalyan aşık, baştan çıkaran bir Arjantin tangosu yapıyordu; Domingo Notaro...
Notaro, 1939’da İtalya’da doğmuş, on yaşından...
Kültür Sanat Etkileşimi
İnsanlık kadar eskidir sanat. Sanat tarihçileri sanata dair en eski izleri mağara duvarlarındaki resimlerde bulmuş olsalar da o resimlerden çok daha önce, günün getirdiklerini paylaşmak ve yorgunluğunu atmak için etrafında toplanılan ateşin başında anlatılanlardan, yapılan taklitlerden, canlandırmalardan, bebeklerini uyutan annelerin çıkardığı ezgilere dönüşmüş seslerine kattıkları duygulardan doğmuştur. İnsanlıkla birlikte gelişip değişmiş, bununla yetinmeyip kalıcı olma, en güzele, en iyiye, en üstüne, kısaca mükemmele ulaşma çabasıyla da insanlığa ayna tutmuş, eksiklerini, kusurlarını, hatalarını gösterip değişmesine ve gelişmesine katkıda bulunmuştur. İnsanın...
Utanç
Toplumda uygun görülmeyen eylemlere girişilmesi sonucunda, hatta bazen bu eylemlere girişilmeden, yalnızca arzu ya da hayal edilmesi durumunda bile ortaya çıkan bir duygudur utanç. İnsanın masumiyetinin bir parçasını daha kaybetmesinin hüznünü yaşaması, geride kalan masumiyet parçasına, aidiyet hissettiği kültürün normlarına sıkı sıkıya tutunma ve önünde küçük düştüğünü düşündüğü toplumla, ya da en azından kendi idealleriyle uzlaşma çabasıdır. Bu açıdan, yalnızca birey ve toplum arasındaki tek boyutlu ilişki çerçevesinde kalmaz, sosyal-kültürel değerlerin devamlılığı ve bireylerin bu değerler üzerinden kontrol altında...
Aidiyet Kavramı Bağlamında Türkoloji ve Şamanizm
Arapça kökenli aidiyet sözcüğü için Türk Dil Kurumu’nun çevrimiçi hizmet veren Güncel Türkçe Sözlük’üne başvurulduğunda “ilişkinlik” tanımıyla karşılaşılmaktadır. Başka kaynaklarda ise “ait olma durumu” gibi açıklamalar da mevcuttur. Bu durumda aidiyeti, bireylerin ya da toplumların kendilerini bir şey ile ilişkili veya bir şeye ait hissetmesi, bir çeşit kendini ilişkilendirme hali olarak da tanımlamak mümkündür.
Aidiyet kavramı, toplumsal ilişkilerde göz ardı edilemeyecek bir olgu olması sebebiyle, kültür araştırmalarında da mühim bir yer işgal etmektedir. Elbette bireylerin psikolojik sağlıkları için çevre ile...
Masonların Tarihi Bilinmezliği
Masonlar ile ilgili pek çok sayıda komplo teorisi ortalıkta dolaşıyor, ama İskoçya'nın gerçek masonluk tarihi yüzlerce yıldır unutulmuş olsa da herkesin ulaşabileceği bir yerde güpegündüz duruyor. İskoçya'nın başkenti Edinburgh'daki ünlü kale ve esrarengiz çıkmaz sokaklarına kıyasla parke taşlarıyla kaplı sakin Hill Street sokağı pek sır barındıracak bir yer görünmüyor. Sokağı yavaşça adımlar iken bir kapının üstünde altın yaldızla yazılmış "Edinburgh Locası" yazısı gibi ilginç sayı ve işaretlerle dolu bir levhayla karşılaşabiliyorsunuz.
Hill Street, 19 numaradaki bu şapel dini bir mekân...
İnsanlık Kavramı
İnsanlık, insanın kendisini doğanın aciz türü olmaktan çıkarıp zayıflıklarından kurtularak çevresinin, dünyanın ve hatta evrenin hâkimiyetine uzanma öyküsüne konulacak isim için aranan en iyi sözcük olabilir. Öte yandan, bir başarı öyküsü olarak sunulan bu hikâyenin satır aralarında kimsenin hatırlamak istemediği korku ve acılarla dolu dehşetengiz uygulamalar, çatışmalar, başarısızlıklar ve kayıplar da var.
İnsan varoluşundan bu yana çevresini, dünyayı ve evreni anlamak için gösterdiği çabayı kendisine de yöneltmiş; ne olduğunu anlamaya çalışırken, nasıl olması, neler yapması ya da yapmaması gerektiğine de...
Mısır Uygarlığı ve Sanat
Tarih, bizlerin dışında geçmişin hikayelendirilmesinden başka bir şey değildir. Tarih anlamını nereden başladığı ile değil, kimler tarafından yazıldığı ile sürdürür. İktidar ilişkileri, nesnel olmayan görüşler, etnosantrizm, tarihin yazımını etkileyen önemli öğelerdir. Felsefe, sanat ve bilim dediğimizde aklımıza Grek uygarlığı gelir. Bu uygarlığa yapılan göndermeler zaten Mısır ve Mezopotamya’da binlerce yıldır var olan öğelerdir. Nasıl olup Grek uygarlığı bu ikisinin önüne geçebilmiştir anlaşılır bir şey değil.
İlk yazıyı Mısırlıların bulması ve bu yazının daha çok resimsel tarzda oluşu, belki de Mısırlılara...
Dillerin Anası: İnsanca
İnsanı insan yapan özellikleri saymaya başladığımızda aklımıza en önce gelen başlıklardan biri de sahip olduğu olağanüstü iletişim becerisidir. İletişim becerisini en üst düzeye çıkaran dil yeteneği, insanın doğayla girdiği etkileşimde hayatta kalmanın ötesinde bir başarı elde ederek dünyaya hükmetmesini sağlayan en önemli unsurlardan biri olmuştur.
İnsan biyolojik olarak bir dili konuşabilecek özelliklere sahip olacak şekilde donatılmıştır. Bu sayede ihtiyaçlarını anlatabilmiş, çok geniş çeşitlilikte sesler çıkarıp bunları birbirine ekleyerek nesneleri, olayları, duygu, düşünce ve kavramları isimlendirip ifade etmekte kullanmış, zihinsel becerileriyle...
Aşk Olsun
İnsanlığı, düşünme ve problem çözme yeteneğini temsil eden bilim, yaratıcılığını ve özgün eserleri meydana getirme hünerini gösteren sanat, sosyal-kültürel düzenin işleyişini yönlendirip biçimlendiren politika ve doğanın bir parçası olduğunu unutturmayan içgüdü ve duygularının oluşturduğu dört kenarlı tabanı üzerinden yükselip tepe noktasında birleşen bir piramit gibi düşünecek olursak; aşkı bu en yüksek noktaya, yani zirveye yerleştirebiliriz. Herhangi bir şeye yönelik tutkuya dönüşmüş yoğun ilgi ve sevgiyi aşk olarak tanımlıyor olmamız bu duyguyu her şeyin üzerine koymamızı haklı çıkarır.
Bilim insanlarının ve...
Görsel Kültür
Görsel kültür, tanınmış disiplinlerarası bir çalışma alanı olarak büyüdü. Bu gelişme ise her türden imajın kimlik, cinsiyet, sınıf, iktidar ilişkileri ve diğer sosyal ve siyasi oluşumlarda nasıl iletişim kurduğuna ve katıldığına dair çok yönlü bir yaklaşım benimsedi. Tıp, bilim, politika, tüketici kültürü ve din ve maneviyat, görsel kültür çalışmalarının sanatla birlikte incelendiği alanlardır. Görsel kültür araştırmacıları, resim, resim romanları, moda tasarımını ve popüler kültürün diğer biçimlerini, resim gibi kurulan güzel sanat medyasına ek olarak, göstergebilim, sosyoloji, psikoanaliz, resepsiyon teorisi,...
Yirmi Birinci Yüzyılda Sanat Küreselleşmesi
21'nci yüzyıl sanatı inanılmaz derecede dinamik bir çalışma alanı haline gelen gelişen bir uygulama, araştırma ve yayın alanı denilebilir. Birçok önemli konu, yeni yüzyılda yankı buluyor ve yaşam bilimlerindeki bilimsel araştırmalara tepki olarak biyosanatın artması ve bir artışa yanıt olarak geliştirilen ilişkisel estetik gibi kritik teori gibi yeni düşünce ve bilimsel tartışmalara ilham kaynağı olmuştur sanatta izleyicilerin katılımını ve etkileşime davet ediyor. 20'nci yüzyılın sonlarında çok tartışılan diğer konular, göstergebilim, post-modernizm ve feminizm gibi konu başlıkları 21'nci yüzyılın sanat...
Mitoloji (Popüler Makaleler)
Kitlelerin Rüyası: Mitin Toplumsal Kimlik Kazanması
Hepimiz rüya görürüz. Gündelik hayatta rastladığımız nesneler, olaylar aşina olduğumuz imgelerle ve doğuştan taşıdığımız davranış kalıplarıyla birlikte zihnimizin süzgecinden geçtiğinde bir sembol diline dönüşerek rüyaların temelini oluşturur. Nesneler ve olaylar burada, fiziksel dünyada olduklarından farklı bir forma bürünebilir ve farklı bir temsiliyete sahip olabilir. Sözgelimi, Ay ekseninden ayrılıp bir evin salonunda belirebilir veya rüyayı gören kişi tek adımla farklı bir ülkeye seyahat edebilir.
Mitoloji, bir anlam arayışının sonucudur. Tıpkı rüyalar gibi deforme edilen ve kendi gerçekliğinden uzaklaşarak farklı kavramları temsil...
Antik Dünyaya Damgasını Vuran Kadın: Enheduana
Antik dünyaya damgasını vuran fazla kadın yoktur. Bu yazıda antik zamanlara damgasını vurmuş böyle bir kadından bahsedeceğiz. Enheduana, MÖ 2255-2300 yıllarında yaşadı ve gününün en önemli dini figürü olarak görüldü. Aşk ve Savaş tanrıçası İnanna’ya yaptığı güçlü besteleri/şarkılarıyla tarihin akışını değiştirdi ve ölümünden sonra yüzyıllarca hatırlandı.
Yazıları çok derinlikli olduğundan, uzmanlar ona “Sümer edebiyatının Shakespeare’i” diyorlardı. İlahileri, siyasi, kişisel, ritüel, teolojik, tarihi ve yasal boyutların iç içe geçmiş çok katmanlı eserleri hala hayranlık uyandırmaktadır. Enheduana, Akad prensesi olarak doğdu ve...
İlkelin Mistik Deneyimi
Miti inceleyebilmek için, onu yaratan psikolojiyi anlamak ve en ilkel köklerine kadar inmek gerekir. Esasında mitin ortaya çıkışı antropolojinin konusudur ve bu kökeni kısaca özetlemek gerekirse işin temelinde ilkelin mistik deneyimi yatmaktadır. Ancak başlarken bugün bir anlam karmaşası sonucu çoğu kişinin aklında gerçek anlamından sapmış bir anlam ifade eden bu kavramları açıklığa kavuşturmak faydalı olacaktır.
Mistik kelimesi Yunanca "mysteria" kökünden gelir ve bugün kullandığımız dilde gizem, gizemli gibi anlamlara sahiptir. Yani mistik bir deneyim yaşamak için doğaüstü bir deneyim değil, doğaüstü olarak algılanacak bir...
Toprağa Üflenen Ruh
Çamurdan yaratılış mitosu, semavi dinlerden önce Sümerlerden Yunanlılara kadar bu birçok toplumun efsanelerinde geçen bir söylencedir. Semavi dinlerin yayıldıkları havzadaki birçok inanıştan etkilendiği, hatta bazı hikâyelerin Tevrat, İncil ve Kur'an’da aktarıldığı bilinmektedir; ancak bu durumu tek başına semavi dinlerin kendilerinden önceki inançlardan alıntı yaptığıyla açıklamak mümkün değil. Çünkü, buna benzer hikâyeleri eski Asya mitlerinden Kızılderili inanışlarına kadar görmekteyiz.
Bu mitosu açıklamadan önce insanın yaratılış hikayelerindeki yerini bilmek elzemdir. Kitabı Mukaddes’teki yaratılış hikayesi tanrının evrende yalnız başına otururken bir değişikliğe karar...
Farklı Kültürlerde Büyü
"Büyü, Din ve Ritüellerin Kaynakları" bölümünde bahsetmiş olduğumuz gibi ilkel insanlar hakkında çok az bulgu olmasına rağmen, o dönemden kalma mağara resimleri ve silahlardan edindiğimiz bilgilere göre, büyü çok eski zamanlardan beri varlığını sürdürmektedir. Büyüdeki, “Benzer benzeri meydana getirir” seklindeki büyüsel anlayışla çizilmiş kargı saplanmış hayvan resimlerinin, çok eski dönemlerden kalma mağara duvarlarında bulunması, büyünün tarihinin çok eski zamanlardan beri var olduğunu göstermektedir. Ayrıca o dönemlerden kalma, mumyalı cesetlerin, kırmızı boya ile kaplandığı görülmektedir. Benzer benzeri meydana getirir inanışına...
Doksanlı Yıllar Öncesinde: Canavar ve Kadın
Evreni oluşturan her şey karşıtlıkları ölçüsünde var olagelmiştir. İlk insanların pagan inanışları da günümüzde milyarlarca insanın inandığı semavi dinler de iyi ile kötü yani tanrı ile şeytanın karşıtlığı üzerine kurulmuştur. Tanrı ışık dolu, zarif, iyi olan her şeyi temsil ederken, şeytan karanlık, kaba, kötü olan her şeyi bünyesinde toplamaktadır. Her inançta kötülüğün kaynağı değiştiği gibi, kötülüğün kaynağının yardımcıları da değişkenlik göstermektedir.
Yunan sanatı estetik üzerine kurulu olmasına karşın Hephaistos, Hades, Pan gibi tanrılar çirkin denilebilecek estetikten uzak biçimler üzerine oturtulmuştur....
Mistisizmde Asa Materyali
Özel işlemlerle yapılan asa veya değneklerin kullanım izlerine bakıldığında, ön Hint-Avrupa zamanlarına uzandığı görüyor. Asa materyali, manevi alem ile yer arasında; bir gücü dıştan içe, içten dışa kanalize etmenin yolunu açabilen bir anahtarın parçası olduğu düşünülürdü. Bunlar hemen hemen tüm ilkel kabilelerde ve şaman rahiplerinde; kutsal bir gücü aktarma ödevi yüklendirdiğine inanılarak; sahipleriyle eşleştikleri anda ise onlara ilham verdikleri gibi, onlardan da enerji ve bilgi aldığı söylenceler bulunur. Ağaçların bir bölümü asa yapımına daha uygun nitelikte olup, tıpkı insanların...
Maymun Ata Söylencesi ve Tibet Budizmi’ndeki İzleri
Mitolojik söylencelerin en dindar toplumlarda dahi yok olmadığını, bir şekilde değişerek, deforme olarak yer edinmeye devam ettiğini gözlemlemek zor değil. Kuşaktan kuşağa anlatılan hikayeler gerek sosyal yaşantıda gerek inanç sisteminde meydana gelen değişiklikler sonucu değişim göstererek veya bir nevi sosyal evrim geçirerek varlıklarını sürdürürler. Ancak, bazı toplumlarda bu etkilerin daha güçlü bir biçimde görüldüğü söylenebilir. Şöyle ki; eski kutsallar sadece şekil değiştirerek varlıklarını devam ettirirler. Bugün Tibet Budizmi’nde de eski Tibet ve Hint mitoslarının varlıklarını güçlü bir biçimde sürdürdüklerini görmek mümkün.
Öncelikle Buda kavramını...
Labirentteki Adam
"Labirentteki Adam" hikâyesi bir bakıma insanlığın hikâyesidir. Kişi bu dünyaya doğar, bir hayat labirentine girer. Hayat boyunca bu labirentte ilerleyen insan; seçimler yaparak, hayatının dönüm noktalarını aşarak, zaman ve acıyla güçlenerek labirentin merkezine biraz daha yaklaşır. "Işık yolunu takip edin" der bilge Kızılderililer. İlerlemekten korkmayın. Nasılsa en sonunda her şeye geri dönüp bakmak için fırsatınız olacak.
Güney Arizona'daki Tohono O'odham ulusunun amblemi olan "I'itoi" yani "Labirentteki Adam" sembolüdür. Kızılderililer için bir tür yaşam ağacı sembolü olan bu figür, labirentten çıkmış...
Yunan Mitolojisi ve Mitolojik Anlatım
Yunan mitolojisi, Antik Yunan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hallerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için de bazen zamanın sanatındaki ipuçlarını dahi toplar.
Genel olarak Yunan mitolojisi Yakın Doğu ve birçok Avrupa mitolojisini etkilemiştir. Yunan tanrılarının her biri Romalılar tarafından kabul görmüş ve farklı isimler kullanılmıştır. Roma mitolojisi neredeyse tamamen Yunan mitolojisini baz almıştır. Yunan mitolojisindeki efsanelerde çoğu eski Yunan tanrıları insan şeklindedir. Yunan...
Nuh Tufanı Mitosu ve Kökenleri
Tufan söylencelerinden bahsetmeden önce türeyiş kavramını ele almak gerekir. Türeyiş, belli bir kavmin veya genel olarak insan nüfusunun var olduğu zamanı değil, şans eseri veya tanrıların isteğiyle kurtulan birkaç insanın insanlığı tekrar var etmesini ifade eder. Örneğin, Türk söylencelerindeki Asena Destanı zannedildiği gibi bir yaratılış söylencesi değildir. Çünkü, hikâyenin başlangıcından önce insanlar mevcuttur, hatta Asena ile çiftleşen kişi bir savaş sonucunda kollarını ve bacaklarını kaybetmiştir. Asena ile birlikte olarak sadece kendisinin kaldığı kavmi diriltmiştir. Tufan hikâyesini de bu bağlamda bir yaratılış hikâyesi olarak...
Tengrizmin Genel Tasviri
Türk toplumunda ortodoks bir İslam anlayışının benimsenmesi yüzyıllar almıştır. Türkmen Aleviliğinde eski Türk inanışlarının karakteristik açıdan büyük bir etkisi olduğunu belirtmek gerekir. Ancak bu inanışların bugün toplumun tamamında gündelik dilden geleneklere kadar etkisini sürdürdüğünü görebilmekteyiz.
Türk inanışlarını Şamanizm olarak adlandırmak sık yapılan bir hatadır. Bunun neden yanlış olduğunu yazının ilerleyen kısımlarında anlatacağım. İslam öncesi Türk inanışlarını adlandırmak için en uygun kavram tengricilik olacaktır.
Türk ve Moğol inanışları arasında kesin çizgiler söz konusu değildir. Elbette gündelik ritüellerden söylemlere kadar bu iki halkın inançlarında birçok farklılık...
Aidiyet İflasının Türk Korku Filmlerinde İnşası
Toplumları bireyler oluşturur, bireyler ise toplumu oluştururken bazı gereksinimleri doğrultusunda birleşirler. Maslow hiyerarşisinde üçüncü sırada yer alan ait olma yani aidiyet bireyin diğer bireyler arasındaki ilişkisinin temelini oluşturur. Birey, ilk iki sırada yer alan fizyolojik ihtiyaçlarını ve güvenlik ihtiyacını gidermesinden sonra ait olma ve sevgi ihtiyacını karşılamak zorundadır. Bu durum da bireyin diğer bireylerle ve toplumla temasının bu bağlamda ilk noktasını oluşturur. Bireyin toplumla ve diğer bireylere temasını sağlayıp, bu ihtiyacını gidermesi sonrasında ise değer ihtiyacı ve son basamak...
Banach – Tarski Yalnızlığı
İnsan, evrim denilen sistemin hata fonksiyonudur. Eğer ki evrim, verinin iletilmesi için daha kompleks araçların geliştirilmesi süreci ise, insan evrimin tam istediği şeyi yapan ama sistemin katastrofik şekilde hasar almasına sebep olan bir gelişim. Bunu, bir insan olarak söyleyebiliyor olmam da bu hatanın bir nevi ispatı niteliğini taşıyor aslında. Çünkü ben özbenlik kavramına sahip bir varlığım. Bu da beni ikili bir hayat sürmeye itiyor. Benim iki farklı ben algım var. Biri, aynaya bakınca gördüğüm, beslemek zorunda olduğum, bakıma ihtiyaç...
Türk Fantastik Edebiyatı ile Korku Edebiyatı İlişkisi
2013 yılında öğretmenlik yaptığım bir kurumdaki lise ve orta okul öğrencilerine Türk korku filmleri üzerine yapacağım akademik bir araştırma için “Mitoloji denildiği zaman aklınıza ne geliyor?” sorusunu yönelttiğimde aldığım cevaplar “Yunan mitolojisi” ve “Mısır mitolojisi” olmuş, biraz bilenleri ise “İskandinav mitolojisi”ni de belirtmiştir. Bunun yanında 2016’da Türk kültürü teması için destek verdiğimiz İzmircon 2016 etkinliğinde ise birçok gencin Türk kültürüne ve Türk mitolojisine olan ilgisi hepimizi mutlu etmişti. Peki ne olmuştu bu üç yılda?
Aslında Türk kültürü ve Türk mitolojisine...
Müzik (Popüler Makaleler)
Gelecek, Yapay Zeka ve Müzik
İnsanlığın evrimi hâlâ sürüyor. Geldiğimiz noktada artık organ bağışları, negatif gelecek olgusu ve benzeri şeyleri tartışmaktan çok yapay zekâya odaklandık. Konunun ciddiyetini bilim insanlarının endişelenmesinden anlamak mümkün. Fakat bilim insanları bu konuda da ortak bir görüşe sahip değiller. Bir grup yapay zekânın gelecekte insanların işlerini kolaylaştırıp yaşamın kaliteli hâle geleceğini ve daha az çalışarak entelektüel ve sosyal faaliyetlere zaman ayırılacağını söylüyor. Diğer bir grup ise yapay zekânın iş gücünün sonu olduğu ve bu noktada ciddi sorunlar yaşanacağına dair görüş...
Dark Ambient Sinematik Referans Mı, Anlatı Mı, Dil Mi?
Dark ambient, ses kirliliğini, gürültüyü, ve de sessizliği bir sinema kadrajının içine yerleştirmek gibi bir çaba sarf etmemelidir. Aksine her ne kadar kimi zaman kendini sinematik olarak adlandırmayı yeğlese de, dark ambient müziğin bir imgelemi de yoktur. Bu sanat biçimi kendi mikro-anlatısını, arkasına meta-anlatıları almadan ifade etmeyi başarmıştır. Elektronik verilerin hiperrealize ettiği bir düşünce yapısı olan dark ambient müziğin, postmodern sürecin içinde belli başlı bir diğer sanat yapıtının ya da biçiminin içine hapsolmaması gerekir.
Neo-klasisizmin içinde kendini yeniden üretebilen dark ambient'ın daralttığı bir imge dizini bulunmamaktadır;. bu anlatı sabit imgeler diziminin sınırları altında...
Müzik ve Edebiyat İlişkisi
Müziğin edebiyat ile ilişkisini irdelemeden önce, aslında sanatın kendi içinde ciddi olarak yapısal bir bağlantı ağı olduğunu söylemeliyiz. Her sanat alanı kendini bir başka sanat alanı ile besler. Sanatın kendi içindeki ilişkisini hiyerarşik olarak da ayırmak mümkündür. Gerçi bu ilişkinin hiyerarşisi nereden baktığınıza göre değişir. Arthur Schopenhauer müziği sanat hiyerarşisinde en üste koyar. Ona göre müzik ontolojik olarak katarsis görevi üstlenmiştir. Schopenhauer’e göre müzik önem ve değer açısından diğer sanat dallarını aşar. Çünkü müziğin yapısal özelliği, metafizik bir karakter...
Otokratik Bilinç
Müzik, saf özgürlük alanıdır. Doğadan soyutlandığı andan itibaren bizim için olma özelliği kazanır. İnsanın pratik etkinliği sesleri doğadan alıp enstrümana hapseder. Müziği üreten, enstrüman kanalıyla doğadan soyutladığı sesleri bir araya getirerek sistematize edip bunun müzik olduğunu söyleyerek bize dayatır. Biz de onu müzik olarak dinleyip tanımlıyoruz. Aslında o hiçbir zaman müzik olmuyor. Hem müzik olan hem de olmayan! Bizim için olup, hem müzik olmayan, öyle olduğu söylenen ve aynı zaman da benimle birlikte anlam kazanan müzik, toplumsal bir karaktere...
Yeniler ve Yenilikçiler
Ustalarımız durur iken bana laf düşer mi bilemiyorum, ama yine de aflarına sığınarak halk müziğine dair birkaç cümle kurmak istiyorum. Sürçü lisan eder isem af etmeyin ki, bir daha etmeyeyim.
Türkü tınıları ile karıştırılmış Arap tadındaki bir garip müzik türünün yayılmasına ses çıkarmayan bazı müzik otoriterleri, yıllarca bağlamayı ‘üç telli tıngırtı’ benzetmesi ile önemsizleştirip türkülerin ve bağlamanın ana kentlerde küçümsenmesine ve hatta yıllarca varoşların haricinde yok sayılmasına neden oldular. Türküleri armonik zenginliğe taşıması gereken o müzik adamları, çok bilmenin değil,...
Müziğin Kitlesel Boyuttaki Yolculuğu
Müziğin hızla el değiştirmesi ve evrimleşmesi elbette sadece müzik satışlarını değil, müzik dergisi satışlarını ve piyasanın farklı kollarını da etkiledi. Dinleyici müziğe kolay ulaşabildiği gibi müzik yazılarına da artık bir tıkla ulaşabiliyor. Kitleler artık diğer birçok alanda olduğu gibi müziğe de pek fazla yatırım yapmak istemiyor. Geçmişte gerek savaşlar gerekse savaşılması gereken hastalıklar ve yokluğun üst seviyede olmasından dolayı kitleler her daim tutumlu olmak zorundaydılar. Günümüzde ise medya ve kapitalist sistemin gelişmesiyle insanlar tüketmeye her zamankinden daha fazla yatkın...
Sufizmin Müzik ile İlişkisi
İslam dini içinden ortaya çıkan sufi düşünce sisteminin Pakistan’daki ibadet müziği kavvalidir. Sufi kelimesi, tasavvuf kelimesine kaynaklık eder. Tasavvuf, sözlük anlamı ile yün giyen ve beyaz giyen olan “sufi” kelimesinden türemiştir. Fakat, bu kavramlar bazen aynı anlamda kullanılır. 8'inci yüzyılda İran topraklarında tohumları atılan sufi inancı, Hindistan ve Pakistan’a kadar yayılmıştır. Sufiler, fakir fukara diye de bilinirler. Fakir denme nedeni, maddi benliklerinden ve dünya nimetlerinden uzaklaşmalarıdır.
12'inci yüzyılda Hindistan’a kadar uzanan gezileri ile Kwaja Muen Ud Din Chisti, dokuz milyon insanı...
Müzik Eğitimi
Müzik hakkında genel olarak ortaya sunduğumuz düşüncelerimiz; kendi birikimlerimiz, dünyayı anlama çabamız, insana ve doğaya bakma açımız, tarih ve coğrafyadaki konumumuz ile orantılıdır. Farklı bir ifadeyle müziğin ne olduğuna dair tanımlama ve kavramsallaştırmalar, bizim kişisel düşüncelerimizi ve hayatı kavrama becerimizi ortaya koyar. Müziği tanımlamaya çalışmanın hiç de kolay olmadığı yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Çünkü müzik de kültür ve benzeri kavramlar gibi muğlak bir anlam ve kültür merkezli kodlar içerir. Bu kodların çözümünde müziğin içkin yapısını anlamak önemli bir rol...
Karakter Özelliklerinin ve Yaş Gruplarının Müzik Zevkine Etkisi
On iki ya da on üç yaşlarımdayken şarkı listelerimin vazgeçilmezleri hard rock ve metal parçalardı. Ev içinde yüksek sesle dinlediğim şarkılar, kendimi ifade etmeyi bilemediğim her metrekareyi dolduruyordu. İfade etmeyi bilemediğim duygularım ve giderek genişleyen duygu haznem ile nasıl başa çıkacağımı da bilmediğim için işler daha da karışıyordu. Şimdi ergenlik dönemime sevgilerimi ve şefkatimi göndermekten başka bir şey elimden gelmiyor. O geçiş dönemini anlamlandırmaya çalışmak halen boyumun ölçüsünden bir hayli büyük. Kendi seçimlerimizi yapmanın ya da yaptığımızı sanmanın verdiği...
Fantastik ve Sihirli Melodiler
Fantasy, 16'ıncı yüzyılda belirginleşmiş emprovizasyonun baz alınarak oluşturulduğu bir müzikal fikirdir. Fikir derken hayal gücüne de vurgu yapıyoruz. Barok dönemde de romantik dönemde de fantasy'e rastlarız. Bu fikirler çoklu pasajların çoklu duygu biçimleriyle iç içe geçtiği bestelerdir. Ama fantazyayı besteleyen müzik ile fantasy birbirlerine ne derecede uyacaktır? Müzikal form ile besteyi dolduran fikir ve bestenin yönlendiği konu arasında belirgin bir ayrım yapabilir miyiz? Yoksa fantastik müzik doğal olarak yönlenmesini başka mecralardan ödünç aldığı öğelerle mi belirleyecektir? İşte, bu soruların bizi bir kez daha...
Müzikbilim
Müzik, sosyal olgu ve kültür bağımlı bir sanat alanıdır. Sanat alanı olmasına rağmen toplumsal bağı nedeniyle aynı zamanda bilimdir. Müziğin sanat ve bilim oluşu yönelimlerimizde ikircikliğe neden olur ve objektif eğitimli olunabildiği gibi subjektif eğitimli de olmak söz konusudur. Subjektif eğitimli olarak müziğe yönelmek, müzik araştırması yapmaya çalışmak, araştırmacıyı kültürel değerlerin öznesi yapar ve yanlış saptamalara neden olur. Objektif eğitimde ise araştırmacı, kültürün nesnesi konumundadır.
Toplum içinde birey olarak bağımlılık-bağımsızlık sınırını keşfeden, bunun ayrımına varan, çelişkisini yaşayan sanatçı ve bilincidir....
Protest Müziğin Babası Kim?
Geçen yıl Martin Luther'in Hristiyanlık dininde yaptığı önemli reformların beş yüzüncü yıl dönümüydü. Bu konuda onlarca kitap yayımlanıp, sergiler açılıyor. Luther, Katolik Kilisesi'nin birçok öğretisine karşı çıkmış, İncil'i Almancaya çevirerek Avrupa'yı modern dünyaya taşımıştı. Fakat Luther'in siyasi ve dini mirası Avrupa'yı hala titretiyor iken onun müzikteki katkıları daha az biliniyor. Aslında müzik Luther'in ideolojisinde önemli bir yer tutmuş ve ölümünden sonra da radikal şarkıcıları teşvik etmişti. Onun popüler müzik tarzı ile günümüzdeki protesto hareketleri arasında bağlantı yok mu?
1517 öncesinde...
Disco Folk
İlkokula başladığım zaman tutulmuştum müzik sevdasına. Müzik dinleme olanağımızın çok kısıtlı olduğu o dönemlerde, bırakın köyleri, şehirlerde bile müzik çalar aygıtlara sahip olanların sayısı fazla değildi. Gramofonlar ve daha sonra gelen plak çalarlar çok lükstü. Köyde ise müziği duyup, dinleyebileceğimiz tek müzik kaynağı sonradan TRT olan Ankara Radyosu’ydu. O radyodan; haberlerin dışında, radyo tiyatrosu, Yurttan Sesler, solo-koro şarkılar ve solistlerin konserleri yayınlanırdı. Köylerde ve hatta çoğu ilçelerde elektrik yoktu ve radyoların arkasında koskoca bataryalar vardı. Büyüklerden biri, "batarya bitecek"...
Müzik Endüstrisinde Yapay Zekanın Rolü
Her yenilik beraberinde birtakım soruları ve sorgulamaları getiriyor. Yıllardır araştırma laboratuvarlarında birikenler, önce robotlar “bakın neler yapıyor” videolarıyla sosyal medya duvarlarımızda yer alırken, yapay zekânın hem sanatla hem de endüstriyel hayatla yakın temasa geçmesi ile artık gündelik yaşamımızda da karşımıza çıkıyor. Aslında yapay zekâ 1950’li yıllardan bu yana müzisyenlerin faydalandığı bir araç. Fakat yapay zekâ ile müzik üretimi daha çok deneysel müzik sahnesinde kendisine yer edinirken, son yıllarda müzik endüstrisindeki dev prodüktörlerin yapay zekâya yatırımlarının artması ile ticari müzikte...
Kavvali Müziği
Genel müzik bilimi anlamında müzikoloji, yaklaşık yüz yıldır bilimsel yöntemlerle müziği incelemektedir. Müzikoloji, tüm müzik türleri ve biçimlerinde, profesyonel ve amatör müzik etkinliklerinin üretimi, icrası, dağıtımı ve tüketimi alanlarındaki müzik kültürü süreçleri ve sonuçlarını araştırır, müzik kültürü içindeki işlevsel ve yapısal yasallıkları ortaya çıkarmayı dener, müziğin niteliği için önerilerde bulunur. Müzikolojinin elde ettiği sonuçların, müzik ile din, töre, mitoloji, gelenek ve benzeri toplumsal kurumlarla arasındaki etkileşimi inceleyen müzik sosyolojisi için de zemin hazırlar.
Mme de Staël; edebiyat ile din, gelenek,...
Psikoloji (Popüler Makaleler)
Renkler ve Davranış Etkileşimi
Ev ve iş yerlerimizi ve daha bir çok özel alanı doğru renkler ile boyamak seçmek için çok uğraşırız. Hastaneler temizlik ve hijyen hissi vermek için beyaza, hapishaneler saldırganlığı azalttığına inanıldığı için pembeye boyanmakta. Tüm bu renklere atfedilen özellikler batı kültürüne aittir. Peki renklerin gerçekten de davranışlar üzerinde herhangi bir etkisi var mı? Bu konudaki araştırmalar karmaşık ve bazen de çelişkili sonuçlar veriyor. Üzerinde en çok çalışma yapılan kırmızı renk genellikle de mavi ve yeşil ile kıyaslanıyor. Yaptığınız herhangi bir...
Affetme Eylemi
Affetme, mağdur olan kişinin kabahatli kişiye yönelik olan olumsuz duygu ve davranışlarının azalması olarak tanımlanırken inkar etme, yapılan yanlışı haklı çıkarma veya intikam alma yollarıyla değil, olumlu sosyal süreçler yoluyla hem mağdur hem de hatalı kişi için birçok olumlu sonuç sağlar. Ki bunu sosyal bilimciler de yaptıkları çalışmalarla ortaya koyuyor. Çünkü affetmenin fiziksel sağlık, ruh sağlığı ve ilişkiler üzerindeki faydaları bulunuyor. Bunu keşfettikçe de affetme üzerine yapılan çalışmaların sayısında da artış meydana geliyor.
Affetmenin bizi nasıl olumlu etkilediğini anlamak için...
İhmal ve İmha
"…Ancak bütün dünya benden başka türlü düşünüyor. Bir fizyolog böyle bir değer karşıtlığından kuşku duymaz. Nitekim organizma içinde en önemsiz bir bölüm kendini korumayı, güç pekiştirmesini, bütünlemesini, kendi benciliğini kati surette sürdürmede biraz şaştı mı organizmanın bütünü yozlaşır. Fizyolog yozlaşan bölümün kesilip atılmasını ister. Yozlaşma ile dayanışma diye bir olay tanımaz; ona acımayı da düşünmez bile. Oysa papazın istediği, bütünün, insanlığın yozlaşmasıdır. Bu yüzden yozlaşmışı saklar. Bunun karşılığında egemenliği altına alır onu…"
Kendini koruma, başka söyleyişiyle gövdenin yaşam gücünü arttırma...
Kendine Tutunan İnsan
Üzerinde yaşadığımız dünya güneşin etrafında döner ama herkesin kendi etrafında dönen kendine ait bir dünyası da vardır. İnsan sosyal bir canlıdır; bir toplumun üyesi olarak o toplumun oluşturduğu düzen ve belirlediği kurallara uyum sağlayarak yaşar. Ne var ki birey ve toplum arasındaki uyum hiçbir zaman mükemmel bir seviyeye ulaşmamıştır. Kişinin ihtiyaçlarının karşılanmasındaki yetersizliklerin uyandırdığı hoşnutsuzluklar; toplumsal düzen ve kuralların, kültürel kalıpların bireyin özgürlüğünü kısıtlayıp üzerinde baskı oluşturması; toplumsal tabakalaşma ve sınıflaşmanın beraberinde getirdiği statü, hak ve ayrıcalıkların eşitsizliğe ve...
Parapsikolojinin İdrakı
Parapsikoloji genel olarak insanın olağanüstü yetenekleri ve ruhsal gücünün araştırılması ve incelenmesi olarak tanımlanır. Fakat artık günümüzde parapsikoloji konusu fazla ilgi çekmemektedir. Bu yüzdendir ki; parapsikoloji alanında yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. İnsanların tarihin başlangıcından günümüze kadar ulaştırdığı icat, keşif ve bilgiler insanın merakının bir sonucudur. Odak noktasının insan olduğu çalışmalar telepati, medyumluk, hipnoz gibi konular üzerinde yapılmıştır. Bu ve benzeri çalışmaların geneli parapsikoloji olarak nitelendirilmektedir. Parapsikoloji çok eski zamanlarda dahi incelenmiş; birçok kadim medeniyetlerde yoga, telepati ve telekinezi gibi olaylara...
Püriten Ahlak ve Toplumsal Etkileri
İnsanı hayvandan ayıran en önemli özelliği kültürel yapısı, kollektif bilinçaltı oluşturarak kültürel miras bırakmasıdır. Bin yıl önceki örümcek, yuvasını nasıl yapıyor ve nasıl yaşıyorsa, şimdiki örümcek de aynı şekilde yaşar. Ancak insan bin yıl öncesi gibi yaşamamaktadır. İnsanoğlu bilgi ile gelişir, inanç ve kültürle yaşamını şekillendirir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında biri Fransa’da, diğeri Japonya’da iki çocuk ormanda kayboluyorlar. İleriki yıllarda bu çocuklar ergenlik dönemlerinde nihayet bulunuyorlar. Konuşma öğrenmemiş, insanca yaşamayı öğrenmemiş bu gençlere insanlık değerleri öğretilemiyor. Bu olay tıp literatürüne...
Varoluş Probleminde Yol Haritası
Varoluşun ekstatik bir etkisinin olduğuna duyduğum inanç kuvvetlendi. Öncelikle, her nasıl herhangi bir kavrayış için gerekiyor ise, bireysel bir terminoloji yarattığımızı ve bunun kendi varoluşumuz için gerekli olduğunu kabullenmemiz gerekiyor. Kişinin varoluş problemiyle karşılaşması, problemin üzerinde durması ve problemi çözdüğüne inanması gibi üç temel safhanın oluşuna dikkat çekmeden evvel, kişinin terminolojisinin temeline inmekte fayda var.
Kişi kendi terimlerini var ederken birincil sosyalleşme evresinde, bilinç ve de bilinçaltı vasıtasıyla bazı ifade ve işaretleri sahiplenir. İkincil sosyalleşme ve resosyalizasyon evrelerinde ise hâlihazırda sahiplenmiş...
Major Depresyon ve Hipokampus İlişkisi
Major depresyona sahip insanlar ile psikolojik açıdan sağlıklı insanların karşılaştırmasını yapan uluslararası birçok çalışma ile major depresyona sahip insanların daha ufak bir hipokampuse sahip olduğuna işaret edildi. Major depresyon, insanları hayatları boyunca ciddi şekilde etkileyen bir ruh hali bozukluğudur. Bir insanda major depresyon belirdiği zaman, üzüntü, hüsran, kızgınlık, tükenmişlik gibi süreklilik arz eden hisler kişinin her gününü mahvedebilir ve bu oluşan hisler haftalar, aylar, hatta yıllar kadar dahi sürebilir.
Avustralya Sidney Üniversitesi'ndeki Beyin ve Akıl Araştırma Enstitüsü’nden ENIGMA bilimsel araştırmacıları, araştırma...
Mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçilik, kendi içerisinde belirli bir düzeni barındırıyor. Bu düzen bir süre sonra külfet haline evriliyor. Bir bakıma, başta sorun dahi edilmeyen küçük şeylerin gelecek süreçte farklı şekilde öne çıkmasına ön ayak olup, büyük bir mutsuzluğa davetiye çıkarıyor olsa da uzunca bir süre sıradan görünümden asla fire vermiyor. Kalabalıkların ve bu kalabalıkları yaratanların gizlendiği kocaman bir yalnızlık bulutu olduğunun farkında olmak, bireyi buna iten sebepleri doğuruyor. Tam olarak sebebinin bilinmediği ve asıl sebeplerinden de bahsetmenin kimsenin işine gelmediği bir durum...
Cherophobia: Mutluluk Fobisi
Yaptığımız, yapmakta olduğumuz ve yapacağımız eylemlerin bizi hayatımızın amacı olarak kıldığımız mutluluğa ulaştırması için uğraşıyoruz. Başka bir deyişle seçimlerimiz, hayallerimiz, geleceğini kurduğumuz yaşamlarımızın önemi sonunda ulaşacağımız mutlulukla belirleniyor. Hedefimiz sosyal çevremizde, iş hayatımızda, aşk hayatımızda mutluluğu yakalamak ve onu korumak çünkü insanoğlunun kendini ve çevresini arayışı, algılayışı; mutlulukla, zevkle, neşeyle, başarıyla anlam kazanıyor, tatmin oluyor. Peki ya mutlu olmak istemiyorsak? Mutluluk arzuladığımız değil kaçtığımız bir olguysa, herkesin dilinde dolaştırdığı, uğruna mücadele ettiği mutluluktan korkuyorsak?
"Cherophobia", Yunancada "sevinirim" anlamına gelen "chairo"...
Pasif Agresyon
Oluşma nedeninin temelinde çocukluk çağında yaşanan olaylardan kaynaklanabilmekte olup, o dönemlerde savunmasız ve tepkisini dile getiremeyen bireylerin yaşadığı bir vaka türü olarak düşünülüyor. Ailesi tarafından ilgisiz davranışlar ile karşılaşan ve bundan ötürü kararsız olan çocuklar, yaşadıklarının dışa vurumu oluşunun yanı sıra, kendi içlerinde bu tür davranışlara kızgınlık duyarak, tüm bunları içi olaylar bütününü içine atıyor olması büyük resmin oluşmasını sağlıyor ve ilerleyen dönemlerde bireyin psikolojik sorunlar yaşamasına zemin oluşturuyor.
Edilgen ve saldırgan davranış sergilemeyi kendine misyon edinen pasif agresyon sahipleri,...
Fikirden Gerçeğe
Ürettiği kadar var olan bir canlı türüyüz. Bu her zaman ve her çağda böyle oldu. Tüm üretimler aynı oranda ve düzende hareket ederler. Birbirlerini takip eden onlarca süreç, aslında sürekli tekrar eden bir döngüdür. Büyük, spiral bir hortum gibi bir noktadan başlayıp devasa boyutlara gelen bir döngüdür bu. Tek olandan çok olana doğru artan, tekrar ettikçe yeni bir şey üreten ve ürettikçe de hızlanan bir enerjiye sahip. Her bir üretim, bir başkasıyla bir araya gelerek bambaşka teklikler oluşturuyor. Tıpkı...
Akademi ve Aidiyet
Son yıllarda hem ülkemizde hem de dünyada lisans ve lisansüstü öğrenci sayısı giderek artmakta, buna bağlı olarak akademinin hacmi de genişlemekte. Akademinin artan nüfusu, beraberinde üretilen bilimsel ürünlerin, oluşumların ve özünde bilgi birikiminin artışında da bir ivmeyi beraberinde getiriyor. Ancak, bu yükselen trende nitelik değeri açısından baktığımızda tablonun oldukça karanlık olduğu ortaya çıkıyor. Örneğin; on binlerce yüksek lisans ve doktora tezi yıllar boyunca bir kez bile okunmadan dijital dünyanın dehlizlerinde yok olurken binlerce araştırma makalesi de bu kervana katılıyor.
Boğaziçi...
Kavramsal Açıdan Mutluluk İmgesi
Masalların klişeleşmiş son cümlesi, insanın gerçek dünyadaki mutluluk arayışına vurgu yapar. İnsanlığın temel duyguları arasında başköşeye oturtulan mutluluk, üzerinde en çok kafa yorulan ve tanımı yapılan kavramlardan biridir. Örneğin Aristo hayattaki tüm eylemlerimizin mutluluk için olduğunu söyler. En genel hali ile özlemlere ve eksikliklere ulaşılmasından doğan sevinç olarak ifade edilen mutluluk, beklentilerin kişiden kişiye değişmesi, bir isteğin elde edilmesinin ardından yeni bir isteğin ortaya çıkması nedeniyle yakalandığı an tekrar kaçan, nanik yapıp kahkahalar atarak sizi bir kez daha peşine...
Bahşişin Abnormal Etkileri
Bahşişin 16'ncı yüzyılda İngiltere'de başladığı söylenmekte. Hikaye de şöyle; gece bir evde misafir kalanlar, ev sahibinin hizmetçisine para bırakırmış. Ve böylece bahşiş ilk olarak o zaman devreye girmiş. Tabii, bahşiş verme her zaman ekonomistlerin ilgisini çeken bir konu oldu. Hiçbir yasal zorunluluk olmadan, insanlar neden kendi çıkarlarına ters düşecek şekilde gereğinden fazla para ödemeye yönelten şey ne? Bu uygulama İngiltere'den bütün dünyaya yayılmış, ama uluslararası seyahat eden herkes bahşiş konusundaki genel eğilimin ülkeden ülkeye değiştiğini fark etmekte.
ABD'de garsonlara yüzde...
Röportaj (Tümü)
Hack The Fool
Tantana Records etiketiyle ilk albümleri The Fool’u yayınlayan Hack the Fool, Türkiye’nin rock müzik ortamına başarılı bir giriş yaptı. Vokalde Mert Avcı, davulda Sinan Kutluay ve gitarda Berk Çavdar’dan oluşan grup, yanlarına bas gitarist Zafer Toker’i de alarak üretim süreçlerine devam ediyorlar. Grubun üyeleri Berk Çavdar, Sinan Kutluay ve Mert Avcı ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
Hack the Fool nasıl bir araya geldi? Grubunuzun oluşma aşamaları nasıl gelişti?
Sinan Kutluay: Mert ile (Avcı) çok uzun zamandır çalıyoruz. “Mosquito” adında bir grubumuz vardı...
Sibil ile Ermeni Müzik Kültürü
Türkiye'nin ilk Ermenice klibini çeken ve yayınlayan bol ödüllü ses Sibil ile müzikal yaşamından konuştuk. Sibil: “Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi ve bunun doğup büyüdüğüm topraklarda bilinmesini sağlamak en büyük isteklerimden birisiydi” diyerek ifade etti.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
Klasik bir giriş olacak, ama müzikal yolculuğunuz nasıl başladı?
Müzik hayatıma ilk olarak Feriköy Surp Vartanants kilise korosunda korist ve sonrasında da solist olarak başladım. Koro ile çeşitli festivallere ve konserlere katılıyorduk. Ancak en büyük hayalim bir albüm sahibi olmaktı. Anadilim, kültürüm benim için çok değerliydi...
Koronavirüs Günlükleri: Ediz Hafızoğlu
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin beşinci konuğu müzisyen Ediz Hafızoğlu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
İstanbul Trip ile Sokağın Nabzı
“Müzik daha çok endüstriyelleştirildi. İnsanlar söylemek istediklerini söyleyemiyor bazı nedenlerden dolayı. Başka bir neden ise bazı insanlar yükseldi. Bu işten para kazanmaya başladı. Bazı insanlar da esnaf kafasına girdi. Bunun haliyle kötü sonuçları da oluyor ama biz müziğe kendimizi adadığımızdan dolayı bizim için daha iyi oluyor. Bu şekilde kendimizi daha geniş kitlelere anlatabiliyoruz.”
Röportaj: Leo Xandre
Öncelikle kendinizden bahseder misiniz? Siz kimsiniz ve nasıl tanıştınız?
Şam: 21 yaşındayım. Müzik dışında bir şeyle uğraşmıyorum.
Xir: 27 yaşındayım. Yaklaşık on yıllık bir arkadaşlığın devamı...
Koronavirüs Günlükleri: Yeis Sensura
“Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin ikinci konuğu müzisyen Yeis Sensura oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ile Seyyah Sahne
Dikkat Tiyatro Çıkabilir ekibinden Ali Rıza Bora ve Sinem Soykök ile tiyatro ve topluluğun yeni projeleri hakkında konuştuk. Ekip "Eski ve az kullanılmış kumaşlardan kostümlerimizi kendimiz dikiyor, eski ve işe yaramayan tahta ve ıvır zıvırlardan dekor ve aksesuar yapıyoruz. Elbette yapacağımız projelerimiz ve bunları daha fazla insanla paylaşabilmek adına sponsorlara ihtiyaç duyuyoruz ama gelin görün ki olmaması bizim bunu yapmaktan vazgeçmemize neden olmuyor." dedi.
Röportör: Nergis Fırtına
”Dikkat Tiyatro Çıkabilir” nasıl bir topluluktur? Nasıl tanımlarsınız ve genel hatları ile neyi amaçlamaktadır?
Kendimize...
Koronavirüs Günlükleri: Elif Çağlar
"Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin yedinci konuğu caz müzisyeni Elif Çağlar Muslu oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Tayfur Aydın ile Sinemanın İzinde
Türkiye, çevresel şartlar ve jeopolitik açıdan komplike olmasının yanı sıra, çok uluslu bir yapıya sahip. Bu ülkenin tüm insanları diğer ülke vatandaşlarından farklı olarak türlü sebeplerle harmanlanan bir yaşantıya sahip oluyor. Sahip olduğumuz farklılıklar bizi biz yapan etkenleri doğururken, bu toprakların bize sunduğu şeyler ise hiç kuşkusuz bu çeşitlilikten de kaynaklanıyor. Bugün ülkemizdeki bu çeşitliliğin sinemadaki varyasyonlarından birine odaklanacağız.
Senarist, yönetmen ve yapımcı olarak kaliteli işlerin altına imzasını atan Tayfur Aydın ile Komplike için gerçekleştirdiğimiz bu söyleşide; yakın bir zamanda...
Endless Art Taksim
Açıldığı günden bugüne birçok sanat etkinliğini bünyesinde barındıran Endless Art Taksim, çağdaş sanatın nabzını tutmaya devam ediyor. Elmadağ Caddesi'nde bulunan Endless Art Taksim, plastik sanatlar, performans sanatı ve sahne sanatlarına ev sahipliği yapıyor. Bu sanat dalları için ayrılmış mekanların yanı sıra, içerisinde eğitim ve seminerler de düzenlenen Endless Art Taksim'in sanat direktörleri ve aynı zamanda küratörleri olan Miray Aydın ve Buket Bal ile konuştuk.
Röportaj: Nergis Fırtına
İlk olarak Endless Art nasıl bir oluşumdur? Nasıl bir konsept benimsemektedir?
Miray Aydın: Endless Art...
In Hoodies ile Yenilikçi Müzik Anlayışı
Alternatif ve bağımsız müzik dünya genelinde ön plana çıkmayı başardı. Türkiye'de de bu müzik türleri son dönemde atağa geçmiş görünüyor. Başarılı ve dikkat çeken isimlerden Murat Kılıkçıer ya da yürüttüğü proje ismiyle ifade etmek gerekirse “In Hoodies” ile bir araya geldik. Kılıkçıer, henüz ilk albümüyle dahi Türkiye müzik piyasasına hızlı bir giriş yapmış ve kendinden söz ettirmişti. Kılıkçıer ile Bursa'dan İngiltere'ye uzanan hikayesini, bağımsız müzik piyasasını, ilk albümünü, şarkılarını ve gelecek planlarını konuştuk.
Ropörtaj: Nergis Fırtına
En merak edilenlerden ilki ile başlayalım;...
Koronavirüs Günlükleri: Berk Kır
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin üçüncü konuğu fotoğraf sanatçısı Berk Kır oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Kampüs Cadıları ile Patriarkinin Savaşı
Erkek egemenliğine karşı dimdik ayakta durmak için bir araya gelen Kampüs Cadıları, nasıl bir oluşum olduklarını ve neyi amaçladıklarını dile getirdi. Erkek egemenliğinin hüküm sürdüğü Türkiye’de, ikinci cins olarak görülen ve bu nedenle her türlü ayrımcılık, şiddet, taciz, tecavüz ve saldırıya maruz bırakılan kadınların; özgürlüğü ve yaşamı savunmak için yan yana geldiği bir genç kadın örgütü. Elbette kökleri bu kadar yakın bir tarihe dayanmıyor ama. Kadınların mücadele tarihi, bin yıllara dayanıyor.Oluşum kadınları korkusuz ve daha güçlü olmaya davet ediyor!
Röportör: Nergis Fırtına
Kampüs...
Koronavirüs Günlükleri: Ezgi Zaman
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin dördüncü konuğu dansçı Ezgi Zaman oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Koronavirüs Günlükleri: Elvin Hoxha Ganiyev
Koronavirüs günlükleri” adlı röportaj dizimizin altıncı konuğu keman virtüözü Elvin Hoxha Ganiyev oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz...
Koronavirüs Günlükleri: Dengin Ceyhan
"Koronavirüs günlükleri" adlı röportaj dizimizin ilk konuğu piyanist Dengin Ceyhan oldu. Bildiğiniz üzere, 2020 yılına birçoğumuz büyük umutlarla başlasa da birçok şey pek düşündüğümüz ve dilediğimiz gibi olmadı. Bu yıl için tasarladığımız planlar veya işler istediğimiz gibi gitmedi. Yaklaşık yüz yıl kadar önceki İspanyol Gribinin ardından, tarihin en büyük salgınlarından biriyle karşı karşıya kaldık. Çeşit çeşit temizlik malzemesi, dezenfektan, gıda ürünü ve pek çok şey stoklandı, tedbir amacıyla birçoğumuz evlerimize kapandı. Neler olduğu kadar neler olacağını da kestiremediğimiz için,...
Sinema (Popüler Makaleler)
Sinemada Büyünün Temsili
Orta Çağ’da, yani Avrupa’nın dogmatik düşüncelerle kendini çerçevelediği, Hıristiyanlığın en karanlık çağında kilisenin insanları sınırlamak için engizisyon, endüljans ve aforozu kullandığı dönemde, paganizmden gelen ve masum insanların ölümüne neden olan büyü, birçok batıl inancıyla birlikte günümüze kadar gelmiştir. İlk çağlardan, çok tanrılı inanışlardan bu yana halen varlığını ve konumunu güçlü bir şekilde koruyan büyü, hem korkutucu bir öğe, hem de kötülüklerden korunmanın en kolay biçimi sayılmaktadır.
Çocukluğumuzda dinlediğimiz ya da okuduğumuz masalların hemen hemen hepsinde büyünün izleri bulunmaktadır. Bu da...
İki Tarafın da Galip Olduğu Yarış: Film Mi Dizi Mi?
Son zamanlarda hangi sohbet ortamına girsem sonunda hep aynı konuya geliniyor: Film mi yoksa dizi mi? Aslında her ikisini de birbiriyle yarıştırmak ne kadar yanlış olsa da hayatımıza giren online platformlar sayesinde dizileri ve filmleri aynı potada eritir olduk. Peki görsel rekabetin arttığı günümüzde hangisi bayrağı en önde taşıyor? Bu, cevabı verilmesi zor bir soru. Her iki alan da kendi izleyicisini yaratarak sadık bir kitleye sahip oldu. Dizi elbette hayatımıza yeni giren bir olgu değil fakat eskiden bu kadar...
Blair Cadısı Diriliyor: Zamanın Döngüselliği, Hareketin Doğrusallığı
Metnin Mirası
Buluntu görüntüler deşifre edildiğinde, bu deşifre edilenler sadece bir temsil değil, aynı zamanda tüm hikayeyi kapsayan bir süreçtir. The Blair Witch Project’in hem ticari hem de sinematik başarısı, bellek ile onun sunumu arasında yer alan ve el kamerasının tanıklık edemediği şeylerin hem gerçekliği hem de orada yaşanmış olan şeyin devamlılığı açısından bir alavere yaratıyordu. Korku janrının post-modern temsilleri bir canavarı bir bütün olarak göstermek yerine parçalara bölünmüş şekilde sunarak bir mitin bellekteki bütünlüğünü sağlamaktaydı. Gerçeklik ve onun temsili arasındaki...
Sinemada Cinsel Devrimin Kültürel Uzantısı Olarak Erotik Korku Türü
Amerikan gotik edebiyatının ilk yazarlarından olan H. P. Lovecraft, “Supernatural Horror In Literature” isimli çalışmasına “İnsanlığın en eski ve en güçlü duygusu korkudur; en eski ve en güçlü korku ise bilinmezliğin korkusudur” vurgusuyla başlar. Korku, insanlığın en eski duygusu olmasının yanında aynı zamanda insanın tarihsel ve toplumsal gelişimiyle de ilişkili olan bir olguyu ifade eder. İnsanın ilkin doğaya karşı olan ölüm içerikli korkuları, asırlar geçtikçe yerini toplum içinde ortaya çıkan yeni korkulara bırakmıştır. Bilinmezlikle beslenen ölüm korkusu Sanayi Devrimi’nden...
Soğuk Savaş Hollywood’unda Amerikan Solunun Tasfiyesi
Soğuk Savaş dönemi Hollywood'undaki politik atmosferi kavramak için; Cumhuriyetçi Parti'nin senatörü 1947 ile 1957 yılları arasında görev yapan Joseph McCarthy'nin çoğu önemli aydın, bilim adamı ve sanatçıyı komünist olmak ile suçlayarak giriştiği temizlik politikası ile Temsilciler Meclisi tarafından kurulan; Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi, HUAC'ın yüzlerce aktör, aktris, senarist ve yapımcıyı aynı sebeple fişlemesi, fikir verici iki hazin gelişme olarak tarihlenebilir. Yale Üniversitesi'nden Ralph Brown'un tahminine göre senatörün aktif olduğu dönemde tahminen on bin kişi işini kaybetmiştir. Özellikle 1940'lı yılların...
Kategorik Bir Dışlayıcılık: Tystnaden
Tüm canlılar gibi insan da iletişim kurar. İletişim kurarken jest ve mimiklerin yanı sıra, karmaşık ve kapsamlı diller kullanıyor oluşumuz bizi farklılaştırır. Öte yandan, iletişim kurmak için, soyut konuları dahi aktarabildiğimiz ve tartışabildiğimiz bir dilimizin olması, sağlıklı bir iletişim kurabilmemizin teminatı değildir. Sanıyorum Bergman, Sessizlik’te söz konusu iletişim sorununu ele alıyor.
Filmin başında birisi güzel ve alımlı, diğeri ise ağır bir hastalığa yakalanmış olan iki kız kardeş ve güzel olan kadının oğlu, hem sıcak ve dolayısıyla boğucu, hem de iç...
Bir Otel Odasında Doğrusal Zaman Çizgisinden Kopan Kitle Kültürü
21’nci yüzyılın sınır tanımayan uluslararası sermaye etkileşimli dünyası, kültürel zeminde de erimeleri, kaynaşmaları ve bazı sıkışmaları doğurabilmektedir. Bireysel ayrıcalıkları ön plana çıkaran 19’ncu modernlik fikri, mekânsallığı ve zamansallığı korumaktayken artık teknik ilerleme, küreselleşme ve neo-liberalizm ile mekân ve zamanla çok işi olmayan bir postmodernin doğduğu, hatta bununla kalmayıp ilk gençlik dönemini henüz tamamlamış yetişkini bize canlandırdığı bir bugün yaşamaktayız. Belki de postmodernizmin bu uçarı; geçicilikten, kural tanımazlıktan ve yapı bozumundan yana olan tavrını genç yetişkin yaşına vermeliyiz. Ve şüphesiz...
Süper Kahraman Filmlerinde Kurulan Ekip Temsilerinin Kitle Kültürü Üzerine Etkisi ve Hedef Kitle Stratejileri
2017 yazında düzenlenen D23 Expo panelinde Marvel Studios’un yöneticisi Kevin Feige, Robert Downey Jr.’ı namıdiğer Demir Adam’ı ‘‘her şeyi başlatan adam’’ olarak takdim eder. Feige verdiği bu demeçte 2008 yılına işaret etmektedir. Süper kahramanların tekrar popülerleşip sinema salonlarında geniş yer bulması 2000’li yılların başından günümüze kadar gelen süreçte hissedilmiştir. 2008 yılında vizyona giren “Demir Adam” filmi gişede hatırı sayılır bir başarı elde ederken Robert Downey Jr. Tony Stark karakteriyle seyirci gözünde özdeşleşir. Marvel’ın “Demir Adam” filminden sonra uzun vade...
Beni Takip Et Kamera: Elephant
Doğayı görüp anlamlandırmaya çalışma isteğinin, bir süre sonra insanlar için ilgi odağı olmaktan çıkan bir şey olduğu görülmektedir. Belki de bunun nedeni doğada olup bitenlerin bir döngü halinde kendini tekrarlamasıdır. Günler, mevsimler belirli aralıklarla aynı şekilde ortaya çıkar. Bunun vazgeçilmez sonucu insan merkezli bir dünya algısı mıdır? Jean-Louis Baudry, optik aygıtın gelişim sürecini geomerkezci bir görmenin insan merkezli görme biçimine dönüşmesiyle açıklar. Dolayısı ile kameranın yansıttığı görüntüler de insan odaklıdır. Başka bir deyişle kamera, kaydettiği görüntüleri, o görüntüleri izleyen...
Tebeşirden Kasaba: Dogville
Dogville, bir giriş ve dokuz bölümden oluşmaktadır. Çekimler için kullanılan büyük plato, üzerinde evleri, maden ocağı, tarlası, köpek kulübesi olan bir alanı kaplar. Tüm bu yapıların sınırları ise tebeşiri andıran beyaz bir boyayla çizilmiştir ve üzerlerine ne olduğu yazılmış şekilde karşımızdadır. Filmin açılış sahnesinde, tepe açıdan genişçe tüm kasabayı gördüğümüz ve giderek yakınlaşan bir kamera hareketiyle tabanında “Edison’s House” yazan bir eve kasabadan bahseden bir anlatıcı eşliğinde gireriz. Duvarlar, çatı ve kapılar izleyiciler için yokken, karakterler için vardır. Bu...
Erkek Korku Kahramanı, Kadın Korku Nesnesi: Shining
"Shining" filmi üzerinden kadının korku sinemasındaki yerini Wendy karakteri incelemesi ile ele alacak olur isek, Wendy’in kendisini kocası Jack ve oğlu Danny ile tanımlayan, onların arzuları için elinden geleni yapan, otuzlu yaşlarda, cinselliği ikinci plana atılmış, bu anlamda erkeksi bir kadın karakter olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısı ile Wendy karakteri, penise, eril güce, sahip olma isteğinde ortaya çıkan kastrasyon tehditi oluşturan bir femme fatal karakter olmaktan uzaktır. Daha çok erkek bir sayko ile karşı karşıya kalan, ancak onun isteklerine yine de...
Andrey Tarkovski: Şiirin Sineması
1917 Bolşevik İhtilali’nden sonra Rus sinemacılara geniş imkânlar tanındı. Özellikle 1920-1930 yılları arasında Sovyet sineması kendisini dünya sahnesinde kabul ettirmiş ve Rus sineması çağının en önemli gösterimlerine sahne olmuştur. Vertov’un Kameralı Adam filmi, Eisentein’in Grev, Potenkin Zırhlısı, Pudovkin’in Ana filmi filmler devrimin propagandasını yapmıştır. Sinemada devrim niteliği taşıyan kurgunun teorik hale gelmesiyle bu dönemin Rus sinemacıları tarafından geliştirilmiştir.
Sinema şirketlerinin hızla devletin eline geçmesiyle birlikte Sovyet sineması kendi film stüdyolarını kurmuştur. Sovyetlerin politik anlayışını yansıtan yönetmenler yetiştirilmeye başlanmış bu da...
Suçluluğun Gençlik ve Yaşlılık Hâlleri: Julieta
"Julieta bir Pedro Almodóvar filmi mi?" diye sorabilir seyirciler Julieta'nın seyri boyunca. Filmin ilk birkaç sahnesinde “Bir Almodovar Filmi" ile karşı karşıya olduğunun ayırdına varsa bile, sahneler ilerledikçe bir Almodóvar filminden yer yer uzaklaşmaya başladığına ilişkin güçlü belirtiler ağırlığını hissettirebilir. Tam da bu noktada seyirci, izleme deneyimiyle ilgili ilginç bir karar vermek durumunda kalabilir: Julieta'yı dram türüne ait bir film olarak mı, bir Pedro Almodóvar filmi olarak mı seyredip değerlendirmeli?
Bazı yönetmenler vardır ki, filmografileri boyunca itinayla inşa ettikleri tarzları,...
Dedi Austerlitz
Austerlitz tren istasyonlarında, sokaklarda, kafelerde, fotoğraflarda, albümlerde, filmlerde ve ona anlatılanlarda köklerini, yani gerçekte kim olduğunu arar. Kendini bulmaya yönelik çıktığı yolculuğunun başında, belleğinde çocukluğuna dair elle tutulur bir anısı yoktur, hafızasındaki izler gerçek kimliği gibi silinmiştir. Austerlitz yolculuğu boyunca, II. Dünya Savaşı sonrası bir çocuk olarak hayatta kalan personası ile yüzleşir. Belleğin akışkanlığı ve ritmini Sebald..." dedi Austerlitz” diye yazarak, daha doğrusu bölerek, akışı parçalarla, tam da belleğin getirisi olan kopuşkanlıkla betimler. Austerlitz biçimsel olarak kopuk ve bölünmüş...
Kitle Kültürü, İdeoloji ve Sinema
Coğrafyanın sömürgeleştirilmesi eski imparatorlukların yayılmacılık girişimlerinin sonucuyken; bayrak, para, anıtlar gibi unsurlar hâkimiyetin simgesi konumundaydılar. Ancak günümüzde coğrafyaların sömürgeleştirilmesinin yanı sıra zamanın sömürgeleştirilmesi de söz konusu olmaktadır. Teknolojinin gelişmesi, askeri uyduların varlığı, teknolojiye hâkim olanın egemenliğini küresel anlamda ilan etmesini sağlamaktadır. Bilimkurgu filmleri gibi yapımlarla geçmişe bakışımız, tarihsel belgelerin medyadaki yansımalarıyla belleklerimiz toplumsal olarak bir yeniden kurgulanmaya sürüklenmektedir.
Toplumda yaşayan bireylerin gerçekliği anlamlandırmada kullandıkları araçlar, egemen ideoloji ya da kendilerini içinde gördükleri grubun ideolojisi ile biçimlenmektedir. Günümüz toplumlarında ana ideoloji,...
Sosyoloji (Popüler Makaleler)
Tacize Bakmak ve Tacizi Konuşmak
Kalabalığın ruh hâlini anlamaya çalışırken kaçımız kendimizi sorguluyor, kaçımız bu sorulara cevap bulabiliyor veya kaçımız o bulduğumuz cevaplara uygun kendi cevabımızı yaratıyoruz? Biz, neyi neden söylediğimizi ve yaptığımızı ne kadar biliyoruz sahiden? Bu soruları hayatımızın içindeki tüm meseleler için sorabiliriz elbette, şimdilik yalnızca taciz meselesi için ele alacağım bu soruları. Keza hayatımızın çok içinde, ensemizde, yanı başımızda, nefesimizde, dilimizde. Meseleyi kişiselleştirmeye ya da tek bir örneğe indirmeye gerek yok, keza mühim olan meselenin nasıl tartışıldığıdır.
Tacizin feminist bir bakış açısından...
Tarafsızlık Taraftarlığı
19'ncu yüzyıldan itibaren günümüz haline evrilene dek asıl içeriğine kavuşması tamamlanan entelektüel kelimesi, Jean-Paul Sartre tarafınca; "entelektüel, üstüne vazife olmayan işlere karışan kişi" olarak tanımlanmaktadır. Albert Camus ise, "tarihi yapanların değil, tarihe maruz kalanların yanında olan kişi" tanımını bu konuya iğnelemiştir. Tarihteki bu tariflere bir çok şey daha eklenebilir, ama sonuç itibari ile entelektüel kesinlikle itirazcı olmasının kaçınılmazlığı ile ortaya çıkmak zorundadır. Veya itiraz etmeyen bir düşünür, bir yazar veya bilginin entelektüel olması asla mümkün değildir de diyebiliriz. Fakat...
Mutlak Ötekiliğin Kıskacındaki Varlık
Nesnelere hiçlik vurdurup geriye yansıyanın fotoğrafını çekiyoruz. Gerçekliğin hiç olmadığı, hiç kurulmamış olduğu noktadan dünyaya doğrulttuğumuz fotoğrafın kadrajı kusursuz bir bakışa olanak tanıyor. Hitlerin Yalta’dan sonra Stalingrad’a saldırısı, çadırında ağırlanıp seçim kampanyasını onun parasıyla kotardıktan sonra Sarkozy’nin Kaddafi’ye saldırması, ailece tatilini Bodrum’da geçirmesinden Şam Emevi camisinde namaza uzanan süreçte aile dostu Esad’ın başına gelenler, mollalara karşı savaşan kahramandan rögarda yakalanan sefil adama uzanan çizgide Saddam’ın trajik hikayesi; buna benzer olaylardan esinlenen bir sanatçı atölyesinde “Juda’nın Öpücüğü“ adlı bir yapıt...
Devrimcileşen Nesneler
Bundan onlarca yıl önce yapılması çok zor, hatta lüks görünen şeyleri, içinde yaşadığımız zaman diliminde hemen her sınıftan insan yapabilir, erişebilir duruma geldi. Misal; içinde jakuzileri, açık büfe sınırsız yeme içme alanları, eğlence parkları, lüks odaları bulunan bir konsept gemiye doluşup okyanuslar aşmak, ihtiyaç duyduğunuz pek çok ikonlaşmış markayı tek çatı altında toplayan, alışverişten sıkıldığınızda sizi kahve içmeye veya sinema salonlarında başka bir dünyaya girmeye davet eden mega alışveriş merkezlerinde zaman öldürmek, müzikten tutun da Amazon ormanlarına, Uzak Doğu...
Liberalizm
Liberalizm, son iki yüz elli yılda Batı düşüncesinin ana akımıdır. Liberalizm hakkında ne okuyayım demek, modern Batı medeniyeti hakkında ne okuyayım demekle bir. Ne yersen yarar. Otoritenin ve geleneğin taleplerine karşı sırtını dayayacak bir yer bulma ihtiyacından doğmuştur. O dayanak, özgürlük fikrinde bulunmuştur. Der ki; bireyin aklı ve vicdanı özgürdür. Doğuştan gelen bir takım haklara sahiptir. O haklar kutsaldır. Devletin ve organize dinin taleplerine koz basar.
Mittir elbette, masaldır, ama çok kuvvetli bir mittir. İnsanlığın yüz küsur bin yıllık tarihinin...
Sosyolojide Bilimin Yeri
"Sosyoloji bir bilim midir?" sorusuna sosyolojinin içinden hayır yanıtını veren insanların bulunduğu bir dünyada yaşıyoruz. Sosyolojinin bir nevi sanat veya zanaat olduğu üzerine yazıp çizenler, kitaplar yayınlayan büyük isimler de bulunmakta. Belirli bir açıdan da haklılar. Eğer sosyolojiyi toplumsal ilişkilenme biçimleri üzerine üretilen her bilgi türü ve bunların yürütülen her pratik karşılığı olarak ele alacak olursak sosyoloji yalnızca bilimsel değil aynı zamanda sanatsal ve zanaat türü aktiviteleri de içeren geniş bir zemine yayılır. Kurucularından birisinin de Marx olduğu bir...
Laiklik Sorunsalı ve Sekülerizm
Laiklik kavramıyla uzun yıllara dayanan bir sorunumuz var. Peki laiklik nedir? Laikliği nasıl anlamalı ve yorumlamalıyız? "Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması" şeklinde özetlenen veya "laiklik, dinsizlik değildir" diye ifade edilen bir tartışma söz konusudur. Bu tartışmaların asıl sebebine değinecek olursak, temelde tarihsel dinamiklerin iyi bilinmemesi yatar. Bu kavramları bilmediğimizden, oturtamadığımızdan din, devlet ve toplum ilişkisi ekseninde yaşadığımız sorunların üstesinden gelemiyoruz.
Dindar bir düşünce sistemi içinde bazı kesimler Diyanet İşleri Kurumu'na; "Devlet topluma din giysisi sunuyor, din devlet güdümü altında...
Alternatif Normlar İkilemi
Normlar içinde olunan toplumsal yaşamı şekillendirirken bir yandan toplumsal yaşam da normları şekillendirir. Önceden norm dayatmak değişimin dinamolarından biridir fakat aynı zamanda öngörülemez sonuçları da olabilir. Var olan normlar setini başka bir setle değiştirmek için girişilen çabalar neredeyse bir doğa kanunuymuşçasına toplumsal tepki oluşturacaktır ve bu tepkinin bilinmezliği ya da önceden kestirilemezliği belki de toplumsal dönüşümü öngörülebilir bir süreç olmaktan çıkaran en büyük etkendir.
Deleuze’ün Nietzsche yorumunda öne sürdüğü aktif ve reaktif kuvvetler kavramsallaştırmaları toplumsal dönüşüm mekanizmalarına dair faydalı bir...
Gelecek Düşmanlığına Yergi
Geniş çaplı bir ağyapı fikrinin ciddiyetle tartışılmaya başlandığı ilk günlerde bu teknolojinin olası kullanım alanlarına dair raporlar hazırlanmıştır. Bu raporları alanının uzmanları, fikirlerini fon sağlayıcı kurumlara beğendirmek amaçlı yazmıştır elbette. Sosyal medya veya Microsoft Office gibi ürünlerin öngörülememiş olmasının ötesinde, e-posta gibi internet yapısının en temel araçlarından birisi dahi bu raporlarda yoktur. Bir teknolojiyi, sosyal akımı veya geleceğe yönelik etki sahibi olabilecek herhangi bir mekanizmayı ortaya sürenler dahi kendi ürünlerinin potansiyellerine bütünüyle hâkim değillerdir.
Bugün insanlık tarihinin en refah dolu dönemi yaşanıyor....
İthal Sosyoloji
Toplumbilim dediğimiz alan; toplumsal ilişkileri irdeleyen, betimleyen, bazen tanımlayan ve inceleyen bir bilimsel uğraştır. "Bilimsel uğraştır!" diyebiliyoruz, çünkü sosyolojinin bir bilim mi, zanaat mı yoksa sanat mı olduğuna dair küresel akademik çevrenin kafası oldukça karışık. Bourdieu’nun da katkı sağlayıcılardan birisi olduğu 1991 tarihli "The Craft of Sociology" bu alanda her nedense kafa karıştırıcı kitaplardan birisidir. Oysa ki; Bourdieu’nun pek çok noktada sosyolojiyi bir bilim olarak kabul ettiği ortada iken hala bu kitap ve benzeri çalışmalara atıfta bulunarak sosyolojinin ne...
Toplumsal Etkileşim ve Aidiyet
Sosyoloji içerisinde iletişim oldukça önemli bir konumda yer almakta ve toplumların bir arada olması ve bir şekilde iletişim kurması bunun en önemli etkenlerinden sayılmaktadır. Ayrıca toplumsal değişimin ortaya çıkardığı sosyoloji, toplumu incelemenin yanında toplumların bir takım işlevlerini toplumsal boyutta incelemekte ve iletişim ise toplumu en yoğun şekilde ilgilendiren ve toplum içerisinde en önemli bir ihtiyacı karşılayan bir alandır. Bunu ise en etkili olarak kullandıkları araçlar ise kitle iletişim araçlarıdır.
Bu alanda incelemeler yapılmakta ve sosyolojinin bir alt dalı olan iletişim...
Sorunsallaştırma Meselesi
Sosyolojik yaratıcılık fikri bu bilimi icra etmeyi planlayan insanlar için öncül bir gereklilik olarak birinci sınıftan ortaya konulur. Gördüklerinizi, işittiklerinizi, okuduklarınızı ve toplumsal hayata dair denk geldiğiniz her türlü durumu bir nevi sosyoloji çerçevesinden irdeleyebilmenin, bu bağlamda fikirler üretebilmenin kavramsallaştırılmış halidir. Ancak yalnızca yaratıcı olmak sosyolojiyle uğraşma konusunda yeterli değildir, hayata karşı kuramsal çerçeveden olsa dahi belirli bir duruş gereklidir çünkü sorunsallaştırma meselesi kullandığınız yöntemden ziyade hayata karşı duruşunuzla ilgilidir.
Sosyolojinin henüz temel bilimlerdeki objektivite kavramına uygun bir bilim olup...
Sanatta Tekelleşme ve Mafyacılık Olgusu
Tekelleşme üç ana kola ayrılıyor ve "yatay", "dikey" ve "çapraz tekelleşme" diye anılıyor. İletişim özgürlüğünün, envaiçeşit yasal düzenlemeler ile güvence altına alındığı söyleniyor olsa da böylesi bir şeyin pek de mümkün olmadığını söylemekten çekinmemeliyiz. Çünkü neredeyse tüm sanat kollarında varlığını sürdüren bu tekelleşmeler, özdenetim ve siyasi otoritelerden gelecek olan dolaylı ya da doğrudan müdahaleler ile her yazara eşit şekilde olanak sağlamadığı çok bariz bir şekilde görünmektedir.
Bireysel ve kolektif tekelleşmelerin sebebi var olan medya gücünden yararlanmak ve kazancı banka hesaplarına...
Doğuştan ve Sonradan Oluşan Kimlikler ile Aidiyet
Aidiyet kavramı birçok alanla ilişkilendirilmiş, buna bağlı olarak farklı tanımlamaları bulunan bir kavramdır. Felsefe ve edebiyat alanlarında yer alış biçimiyle aidiyet, varoluşçuluk akımı ile anılmıştır. Ontolojinin temelini oluşturmakla birlikte, insan ve davranışı ile ilgilenen psikolojinin de başlıca konularındandır. Sosyoloji alanında ise kimlik ve etnisite kavramlarıyla ele alınan aidiyet genellikle göç olgusuyla ilgili çalışmalarda kendini gösterse de son yıllarda post-modernizm etkisi altında “modern kimlikler ve aidiyet biçimleri” şeklinde birçok güncel çalışmada kendini yeniden göstermiştir.
Aidiyet kavramını ele alan yazarlardan biri Amin...
Toplumsal Uyum
Topluma uyum sağlamak, yargılanmamak, dışlanmamak, ait olabilmek adına sürekli korkutularak yetiştirildik. Korkular üretmeyi öğrendik. Karanlıktan gelip bizi alacak öcüler, yalan söylersek yanacağımız cehennemler, bedenlerimize dokunursak işleyeceğimiz büyük günahlar, büyüdükçe bizden beklentileri yerine getiremediğimiz zaman maruz kalınan ağır eleştiriler...
Büyüdükçe, bu tip yapmalar, yapmalılar bizi öylesine ele geçirir ki artık içimizde hiç susmadan konuşan, eleştiren ve yargılayan; konuşan toplumun sesini kendi sesimiz sanmaya başlarız. O sesi dinledikçe ve uyum sağladıkça kabul gördüğümüzü, bedeller ödeyerek öğreniriz. Öğrenmek zorunda kalırız. Toplumun sesi, mahallenin...
Tarih (Popüler Makaleler)
Tarihin Yanılgıları ve Viking Miğferleri
Tarih yanılgılarla doludur. Bu yanlışlıkların ve yanlış anlamaların çoğunun nedeni araştırmamak, sorgulamamak ise kulaktan dolma bilgilerle, kopyala yapıştır mantığı ile akademik alanda ilerlemeye çalışmaktır. Diğer yönden, teknolojinin gelişmesi ile eski buluntular üzerinde yeni çalışmalar yapılmakta, varsa yanlışlar düzeltilmekte, bilgiler yeniden yorumlanmakta ve bunların sonucunda ortaya çıkanlar ise bilimsel ortamlarda paylaşılmaktadır. Tarihi, genelde binlerce parçası olan bir yap-boz oyununa benzetirim. Aslında biz önce bu büyük tablonun bir yerinde bir bilgi kümesi oluşturur ve çevresine uygun bulduğumuz bilgi kırıntılarını yerleştirmeye başlarız....
Oğuzların Yirmi Dört Boyunu Nereden Biliyoruz?
Oğuz boylarına ilişkin eldeki en eski yazılı kayıt, Kaşgarlı Mahmud’un 1072 dolayında yazdığı Divan-i Lugati’t-Türk’te elyazmasının kırkıncı sayfasında verilen yirmi iki şube listesidir. Kaşgari bunların yirmi ikincisi olan Çarukluğ’ların sayıca az olduğunu ve damgalarının bilinmediğini belirtir. Nitekim bu isme diğer kaynakların hiçbirinde rastlanmaz. İkinci kaynak, Reşidüddin Hemedani’nin 1310 yılı civarında yazılmış olan büyük ansiklopedik tarih külliyatı Camiü’t-Tevarih’te verilen yirmi dört boy listesidir. Sonraki iktibasların hepsinin ilk kaynağı bu eserdir, zira Kaşgari’nin eseri daha eski olmakla birlikte 20'nci yüzyıla dek hemen hiç bilinmemiş...
Üçüncü Reich Döneminde Eşcinseller
Erkek eşcinselliği, Weimar Almanyası ceza kanununun 175'nci maddesine göre yasadışı iken, Alman eşcinsel hakları aktivistleri eşcinselliği kınayan toplumsal tavrı yeniden biçimlendirmek amacıyla dünya çapında liderler haline geldi. Almanya’da pek çok kişi Weimar Cumhuriyeti’nin eşcinsellere yönelik müsamahasını Almanya’nın çöküşünün işareti olarak görüyordu. Naziler, ırksal mücadeleyi kazanma amacıyla Almanya’daki eşcinselliğin kökünü kazımak için ahlak bekçiliğine soyundu. Naziler, 1933 yılında iktidara gelince Alman erkek eşcinsellere yapılan zulmün şiddetini artırıp yapılan zulümler, eşcinsel örgütlerin tasfiyesinden toplama kamplarına hapsetmeye kadar değişiyordu.
Naziler, erkek eşcinsellerin Alman...
Temeşvar’daki Osmanlı Buluntuları
1857 yılında inşa edilen demiryolları ve 1880’lerin ortasına kadar da Avrupa’da elektrikli sokak aydınlatmasına sahip tek kent olmakla övünmüş Temeşvar. Romanyalılar burada Macarlar, Sırplar, Yahudiler ve Almanlarla iç içe bulunuyor. 1989 yılında devrimin burada başlamasına zemin hazırlayan da, bu hoşgörü kültürüydü. Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına girdikten sonra kurulan Temeşvar, kültürel çeşitliliğin zengin olduğu şehirlerin başında geliyor. Romanya sınırları içinde olmasına rağmen Macaristan ve Avusturya ülkelerinin de anılarını taşıyan şehirde, bu doğrultuda görülecek çok fazla eser kalmış.
Romanya’nın batısında, Temeşvar kentindeki...
Vatandaşlar Silaha: Altıgen’in Büyük Travmasının İlk Zamanları
1700’lü yılların sonlarında dönemin Maliye Bakanı Jacques Necker kralının önüne harcamaların listesini koyduğunda 16’ıncı Louis’in gözlerinin kocaman açıldığını yazar günlüğünde. Amerika’nın bağımsız oluşundan önceki Yedi Yıl Savaşları’nın öcü alınmıştır belki ama kanaldaki İngiliz ablukasının aşılabilmesi ve böylece Yorktown’da kuşatılan İngiliz kumandan Cornwallis’in denizden yardım almasını engellemek için yenilenen donanmaya çok para dökülmüştü. Bu masrafa monarşinin özellikle de Marie Antoinette’in kişisel masrafları eklenince durum içinden çıkılmaz hale gelmişti. Otoritesinin azaldığı bu dönemde kralın vergileri arttırmak için daha fazla meşruiyete ihtiyacı...
Asparagas Tarih ve Kızılderililer
Kızılderililerin Türk olduğu geçtiğimiz dönemde sabah saatlerinde bir parodi haber sitesi tarafından ispatlanmıştı. Çeşitli sitelerde yayınlanarak sosyal medyada dolaşıma giren habere göre ismi kendinden menkul Francis Smiley ve ekibinin yaptığı araştırmalar Kızılderililerin Türk olduğunu ortaya koydu. Smiley ve ekibinin üzerinde çalıştığı yazıtlarda “at, avrat, silah” anlamına gelen bir sözcük bulunuyor ve bu üçlemenin Kızılderililerin hayatlarında önemli bir yere sahip olduğu anlaşılıyor. Söz konusu bulgular ışığında Kızılderililerin Türk olmakla birlikte Cem Karaca hayranı olduklarını anlıyoruz. Çerokilerden Azteklere kadar bütün Amerikan...
Zanzibar Soykırımı
1960 itibarıyla Zanzibar ve Pemba nüfusu kabaca dört yüz bin yerli/siyahi, yüz bin Arap, yirmi bin Hintli ile yüz elli kadar Avrupalı imiş. Arazinin tamamına yakını Araplarınmış. Rehavet içinde yavaş yavaş fakirleşen, Hintli tefecilere boğazına kadar borçlu, geçmişin anılarıyla yaşayan, nazik ve cömert insanlar olarak anlatıyorlar. Hintliler dükkâncıymış. Bütün bakkal dükkânları onlarınmış. Tüketici kredisi işine de onlar bakarmış.
İngilizler 1959’da giderayak parlamento seçimi yaptırmışlar. Pemba halkı Zanzibarlılara gıcık kaptığından, hem üstelik Zanzibar’dan daha dinibütün Müslüman olduklarından Arap partisini desteklemişler. Kıl...
Banyan Ağacının Gölgesinde Oryantalist Rönesans
Aslında her şey Asaf Halet Çelebi’nin şiiri ile başlamıştı, “Om Mani Padme Hum” Sanskrit dilinde duyduğum ilk cümleydi. Sonradan Sanskrit dili ile ilgilenmeme ve Hint tarihine merak sarmama neden olacak bir ilk cümle. Budistler, bu mantrayı yüksek sesle üç kere hissederek okuduklarında, zihinlerinin ve ruhlarının özgürleştiğine inanırlar. Yıllar sonra öğrendim ki, aslında kadim lisan olan Sanskrit’te, kelimelerin derinleştikçe değişen pek çok özel anlamı var. Bilginiz hangi seviyede ise kelimeyi oradan okuyup anlıyor, oradan dile nüfus edebiliyorsunuz. Örneğin: ''Om Mani...
Tarih Arenasında Getto
"Getto” terimi Venedik'te 1516'da oluşturulan, Venedikli yetkililerin şehrin Yahudilerini içinde yaşamaya zorladıkları bir Yahudi mahallesinin adından gelmektedir. Yerel kent yetkililerinden Avusturya İmparatoru V. Charles'a kadar çeşitli yetkililer, 16'ncı ve 17'nci yüzyıllarda Yahudiler için Frankfurt, Roma, Prag ve diğer şehirlerde gettolar oluşturma emri verdiler.
İkinci Dünya Savaşı sırasında gettolar, Almanların kentsel bazen de bölgesel Yahudi nüfusunu bir araya topladıkları ve onları sefil koşullarda yaşamaya zorladıkları, genellikle dışarıya kapalı olan şehir semtleriydi. Gettolar, Yahudileri Yahudi olmayan nüfustan ve diğer Yahudi topluluklarından ayırarak...
Osmanlı’nın Gayya Kuyusu: Galata
Troyalı kahraman Aeneas, bir Dardanya prensidir. Troya düşünce kendilerine yeni bir yurt arayan Troyalılara önderlik eder. Kazdağları’nın güneyindeki Antandros’a gelip denize açılır. Aeneas kaçarken Troya’daki Palladium heykelini de beraberinde götürür. Pallaidum'u da Roma'yı kurduktan sonra Vesta Tapınağı'ndaki forumun bir köşesine koydurur. Heykelin bulunduğu şehri koruduğunu duyan Konstantin, onu İstanbul'a getirir; kendi adına diktirdiği sütunun hipodromun yanındaki yerine dikilmeden, heykeli bir kumaşa sardırıp toprağın derinlerine gömdürür. Rivayete göre bugün Çemberlitaş Sütunu olarak bilinen Konstantin Kolonu’nun altında gömülüdür. Konstantin böylece, imparatorluğunun...
Azadî Meydanı: Şah’ın Eseri Şah’a Karşı Direnişin Sembolü
Kırk yıl önce Paris’ten havalanan bir uçak, bir ülkenin ve bir halkın kaderini değiştirdi. Haftalardır şehirleri dolduran ve yönetimin uyguladığı şiddet karşısında yılmayan halk, Şah’ı ülkeyi terk etmeye zorlamıştı. Bir devrim, sancılı doğumunu gerçekleştirmiş, hayatta kalmanın mücadelesini vermeye başlamıştı. Paris’ten gelen o uçak, 1 Şubat’ta Tahran’a indiğinde Azadî Meydanı’nı dolduran milyonlar, devrime ruhunu üfleyen kişinin ismini telaffuz ediyordu: Humeynî.
İran’daki İslam Devrimi’nin 40’ncı yıl dönümü pek çok tartışmayı beraberinde getirdi. Kırkıncı yaşını dolduracak İslam Cumhuriyeti’nin dostu ve düşmanı onlarca ülkenin...
Kanlı Sancak: Travma Büyüyor
İnsan Hakları Bildirgesi’nin ilanının ardından kral 16’ıncı Louis, kendisini ve ailesini korumaya gelen Flaman bölüğünün şerefine bir ziyafet düzenler. Eylül'ün ilk gününde yapılan bu organizasyonda sarayın aristokratları, kralcı askerler boy gösterir. Kral ve La Reine Marie Antoinette, ziyafetin yapıldığı Versailles Sarayı’nın Opera Salonu’na girdiklerinde katılımcılar bol miktarda alkol tüketmişlerdir. Avusturyalı’nın aurasından etkilenen subaylar ayağa kalkıp ‘Vive Le Roi! Vive La Reine!’ yani ‘Yaşasın Kral! Yaşasın Kraliçe!’ diyerek Bourbon ailesini selamlarlar. Antoinette’in gittiği her yerde ilgi olması şaşırtıcı bir durum...
İran ve Arapların Basra Körfezi’ndeki Adlandırma Mücadelesi
İran Devrimi’nin Ruhullah Humeynî önderliğinde Amerikan karşıtı bir İslam cumhuriyeti doğurmasından bu yana Vaşington ile Tahran teyakkuzda. Kırk yıldır devam eden karşılıklı savaş tehditleri uluslararası toplumda, özellikle de Ortadoğu halklarında, bıkkınlıkla karışık bir travma yaşatmakta. Bu tehditlerin büyük çoğunluğunun adresi ise Basra Körfezi. Körfez; İran, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudî Arabistan, Katar, Bahreyn, Kuveyt ve Irak olmak üzere sekiz ülkenin çevrelediği 240.000 kilometrekarelik bir alan. Kuzeyde Irak’ın Şattülarap bölgesinden başlayarak Hürmüz Boğazı’na dek uzanan Körfez, 975 km uzunluğunda ve...
Garbzede Şah ve İran’ın İlk Milli Marşının Hikayesi
19'ncu yüzyılda Avrupa kolonyalizminin odağındaki ülkelerden biri olan İran, komşusu Türkiye ile karşılıklı etkileşimi koruyarak, dozajı düşürülmüş bir modernleşme ve batılılaşma sürecine adım atmıştı. Bunun sebebi, tıpkı Osmanlılar gibi, İranlıların da savaşlarda Ruslara ve diplomaside İngilizlere mütemadiyen yenik düşmeleriydi. İslamcı, sosyalist ya da milliyetçi, hangi görüşten gelirse gelsin; tüm İranlı tarihçilerin görüş birliği ettiği üzere 1794’ten 1925’e dek egemen olan Kaçar Hanedanı memleketi karanlığa boğmuştu: Kafkaslar, Horasan ve Körfez bölgesi elden çıkmış; ülkedeki yerli üretici Avrupa sanayiine teslim edilmiş;...
Haşhaşilerden Jön Masonlara
Bu çok eski bir hikâyeydi, dünü anlamak için dünden önceki günlere gitmek, her gidilen yerden bir kayıp parça getirmek gerekiyordu. Gizli örgütlerin en eski biçimlerinden, Haşhaşilerden Jön Masonlara, Nizârîlerden İhvân-ı Sâfa’ya, Fütüvvet teşkilâtından tarikatlara, oradan gizli cemiyetlere uzanırken adım başı misyoner faaliyetlerine rastlamak mümkündü. Sözde açık kapıların arkasında, kapalı ve karanlık işler çeviren misyonu gizli cemiyetlerin hesapları ise çok daha karmaşıktı. Yargılama değil, yüzleşmeydi; muhasebe değil, musahabeydi arzu ettiğim.
Tarihin karanlık dehlizlerine hapsedilmiş yol hikâyelerinin anlatılması gerekiyordu. Düne kadar orada...
Teoloji (Popüler Makaleler)
Kamlık İnancında Kadın Haklarına Bakış
Kamlık inancı, bugün Sibirya bölgesinde yaşayan Türklerde devam etmekte, günlük yaşamın birçok alanında, tarihin geleneksel döneminde olduğu gibi kendini hissettirebilmektedir. Bunun yanı sıra Kamlık, Türk dünyasının diğer bölgelerinde de kendini çeşitli gelenekler altında devam ettirmektedir. Dolayısı ile Kamlık ya da bu inanç isteminden kaynaklanan gelenekler ile temsil edilen Kamlık inancı bir manevi altyapı olarak varlığını fiilî olarak Türklerin yaşadığı coğrafyada sürdürmektedir.
Türk dünyasında kadın haklarını Kamlık inancı bağlamında ele almak kolay bir iş değildir. Ancak yine de bu konuda bir...
Yeni Bir Temel Oluşturma Çabası
Felsefede, dinsel ve metafizik öğretileri anlamsız sayan mantıkçı pozitivizm etkisini yitirirken anlamına ilişkin daha esnek yeni çözümlemelerin etkinlik kazanması teologları yüreklendirmiştir. Bugün teolojiye daha açık bir düşünce ortamında olduğumuz söylenebilir. Fakat bir yandan da bilim ve ona dayalı teknolojinin atılımları sonucu önemli ölçüde prestij kaybına uğrayan teolojiye yeni bir temel oluşturma çabası başarılı olabilirliği ihtimali üzerinde duruluyor.
Dine akılcı bir temel bulma eski bir arayıştır. Katolik dünyasında bugün bile etkisini sürdüren skolastik düşünce, Hıristiyanlığa böyle bir temel oluşturma çabasının ürünüdür....
Ateizm Bir İnanç Mıdır?
"İnanç" kelimesi ateistlerin sevmediği bir kelime. Dolayısı ile ateizmin bir inanç olduğu iddia edildiği zaman pek çok ateistten memnuniyetsiz sesler yükseldiğini görüyoruz. Ancak, bu memnuniyetsizlik ne kadar haklı? Ateizm bir inanç mıdır ve bir inançsa bile bu ateizm için bir eksiklik midir? Bu sorulara cevap verebilmek için inanç kelimesinden ne anlamamız gerektiğini açıklığa kavuşturmamız gerekiyor. Özellikle yeni ateizmin yükselişi ile ateistlerin ciddi bir bölümü inanç kelimesini bir şeyi kanıtı olmadan kabul etmek olarak anlamaya başladı.
Bu anlamı savunan kişiler, inanç...
Bağışlanamaz Günah: Tövbesizlik
İsa’nın Kutsal Ruh’a küfretmenin ne bu dünyada ne de öteki dünyada bağışlanmadığını belirtmesi ve Ferisileri uyarmasının nedeni, cinleri şeytan ile anlaşarak kovduğunu söylemelerinden dolayıydı. Yaptığı uyarı Ferisilerin ruhsal durumu ile birçok görüşü ortaya koydu. Öte yandan Mesih, cehaletleri yüzünden kendisine küfredenlerin günahlarının bağışlanması için daha sonra dua etmişti. Ancak Mesih, Ferisileri hiç de böyle görmemişti.
İnsanların İsa’nın iddia ettiği gibi kutsal kurtarıcı olduğunu bilme noktasında aydınlanması, ancak bunu kabul etmenin gerektireceği bütün davranış değişiklikleri yüzünden açıkça ikrar etmeye istekli olmaması pek...
Ateistler Doğaüstüne İnanabilir Mi?
Ateistlerin çoğunun doğaüstü iddialara karşı genel bir şüphecilik taşıdıklarını görüyoruz. Hatta ateizmi tanımlarken buna tanrı ile beraber diğer bütün doğaüstü inançların da reddini dahil eden kişiler hiç de azınlık değil. Ancak bu ne kadar doğru? Bir ateist, doğaüstü iddiaları doğru kabul edemez mi? Örneğin ruhları düşünelim. Bir ateistin ruhlara inanamayacağı neden iddia edilir? Belki de ruhların varlığına kanıt olmadığı ya da karşıt yönde kanıtlar olduğu için var olduklarının ateistlerce kabul edilmemesi gerektiğini düşünüyorsunuz? Bizce bu doğrudur, ancak bu durum...
İslamın Kaderi ve İlk Dönem Yaşananlar
İslam Peygamberi, ölümünden sonra yakın çevresinde yaşanacak olan felaketleri tahmin etmiş midir acaba? Pek sanmıyorum. En azından geleceği o kadar hunharca yaşanacak bir yarınlar olarak düşünmemiştir. Nihai olarak peygamberliğin son on yılında “iktidar” olan, Mekke’nin ele geçirilmesi ile iktidar gücünü zirveye taşıyan biri; bu “geleceği” öngöremezdi. Belki kendisine düzenlenen “suikast” geleceğe dönük endişelerinin artmasına neden olmuştur ama nihai olarak en yakın çevresinin birbirlerini öldürmek üzere karşı karşıya geleceğini de düşünmemiştir.
Bununla birlikte “geleceğin” pek de aydınlık olamayacağı daha Peygamber’in öldüğü...
Dinlerin Gelecekle İmtihanı
İnsanlığı sonsuz doğada mevcut bitki ve hayvan âlemlerinden farklı kılan noktanın örgütlü dinler olgusu olduğu ileri sürülebilir. Geçmişten gelen bu inanç sistemleri günümüzde de insanlığı farklı kılmaya ve onun üzerinde etkili olmaya devam etmektedir. Esasında insanın algı, düşünce ve davranışlarını olumlu veya olumsuz anlamda etkileyebilen ve biçimlendirebilen inanç sistemlerinin ilan edildiği şekliyle geliş amaçları insanlığı “daha ileriye götürmek” ile ilgilidir. En azından anons edilen amaçlarının bu olduğuna inanılmakta ya da böyle anlatılmaktadır.
Asırlar boyunca dinlerin bu duruşu oldukça güçlü bir...
Doktrin Karmaşası: Kadercilik ve Önceden Belirleme
Hıristiyan doktrini olan "önceden belirleme" ve putperest doktrini olan "kadercilik" birbirleri ile karıştırılıyor. Ve bu sebep ile de birçok yanlış anlaşılma durumu ortaya çıkıyor. Gerçekte ise iki doktrin arasında sadece tek bir ortak nokta vardır; o da gelecekteki bütün olayların mutlak kesinliğini varsaymalarıdır denebilir. Aralarındaki temel farklılık ise kaderciliğin kendi içerisinde kişisel bir tanrıya yer vermemesi ile ilgilidir. Önceden belirleme, meydana gelen her olayın, bilgelikte, güçte ve kutsallıkta olan tanrının bu olayların o şekilde gerçekleşmelerini belirlemesi ile meydana gelir...
Teolojinin Kökeninde Yatanlar
Teolojinin özgür düşünceye, yeni arayış ve açılmalara karşı gösterdiği olumsuz tavrın kökeninde nelerin yattığı halen merak edilmekte ve bilimsel buluşların neden sert tepkiler ile karşılanmış olduğu, yasaklanarak gözlerden uzak tutulmak istendiği akılları kurcalamaktadır. Bu açıdan konuyu ele alacak olur isek, insanları yanlışlardan korumak için diyebilir miydik? Yoksa bunlar bir safsatadan öte bir şey değil miydi?
Örneklemeler üzerinden gitmek gerekir ise, bu örneklemelerden ilki buzun soğuk değil sıcak olduğunu, güneşin dünyayı değil dünyanın güneşi aydınlattığını ileri sürse herkes gibi teologlar da...
